25 اردیبهشت 1391
کتاب «مرثیه‌های زندان قصر» دفتری از اشعاری است که توسط چهار نفر از روحانیون دستگیر شده در ماجرای مسجد گوهرشاد مشهد در زندان قصر تهران زمزمه می‌شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی خبر داده که این دفتر شعر، بیشتر مرثیه‌های مذهبی و برخی مطالب دیگر بوده که بخشی از آن باقی مانده و پس از تحقیق علیرضا اباذری، به همت موزه عبرت منتشر می‌شود. همچنین دو حبسیه از بحرالعلوم قزوینی در این دفتر شعر هست که از نمونه‌های زیبای حبسیه های معاصر است.
در مقدمه کتاب آمده است: «واقعه مسجد گوهرشاد از حوادث مهم تاریخی دوران معاصر است و ارتکاب آن فقط از کسی مانند رضاخان برمی‌آمد. واقعه‌ای که عواملی دست به دست هم داد تا مردان و زنان بخشی از این مرز و بوم به نحوی درگیر این ماجرا شوند. تعداد زیادی در درگیری کوتاه مدتی قتل عام شدند که آمار دقیقی از آن در دست نیست؛ فقط می‌دانیم که تا 7 روز پس از ماجرا، مسجد گوهرشاد و تا 3 روز پس از آن صحن‌ها و حرم مطهر امام رضا(ع) تعطیل بوده و آثار خون و ... را از آن پاک می‌کردند.
حبس، اعدام و تبعید پس از آن نیز در همین زمره بود. ابعاد ماجرا آن قدر گسترده است که چندین کتاب درباره آن نوشته شده و اسناد زیادی از آن منتشر شده است و می‌توان به آنها مراجعه کرد. بازگویی دقیق واقعه و ابعاد آن از حوصله این نوشتار و هدف آن بیرون است، اما توصیف کوتاه ماجرا در این چند سطر است: تنها یک هفته پس از انتشار آداب استعمال کلاه بین المللی یعنی در 20 و 21 تیر 1314 بود که اعتراضات روحانیون و مردم مشهد به شدیدترین قیام عمومی در دوران رضا شاه تبدیل شد و سرانجام با یورش مسلحانه و با کشتاری فجیع این قیام سرکوب گردید. در این کشتار فجیع عمال رضاخان به قول خودشان «کاری کردندکه روس‌ها نکرده بودند.»
این حادثه دهشتناک تا مدت‌ها مردم را در بهت و حیرانی فرو برد و از طرف دیگر چهره واقعی رضاخان را آشکارتر کرد. در این ماجرا، مردم قربانی دسیسه‌های بی رحمانه عمال رضاخانی نیز شدند که در مشهد جنگ قدرت بینشان درگیر بود و در فکر بیرون کردن رقیب از صحنه بودند. پس از این واقعه، تا مدت‌ها پرونده‌سازی، محاکمه، تبعید، حبس و اعدام جریان داشته و در تمام مراحل، دربار و شخص رضاخان، با قاطعیت و بی‌رحمی عمل کردند.
افراد زیادی در این واقعه یا پس از آن دستگیر شدند و با اعترافات ساختگی و تحت شکنجه به مواردی اعتراف یا اذعان کردند که باعث به وجود آمدن پرونده‌های ساختگی برای خودشان یا دیگران شد و به تبع آن احکام صادره بر اساس این اعترافات بود. روحانیت مشهد هزینه‌های زیادی در این راه متحمل شدند، زیرا بر اساس عقیده قیام کرده بودند و از هزینه‌های احتمالی آن واهمه نداشتند.
مشهد در این زمان حوزه علمیه قوی و پرباری داشت و علمای مهمی مانند حضرات آیات حاج آقا حسین قمی، آقازاده خراسانی و مرتضی آشتیانی در آنجا بودند و مشهد را به مرکز علمی مهمی تبدیل کرده بودند. طلاب زیادی نیز در آن به درس مشغول بودند که در این واقعه وارد شده و ایفای نقش کردند و بسیاری از آنها دستگیر، محاکمه و حبس شدند. برخی که سرشناس بودند به تهران فراخوانده شده، محاکمه و حبس شدند.
کسانی که دستگیر و به تهران فرستاده شدند، افرادی بودند که در قیام، نقش فعالانه‌ای داشتند. این دفتر، مرثیه‌هایی مذهبی است که روحانیون در زندان قصر زمزمه می‌کرده‌اند. بیشتر اشعار از دیگران است و برخی از خودشان است. آنچه نیز خود سروده‌اند به اقتضای طلبگی و دلتنگی زندان، مرثیه و مدایح مذهبی است.»
تعداد بازدید: 1247
