19 اسفند 1393
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید سومین گام در جریان تولید و ثبت خاطرات شفاهی انقلاب اسلامی باید نهضت نقد خاطرات تالیف شده درباره انقلاب باشد و از آن با عنوان نهضت ضدخاطرات یاد می‌کند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از خبرگزاری مهر، آئین رونمایی از کتاب «محض اطلاع: تحلیل محتوای جلد هفتم یادداشت‌های علم» نوشته غلامعلی حدادعادل و چاپ موسسه فرهنگی هنری فرهنگ ایران و اسلام، 18 اسفند 1393 در فروشگاه ترنجستان بهشت با حضور مولف و جمعی از چهره های فرهنگی برگزار شد.
در این مراسم موسی حقانی رئیس موسسه پژوهشی تاریخ معاصر ایران در سخنانی با اشاره به اینکه خاطرات اسدالله علم یکی از متون دست اول در خصوص تاریخ معاصر پهلوی گفت: به باور من جلد هفتم از این خاطرات به قدری دارای اهمیت است که می توانست به جای جلد اول این خاطرات هم منتشر شود. از نقطه نظر زمانی هم کتاب و هم نویسنده اش حائز اهمیت هستند. نویسنده اش به این خاطر که در خلوت و جلوت محمدرضا شاه حضور داشته و دقایقی را ثبت کرده که شاید جای دیگری نتوانیم آن را ببینیم.
وی در همین زمینه به خاندان علم اشاره کرد و گفت: پدر او در زمان حیاتش به انگلستان نزدیک شد اما علم پا از این هم فراتر گذاشت تا جایی که زمان فوتش دولت انگلستان بیانیه ای صادر کرد و در آن اظهار داشت که یک همکار و دوست جدی را از دست داده است.
حقانی با اشاره به اینکه علم وابسته به اشرافیت اطلاعاتی انگلستان در ایران بوده است، گفت: خانواده‌هایی مانند ریپورتر، رشیدی و فروغی و نیز علم انتخاب‌های دقیق انگلستان در ایران بودند که بتوانند منافع آنها را تامین کنند.
حقانی در ادامه با اشاره به شبکه فعالیت گسترده علم در میان مطبوعاتی‌ها و محافل دانشگاهی گفت: اسناد بسیار زیادی امروزه از خانواده او وجود دارد که آنقدر وقیحانه است که نمی شود آنها را منتشر کرد کاری که آقای حداد در این کتاب انجام داده است به نظر من نگاهی به روح هفت جلد این یادداشت‌ها است.
وی در همین زمینه گفت: علم در خاطراتش آنچنان در مورد رابطه اسرائیل و ایران در زمان شاه صحبت کرده که به روشی می شود یافت چگونه حکومت صهیونیست توانسته بود ایران را به ستون پنجم خودش تبدیل کند تا جایی که آخرین سفیر این رژیم در ایران می گوید اگر بتوان ابعاد رابطه ایران و اسرائیل در دوران سلطنت پهلوی را عنوان کرد دنیا انگشت حیرت به دهان خواهد گرفت.
در ادامه این مراسم علیرضا مختارپور دبیر کل نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز در سخنانی با اشاره به ۵ محور موجود در خاطرات منتشر شده از وابستگان رژیم پهلوی گفت: این خاطرات گاه با نیت تطهیر خاطره نویس از طریق توجیه خودش و گاه با نیت تطهیر با انداختن تقصیرات به گردن دیگران نوشته شده است. گاهی هم راوی این خاطرات مفاسد کوچک خود را پذیرفته اند تا ذهن ها را از حرکت به سمت مفاسد بزرگ دور کنند گاهی هم نیت آنها مخدوش کردن انقلابیون بوده و البته در مواردی هم به دنبال برجسته کردن برخی اقدامات رژیم سابق بوده اند. متاسفم که باید بگویم ما بر روی این خاطرات نقد جدی نداشته ایم و با ظهور نسل تازه انقلاب اسلامی نیز خطر غفلت در انتقال تاریخ معاصر کشورمان بیشتر به چشم می آید.
مختارپور در ادامه با اشاره به تفاوت خاطرات علم با سایر خاطرات از این دست گفت: این یادداشت ها در زمان وقوع حوادثی که نقل می شود نوشته شده اند البته این به معنای تایید آنها نیست اما به آنها اهمیت می دهد و اصلا شائبه تطهیر نویسنده به واسطه نوشتن خاطرات را منتفی می کند.
وی افزود: علم در مقام نویسنده این خاطرات یار غار شاه بوده است و نمی توان گفت که کینه ای نسبت به او داشته است او همچنین مسئول ساده ای نیست بلکه در خصوصی ترین امور هم شاه را همراهی کرده است. همچنین او ماهها پیش از پیروزی انقلاب مرده است و به همین خاطر نمی توان گفت که از سوی جمهوری اسلامی در مظان اتهام بوده و خواسته خودش را توجیه کند. به نظر من در این فضا کار نقادانه آقای حداد عادل در این خاطرات باتوجه به روابط طولانی مدت علم با سران رژیم پهلوی در بالاترین سطح الگویی است که باید مورد توجه سایرین نیز قرار بگیرد.
سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز دیگر سخنرانان این مراسم بود.
وی در سخنان خود با اشاره به دو گام پیموده شده در حوزه تاریخ شفاهی در ایران گفت: در گام نخست خاطرات شفاهی که عناصر بیرونی و فاصله داری با انقلاب داشتند در دهه ۶۰ و ۷۰ با حرکتی جدی خود را نمایان کردند. صاحبان بسیاری از آنها از انقلاب کینه داشتند و به همین خاطر یک جریان فزاینده را حول و حوش آن با خاطراتشان ایجاد کردند.
صالحی ادامه داد: با توجه به علائقی که در جریان انقلابی در زمینه تاریخ وجود داشت و در کنار تاکیدات رهبر فرزانه انقلاب مسیری به وجود آمد که جریان انقلابی به سمت ثبت خاطرات حرکت کند و از عناصری که در فضای انقلاب حضور داشتند بخواهد که خاطراتشان را بیان کنند و به همین خاطر امروزه به جایگاهی رسیده ایم که در حوزه خاطرات شفاهی، جریان انقلاب اسلامی نه تنها عقب نیست بلکه به دلیل حجم بالای تولیداتش عملا یک جریان غنی است.
معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گام سوم در حوزه ثبت خاطرات شفاهی را توجه به ضد خاطرات نامید و گفت: به نظر من امروز نیاز ما پالایش و نقد خاطرات است. امروزه دیگر کمتر کسی می توان یافت که حرفش را نزده باشد و خاطراتش را نگفته باشد. نیاز ما امروز آن است که نهضت نقد خاطرات داشته باشیم و سعی کنیم روایتی صادقانه از مهمترین مقطع تاریخ معاصرمان را بدون تحریف ارائه کنیم.
غلامعلی حداد عادل هم در مراسم رونمایی از تاره ترین کتابش گفت: اگر می خواهیم تاریخ قبل از انقلاب تجدید نشود باید آن را خوب بخوانیم.
در این مراسم غلامعلی حدادل عادل در سخنانی عنوان کرد: حتی اگر ما به انقلاب اسلامی تعلق خاطر هم نداشته باشیم و به عنوان یک محقق به انقلاب نگاه کنیم باید بپذیریم که این پدیده چنان تاثیری در ۳۶ سال گذشته در جهان داشته که قابل انکار نیست و کمتر اتفاق مهمی را در منطقه سراغ می توان گرفت که با این اتفاق ارتباط نداشته باشد.
وی افزود: انقلاب ما یک واقعیت تاریخی و تاریخ ساز است هم نتیجه تاریخ گذشته است و هم آغازگر تاریخی دیگر است. لذا تحلیل و فهم انقلاب هم از علم تاریخ جدا نیست و باید جدی گرفته شود. متاسفم که در ایران حس تاریخی مان ضعیف شده و کمتر از منظر تاریخ به موضوعات نگاه می کنیم. همین مسئله باعث شده که در مورد بسیاری از شخصیت های معاصرمان کمتر اثر و سندی باقی مانده باشد در حالی که ما در وضعیتی هستیم که به شدت محتاج تقویت حس تاریخی خودمان هستیم و به نظرم برای این کار لازم است رشته تاریخ را در دانشگاهها جدی تر بگیریم و از جوانان بخواهیم به آن روی بیاورند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تاکید بر اینکه اگر تاریخ را روایت نکنیم و ننویسیم دیگران آن را می نویسند و دروغ هم می نویسند، گفت: هر کس تاریخ را نخواند مجبور به تجدید آن خواهد بود پس اگر می خواهیم تاریخ قبل از انقلاب تجدید نشود باید آن را خوب بخوانیم. امروزه زمینه فراهم شده تا تحلیل تاریخ بویژه تاریخ مرتبط با سقوط پهلوی به شکل های ممکن میسر شود. این کاش در کشورمان یک کتابخانه عمومی مختص تاریخ انقلاب هم داشتیم تا هر آنچه دوست و دشمن در این سالها در مورد آن نوشته اند در آن گردآوری می شد.
وی ادامه داد: به باور من، امروزه نیازمان به شناخت تاریخ بیشتر از اوایل انقلاب است. دشمن ما حس می کند که نسل جدید ما به دلیل آنکه قبل از انقلاب را ندیده است باید مورد توجه او قرار بگیرد. البته این مسئله که یک جوان ۲۵ ساله امروزی نه انقلاب را دیده نه امام را، یک واقعیت است و اوست که هیچ تصوری از آن سالها ندارد و همین نسل است که امروزه مخاطب غرب قرار می گیرد.
حداد عادل گفت: اینکه ۱۲۰ کانال تلویزیونی به زبان فارسی در خارج از ایران ایجاد شده است که تنها ۱۰ کانال از آنها با نظام غیردشمن است و اینکه مستندهایی مانند از تهران تا قاهره و یا انقلاب ۵۷ ساخته می شود همه نشانه هایی از تلاش غرب و عوامل وابسته به رژیم سابق برای تطهیر خود است. به همین خاطر است که می گویم امروز بیشتر از اول انقلاب به تاریخ نیاز داریم.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در بسیاری از تحلیل های غرب نقاط مثبت انقلاب اسلامی نادیده گرفته می شود و حتی به تازگی دیده ام که برخی سایت های داخلی هم مطالبی را منتشر می کنند که به شکل مرموزی می شود از آن نتیجه گرفت که اکثر مردم با انقلاب مخالفند و در حسرت آن روزها هستند. متاسفم که این کارها در حال عادی شدن است و سعی می شود قبح تعریف از شاه در کشور از بین برود.
وی در همین زمینه گفت: من در این فضا احساس وظیفه کردم. با اینکه رشته ام تاریخ نیست در این مدت ۳۶ ساله، کتابهای تاریخی زیادی را خوانده ام و سعی کرده ام که خودم را در کنار نویسنده قرار بدهم و با او گفتگو کنم. یکی از کتابهای مفیدی که در همین مدت خوانده ام مجموعه ۷ جلدی خاطرات علم بود. من از نسلی هستم که چشم گشودنش به اجتماع و سیاست با نخست وزیری علم آغاز شد. همان کسی که میداندار کشتار۱۵ خرداد بود و بارها در خاطراتش به آن افتخار کرده است. بارها به دوستانم توصیه کرده بودم که قدر این نوشته ها را بدانند بویژه اینکه علم آنها در زمانی نوشته است که فکر نمی کرد رژیم تغییر کند.
وی افزود: در این سالها هر چه نشستم تا یک پژوهشگر حرفه ای این کتاب را بخواند و درباره آن کاری بکند خبری نشد. مطمئنم که اگر علم می دانست ۱۰ ماه بعد از مردنش در ایران انقلاب می شود هرگز اجازه انتشار این یادداشت ها را نمی داد. چون چیزهایی را نوشته که فکر نمی کرد روزی سند آگاهی مردم ایران شود.
حداد عادل در ادامه با اشاره به اینکه باید با موجی که در صدد است نسل جدید انقلاب را و خاطرات آنها را از انقلاب جدا کند مقابله کرد، گفت: تحلیل خاطرات امثال علم به نسل جوان ما می فهماند که چرا که انقلاب شده است. من در این کتاب سعی کردم خودم ظاهر نباشم سعی کردم علم حرف بزند و مانع دیدن واقعیت نشوم. از ۷ جلد کتاب خاطراتش که ۴ هزار صفحه است تنها یک جلد را برداشتم و از میان ۲۰ موضوعی که در آن جلد قابل توجه بود ۵ موضوع را انتخاب و تحلیل کردم. همچنین گزیده ای از کتابهای خاطرات عزت شاهی، من زنده ام و پایی که جا ماند نیز در انتهای کتاب آوردم تا خواننده ها بدانند که با انقلاب اسلامی چه اتفاقاتی در کشور افتاده است.
وی همچنین گفت: اگر من معلم تاریخ دانشگاهها بودم از دانشجویان می خواستم تا از هر جلد این کتاب چند پایان نامه در بیاورند. من البته در متن خودم سعی کردم شعار ندهم و هیجان زده نباشم. هر چند که برخی گفته اند این کتاب سبک بود و باید در آن نظریه می دادی اما به باور خودم من از شهید مطهری الگو گرفتم که بعد از نوشتن کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم، کتاب داستان راستان را نوشت.
تعداد بازدید: 1259
