28 فروردین 1402
احمد ساجدی
کتاب «روزهای دانشگاه؛ چگونه دانشجویان در سال‌های انقلاب سیاسی شدند؟» درباره سیر تدریجی سیاسی‌شدن دانشجویان در کشور سخن می‌گوید. این کتاب با اشاره به سوابق فعالیت‌های حزبی و گروهی و دانشجویی در سال‌های قبل از انقلاب، چرایی و چگونگی روند سیاسی‌شدن طیف‌های دانشجویی در کشور را کالبدشکافی کرده و این روند را در سال‌های بعد از انقلاب با تأمل بیشتر و با معرفی فعالان تأثیرگذار در این عرصه مورد بررسی قرار داده است.
کتاب در تلاش است تا این حقیقت را ثابت کند که مبارزات دانشجویی فقط معلول اختناق سیاسی حکومت نیست و برای مثال می‌نوسد: «بعد از سقوط دیکتاتوری رضاشاه در سال ۱۳۲۰ و تا قبل از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ امکان فعالیت سیاسی احزاب و گروه‌های سیاسی دانشجویی در کشور فراهم شده بود، اما در همین سال‌ها نیز شاهد شکل‌گیری بعضی احزاب و فعالان سیاسی دانشجویی در کشور بودیم که شعار مبارزه با دیکتاتوری سر می دادند.»
درباره محتوای کتاب در بخش پیشگفتار چنین می‌خوانیم:
«هدف نوشته حاضر بررسی عواملی است که به نارضایی و سیاسی‌شدن بخشی از بدنه انقلاب ایران یعنی دانشجویان دانشگاه‌ها می‌انجامد. اما برای کشف این عوامل بیش از آنکه بر عملکرد غیر دموکراتیک و انحصارگرایی رژیم تأکید کند بر مؤلفه‌های فرهنگی و تاریخی تمرکز می‌کند که به تکوین شکلی از فرهنگ مقاومت در دانشگاه‌ها یاری می‌رساند. هر یک از این مؤلفه‌ها شاید الزاماً به مقاومت در برابر نظام سیاسی حاکم بر کشور نیانجامد اما همنشینی آنها با یکدیگر می‌تواند به شکل‌گیری منظومه‌ای از مقاومت در برابر دولت و دربار منجر گردد.»
کتاب «روزهای دانشگاه» از چهار فصل متمایز تشکیل شده که عناوین فصول آن عبارتند از:
فصل اول: مطالبات آشکار و پنهان در انقلاب - فصل دوم: تحول‌خواهی و فرهنگ سیاسی - فصل سوم: دانشگاه و تجربه مدرنیته سیاسی - فصل چهارم: جنبش دانشجویی و سیاست طایف‌کشی.
این کتاب پس از بررسی علل سیاسی شدن جنبش‌های دانشجویی در سال‌های قبل و بعد از انقلاب، به معرفی چهره‌های تأثیرگذار در شکل‌گیری جنبش‌های دانشجویی در داخل و خارج کشور پرداخته است. از این‌رو در داخل کشور نقش چهره‌هایی مانند ابوالحسن بنی‌صدر، امیر پیشداد، عبدالکریم لاهیجی، و ناصر پاکدامن را بررسی کرده و در خارج از کشور نیز هما کاتوزیان، خسرو شاکری و هما ناطق را به عنوان فعالان دانشجویی معرفی کرده و چگونگی تأثیرگذاری هر یک را در این جنبش تشریح نموده است.
این کتاب در بخش «نتیجه‌گیری» ضمن بررسی حادثه ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ که به عنوان «روز جنبش دانشجویی» شناخته شده، این مناسبت را به چالش کشیده، می‌نویسد:
«تبدیل شدن ۱۶ آذر به محور مبارزات دانشجویی این تصور را به ذهن متبادر می‌کند که اعتراضات دانشجویی همواره با خشونت و جنگ و گریز و برخوردهای خونین همراه بوده است. در حالی که اسناد و روایت‌های تاریخی چنین ادعایی را تأیید نمی‌کند و به نظر می‌رسد جنبش دانشجویی نیازمند بازتعریف سیاسی خود و ترسیم راهی متفاوت برای تعامل با نظام سیاسی حاکم است و بدون شک تأکید بر مطالبات صنفی و تقویت دانشگاه به عنوان نهادی که دغدغه حفظ استقلال خود را دارد می‌تواند به خلق الگوی جدیدی برای تاریخ جنبش دانشجویی یاری برساند.»
بر روی جلد کتاب تصاویری از سردر دانشگاه تهران، اجتماع هواداران گروه‌های سیاسی در مقابل دانشگاه تهران در سال‌های اول انقلاب، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان خط امام و... که هر یک نمادی از حرکت‌های دانشجویی در کشور به شمار می‌آیند، نقش بسته است.
کتاب «روزهای دانشگاه» به قلم عباس خورشید نام عضو هیأت علمی «پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی» تهیه و تنظیم شده و «مؤسسه چاپ و نشر عروج» با همکاری پژوهشکده یاد شده، آن را در سال ۱۴۰۱ در ۲۶۰ صفحه و در قطع وزیری، با بهای ۹۵ هزار تومان وارد بازار کتاب کرده است.
تعداد بازدید: 180
