18 شهریور 1396
به انتخاب: احمد سروش‌نژاد
بخش‌هایی از اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) به موضوع امنیت مورد نظر حکومت پهلوی اختصاص دارند. در این اسناد از سیستم امنیتی این حکومت سخن به میان آمده و همچنین از گسترش روابط حکومت پهلوی و آمریکا در زمینه تسلیحات و تجهیزات نظامی.
وزارت دفاع آمریکا با استفاده از گزارش‌های «کمیته کنترل اطلاعات نظامی ایالات متحده» برنامه امنیتی حکومت پهلوی را مورد بررسی قرار می‌داده است. در یکی از این گزارش‌ها آمده است: «جلسات بحث و مذاکره‌ای با حضور مقامات رسمی ایران و نیز نمایندگان سفارت آمریکا، هیئت مستشاری نظامی و هیئت مستشاری در ژاندارمری برگزار گردید... شاه در راستای سنت قدیمی پادشاهی... بیش از پیش نقش یک حکمران مستبد را ایفا می‌نماید. بنابراین دیدگاه شاه نسبت به مسئله امنیت و ثبات موقعیت وی، بایستی به عنوان عامل مهمی در هرگونه ارزیابی از نظام امنیتی ایران ملحوظ گردد...
در مدتی که گروه در ایران به سر می‌برد، یک دادگاه نظامی محاکمه تعدادی غیرنظامی را که در سوء‌قصد به جان شاه در قصر مرمر (1965 میلادی مطابق 1344 ه ش) شرکت داشتند، به پایان رساند. در میان احکام صادره، دو نفر به مرگ، یک نفر به حبس ابد و 9 نفر به حبس 3 الی 8 سال محکوم شدند. (تذکر: سوء‌قصد به جان شاه عملاً توسط یک سرباز وظیفه عضو گارد شاهنشاهی انجام گرفت که خود در حین مبادرت به قتل شاه که با شکست روبه‌رو شد، کشته شد.)
سوء قصد به جان شاه یا ولیعهد تنها جرایمی نیستند که مجازات‌شان طبق قوانین متعدد... مرگ است. جرایم فراوان دیگری نیز وجود دارند که مرتکبین آنها ممکن است به مرگ محکوم شوند و از آن جمله جاسوسی است. گواه این مدعا که مجازات مرگ در مورد جاسوسی نیز اعمال می‌گردد آن است که در اوائل سال 1965(1344) سه افسر ایرانی پس از اثبات محکومیت در یک دادگاه نظامی، به جرم جاسوسی برای روس‌ها اعدام شدند. (تذکر: مورد جاسوسی که سه افسر مذکور محکوم به ارتکاب آن شدند، مورد تازه‌ای نیست. این مورد توسط گروه ضد اطلاعات شاهنشاهی ایران کشف گردیده است.)...
دلیلی بر این اعتقاد وجود ندارد که ملت ایران اکنون بیش از زمانی که ارزیابی امنیتی قبلی... انجام گرفت، ضرورت امینت استحفاظی را درک می کند. هر چند تحولاتی در جامعه به چشم می‌خورد، برای مثال: رشد تدریجی یک طبقه متوسط و نیز کاهش ناچیز درصد بیسوادی، اما این تحولات برای جبران فقدان هوشیاری ملی (از آن نوع که در میان ملل غربی وجود دارد)، سطح پایین زندگی بین اقشار متوسط، فقدان آموزش رسمی (هنوز بیش از 80 % ایرانیان بیسوادند) و عقب‌ماندگی عمومی شایع در اکثر نقاط کشور، کافی نیست. به فرض آن که تلاش شاه برای ارتقای سطح زندگی، ریشه‌کن ساختن بیسوادی، بهبود ارتباطات وترویج هوشیاری ملی با موفقیت قرین گردد، می‌توان انتظار داشت که شرایط برای نسل بعد بهبود یابد...
عامل مهمی که طی هر گونه ارزیابی در مورد مسئله امنیت در ایران بایستی مد نظر قرار گیرد، موقعیت و مقام شاه می‌باشد. از زمان تهیه گزارش امنیتی قبلی در سال 1960(1339) تاکنون، هیچ گونه نقصانی در مرکزیت و علی‌الاطلاق بودن نقش شاه در حکومت ایران به چشم نمی‌خورد؛ بلکه دلبستگی شاه نسبت به مسئله امنیت و نظارت وی بر این امر به مراتب افزایش یافته است. انواع گوناگون سازمان‌های امنیتی در ایران... فعالیت می‌کنند. از سال 1953(1332) که شاه با سقوط مصدق دگرباره قدرت را به دست گرفت، وی نسبت به عملکرد روزانه سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی مختلف علاقه شخصی عمیقی پیدا کرده است. تمامی تصمیمات مهم و بسیاری از تصمیم‌گیری‌های جزئی در این زمینه بر عهده شاه است. دلبستگی شاه نسبت به امنیت، بویژه پس از سوء قصد به جان وی در کاخ مرمر (آوریل 1965- اردیبهشت 1344) که با موفقیت فاصله چندانی نداشت، افزوده گشته است. حفظ و ابقای پادشاهی مهم‌ترین اهداف امنیتی در ایران را تشکیل می‌دهد. دیگر مقاصد اصلی امنیتی در ایران شامل مقابله با خطر روسیه و رویارویی با تهدیدات دیگر کشورهای منطقه، یعنی عراق و جمهوری متحده عربی می‌باشد. شاه، جمهوری متحده عربی را که [جمال عبدال]ناصر مظهر آن است، بزرگ‌ترین خطر دهه اخیر برای ایران می‌داند. برعکس، در مقایسه با سال 1960 (1339) ایران نسبت به روس‌ها از آرامش خاطر بیشتری بهره‌مند است.
روی هم رفته می‌توان گفت که قدرت و نفوذ شاه در ارتباط با امنیت در ایران حداقل از دیدگاه ایالات متحده، نتایج مثبتی داشته است. با این همه نقش منحصربه‌فرد شاه ناگزیر این پرسش را برمی‌انگیزد که در صورت مرگ یا انتقال ناگهانی قدرت از وی چه روی خواهد داد؟ در حال حاضر به نظر نمی‌رسد که احتمال خلع شاه از سلطنت، از طریق مقابله تشکیلاتی و سازمان‌یافته‌ای وجود داشته باشد، چرا که چنین تشکیلات کارا و مؤثری وجود ندارد. اما احتمال قتل شاه همواره هست، بنابراین همان‌گونه که هلمز، سفیر پیشین (آمریکا در ایران) گفته است، موقعیت ایران در عین ثبات، شکننده می‌باشد. در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، با در نظر گرفتن این مسئله که مخالفت سازمان‌یافته‌ای علیه رژیم فعلی وجود ندارد، ارتش احتمالاً قادر خواهد بود تداوم نوعی حکومت پایدار را که اهداف سیاست‌گذاری آن با خط مشی و سیاست‌های آمریکا در منطقه هماهنگ باشد، تضمین نماید.»[1]
[1] اسناد لانه جاسوسی آمریکا: کتاب ششم، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1386، صص 632-635
تعداد بازدید: 1248
