تظاهرات ضد آمریکایی مردم ایران در اسناد لانه جاسوسی

یانکی به خانه‌ات برگرد!

10 خرداد 1399

الهام صالح

مردم تهران در روزهای سوم و چهارم خرداد 1358 تظاهراتی ضد آمریکایی در مقابل سفارت آمریکا برگزار کردند. همافران نیروی هوایی نیز در تاریخ 5 خرداد، در تظاهراتی خشم خود را نسبت به دولت آمریکا نشان دادند.

در سند شماره 193 لانه جاسوسی، درباره تظاهرات روز 3 خرداد چنین نوشته شده است: «حدود ساعت 15:20 به وقت محلی اولین گروه تظاهرکنندگان به مقابل سفارت آمریکا رسیده و از سمت غرب به شرق خیابان تخت‌طاووس حرکت کردند. جمعیت پلاکاردهایی در مخالفت با آمریکا و تصاویر آیت‌الله خمینی در دست داشته و شعارهای متنوع انقلابی سر می‌دادند مثل؛ «یانکی به خانه‌ات برگرد»، «مرگ بر آمریکایی‌ها»، «مرگ بر کارتر»، «اسلام پیروز است، آمریکا نابود است».[1]

از شعارهایی مانند «ما گروه‌های اسلامی را تأیید می‌کنیم و به شدت مداخله آمریکا را محکوم می‌کنیم» و «یانکی به خانه‌ات برگرد ما به شما احتیاجی نداریم» به عنوان شعارهای ضد انگلیسی این تظاهرات نام برده شده است.

تظاهرکنندگان این شعارها را به گونه‌ای بیان می‌کردند که گارد آمریکایی، در اثر تهییج، پرچم آمریکا را پایین آوردند و به مردم دادند. نتیجه چنین بود: «پرچم اصلی واقع در مرکز محوطه چمن صدمه‌ای ندید و بدان دست نزدند. پرچم مزبور متعاقباً توسط تظاهرکنندگان پاره‌پاره شد و همزمان فریاد شادی جمعیت بپا خاست.»[2]

در این سند درباره گروه اول تظاهرات چنین گفته شده: «اولین موج تظاهرات به مدت حدود 40 دقیقه در مقابل سفارت به طول انجامید. در فاصله زمانی 20 دقیقه‌ای که اوضاع آرام شد برخی از مجاهدین پوستری را در مقابل محل میله پرچم مقابل سفارت نصب کردند. یک ایرانی جوان که متن آن را برای مجاهدین ترجمه می‌کرد به این عمل اعتراض نموده و از میله بالا رفت و پوستر را پاره کرد.»[3]

همچنین موج دوم تظاهرات، این‌طور توصیف شده: «در ساعت 16:20 گروه دوم تظاهرکنندگان به مقابل سفارت رسیدند. در مقابل این گروه تعدادی زن چادری دیده می‌شدند. رژه زنان حدود 5 دقیقه طول کشید و گروه‌هایی از مردان با شعارهایی آنها را همراهی می‌کردند. در نقطه‌ای در راهپیمایی رئیس مجاهدین توسط جمعیت مطلع شد که «توده‌ای‌ها» و «کمونیست‌ها» هم در میان جمعیت در حال نزدیک شدن، هستند.»[4]

در این گزارش، تظاهرات بدون خسارت و تلفات و کنترل جمعیت تظاهرکنندگان، خوب ارزیابی شده است: «هیچ‌گونه خسارت و تلفاتی مشاهده نشد اگر چه هنگامی که نیروهای کمونیست و اسلامی شعار مرگ به یکدیگر نثار می‌کردند، چند مشت به سوی همدیگر پرتاب کردند. وضعیت کنترل جمعیت خوب بود. تعداد جمعیت حدود 10000 تا 150000 تن تخمین زده می‌شد. در یک نقطه حدود 150 کمونیست هنگامی که راهپیمایان اسلامی مانع از ادامه مسیر آنها به طرف جلو شدند، در مقابل درب ورودی موتورپول تا محوطه سفارت دست به تحصن نشسته زدند.»[5]

در سند شماره 194 لانه جاسوسی، از تظاهرات روز 4 خرداد نیز 1358 (25 می 1979) به عنوان تظاهراتی که هیچ تلفاتی دربر نداشت، نام برده شده است. این تظاهرات که ساعت 8:45 صبح آغاز شد و ساعت 13 به پایان رسید، چنین توصیف شده: «در ساعت 8:40 سکوهای تلویزیونی در کنار سکوی مخصوص سخنگو در نزدیکی درب ورودی روزولت استقرار یافتند. آدمک‌های رؤسای جمهور کارتر و بگین به صورت نمادین به دار آویخته شدند... در ساعت 8:50 گروهی متشکل از حدود 1000 نفر درحالی که پلاکارد و پارچه‌نوشته در دست داشتند، در مقابل سفارت حاضر شدند. تا ساعت 9:25 تمامی خیابان‌های منتهی به سفارت مملو از جمعیت شد.»[6]

در این گزارش، تعداد تظاهرکنندگان روز چهارم خرداد تا ساعت 9:25 حدود چهار هزار نفر تخمین زده شد که پارچه‌نوشت‌هایی علیه آمریکا را حمل می‌کردند. این شعارها عبارتند بودند از: «سناتورهای احمق، خفه شوید، مجلس سنای آمریکا مجلس جنگ است، انحراف و تبعیض، انقلاب اسلامی برنده میدان است، مجلس سنای آمریکا منحرف است، ما از دولت آمریکا متنفر هستیم.»[7]

در این تظاهرات نیز بر خلاف خواسته نیروهای حفاظت سفارت آمریکا، مردم پرچم‌های آمریکا، شوروی و اسرائیل را آتش زدند: «در ساعت 10:10 یک جماعت گسترده از مسیر دانشگاه در حالی به منطقه رسید که شرکت‌کنندگان آن در حال خواندن سرود ملی جدید ایران بودند. نیروهای حفاظت سفارت از تجمع‌کنندگان خواستند که هیچ نوع پرچمی را آتش نزنند. تا ساعت 10:40 سخنرانی‌های زیادی ایراد شد و آدمک عمو سام به همراه پرچم‌های ایالات متحده آمریکا، شوروی و اسرائیل به آتش کشیده شدند.»[8]

در سند شماره 194 لانه جاسوسی، ضمن اشاره به پراکنده شدن تظاهرکنندگان در ساعت 12، به حضور یک گروه از کمونیست‌ها در محدوده سفارت پرداخته شده است: «در ساعت 12 تجمع‌کنندگان کم‌کم پراکنده شدند. در حالی که دسته‌ای از تجمع‌کنندگان از طریق خیابان تخت‌جمشید در حال دور شدن از سفارت بودند، یک گروه از کمونیست‌ها در حالی که شعارهای ضد اسلامی و ضد آمریکایی سر می‌دادند، جلو آنها را گرفتند. یک کاروان موتورسوار، متشکل از 4 ردیف 23 تایی، به داخل جماعت کمونیست حرکت کرد و موفق شد آنها را پراکنده نماید. پس از متفرق شدن تجمع‌کنندگان در مقابل سفارت، گروه کمونیست مجدداً در مقابل درب ورودی موتورپول سفارت گرد هم آمده و به بحث با گروه‌های مسلمان پرداختند.»[9]

در ساعت 16 روز 4 خرداد نیز بین هزار تا دو هزار نفر از مردم مقابل سفارت آمریکا تجمع کردند و شعارهای ضد آمریکایی سر دادند.

در پایان این سند، تهیه‌کننده آن، نظر خود را درباره تظاهرات ضد آمریکایی تاریخ 4 خرداد 1358 چنین ابراز کرده است: «از تاریخ 24 دسامبر 1978 تا کنون وابسته دفاعی با دقت هر چه تمام‌تر، از نزدیک تظاهرات‌ها و راهپیمایی‌ها را رصد کرده است. به نظر اینجانب، تجمع مورخ 25 می 79 در مقابل سفارت، گسترده‌ترین راهپیمایی در این منطقه از شهر تهران بوده است. جو حاکم بر این تجمع بسیار خصمانه بود؛ البته در عین این که نظم قابل ملاحظه‌ای بر این تظاهرات حاکم بود. دست‌های مشت‌کرده بالا می‌آمدند و شعارهایی به زبان فارسی و انگلیسی به صورت منظم و هماهنگ مطرح می‌شد.»[10]

وی رفتار ایرانی‌ها را اینطور ارزیابی می‌کند که آنها فقط از دولت آمریکا بیزارند نه از مردم آمریکا: «بر روی یکی از پارچه‌نوشته‌ها این عبارت حک شده بود که «ما دشمن مردم آمریکا نیستیم؛ ما فقط با دولت احمق شما دشمنی می‌کنیم.» چنین به نظر می‌رسد که این دیدگاه، موضع خیل کثیری از مردم ایران نسبت به آمریکا باشد. تعداد زیادی از ایرانیان، هم در داخل سفارت و هم در خارج سفارت، به وابسته دفاعی نزدیک شده و پس از احاطه وی، به زبان فارسی و انگلیسی خاطرنشان می‌کردند که آنها شخص وابسته دفاعی و مردم آمریکا را دوست دارند اما دولت آمریکا، دولتی بد است و رئیس‌جمهور کارتر نیز بدتر. به نظر می‌رسید که در نگاه آنها دولت‌های آمریکا (البته نه مردم آن)، روسیه (کمونیست‌ها) و اسرائیل به یک اندازه منفور تلقی می‌شوند.»[11]

سند 195 لانه جاسوسی نیز به تظاهراتی که در تاریخ 5 خرداد 1358 (26 می 1979) برگزار شد، اشاره می‎کند. شرکت‌کنندگان در این تظاهرات، گروهی از همافران بودند که تعداد آنها بین 800 تا هزار و صد نفر بود.

این تظاهرات، نسبت به تظاهرات دو روز پیش از آن، محدودتر و کم‌سرو‌صداتر توصیف شده است: «در حدود ساعت 15:10 گروهی متشکل از حدود 800 تا 1100 نفر، که اغلب آنها همافران نیروی هوایی بودند و یونیفورم به تن داشتند، در مقابل سفارت تجمع کرده و در مسیر غرب به شرق خیابان تخت‌جمشید راهپیمایی کردند. تجمع‌کنندگان پس از سر دادن شعارهای ضد آمریکایی معمول، از مجاورت درب ورودی موتورپول سفارت به طرف درب ورودی روزولت آمده و پارچه‌نوشته‌هایی ر ا به دست گرفتند و به سخنرانی‌هایی که ایراد می‌شد، گوش فرا دادند.»[12]

در خلال این تظاهرات، صدای شلیک گلوله‌هایی به گوش رسید که دراین‌باره گفته شده است: «در حدود ساعت 16:20 صدای شلیک یک گلوله به گوش رسید و پس از یک وقفه چند لحظه‌ای، صدای سه رگبار کوتاه شنیده شد. تحقیقات صورت گرفته حاکی از این بود که گروهی از کمونیست‌ها با نیروهای مجاهدین مأمور حفاظت سفارت درگیر شده‌اند. یکی از نیروهای حفاظت یک قبضه سلاح در دست مهاجمین کمونیست مشاهده کرده است و به همین دلیل در بالای سر آنها اقدام به شلیک نموده است.»[13]

طی این تظاهرات، نیروهای حفاظت سفارت آمریکا، چند نفر را دستگیر کردند: «نیروهای حفاظت سفارت 6 نفر (4 مرد و 2 زن) را دستگیر کردند. سه نفر از این شش نفر (شامل دو زن که یکی از آنها 14 سال سن داشت و یک مرد) به وزارت دادگستری تحویل داده شده و سه نفر دیگر آزاد شدند. اتهام این افراد به کارگیری ادبیات خرابکارانه و تلاش برای ایجاد مشکل و تنش بین گروه‌های مختلف تظاهرات‌کننده عنوان شد.»[14]

سرانجام در ساعت 18:10 دقیقه پنجم خرداد 1358، پس از سه روز، جو اطراف سفارت آمریکا در تهران آرام شد.

 

پی‌نوشت‌ها:

 
تعداد بازدید: 1172

.نظر شما.

 

نام:
ایمیل:
نظر:
تصویر امنیتی: