26 مهر 1399
احمد ساجدی
چگونگی ارتباط با کشورهای خارجی و کیفیت عملکرد دولت اسلامی در عرصه بین‌المللی از مباحث مهم و قابل مطالعه در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) است. امام بیش از این که یک سیاستمدار باشد یک فقیه اسلامی بوده و سیاست او از باورها و اندیشه‌های عمیق فقهی و اسلامی او بر می‌خاسته است. در اندیشه امام خمینی(ره) جمله «سیاست ما عین دیانت ماست» نه یک شعار، بلکه بیان یک حقیقت بوده است؛ حقیقتی که به مفهوم سیاست‌ورزی دینی امام است. سیاست در منظر امام به عنوان ابزاری برای تحقق شریعت و ایجاد جامعه‌ای منطبق بر موازین اسلامی است. بر این اساس شناخت مبانی سیاسی امام خمینی(ره) در عرصه سیاست داخلی و خارجی بدون شناخت مبانی فقهی ایشان به نتیجه نخواهد رسید.
امام خمینی(ره) به دنبال آن بود تا ملت ایران بدون اتکا به غرب یا شرق بتواند روی پای خود بایستد و بر سرمایه‌های مذهبی و ملی خود استوار باشد. ایشان علاوه بر تأکید بر استقلال جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های خارجی نیز به دنبال تشویق کشورهای مستضعف برای رسیدن به استقلال و عزتمندی بود. بر همین اساس بود که تأکید داشت در پیروی از اسلام باید از همه مستضعفان سراسر جهان که در راه خدا، حق، حقیقت و آزادی مبارزه می‌کنند پشتیبانی کرد. ایشان گسترش انقلاب اسلامی را از اولویت‌های مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران می‌دانست و مجدانه به دنبال صدور آن بود.
سیاست خارجی امام خمینی(ره) باب تازه‌ای در عرصه بین‌اللملی گشوده و در پرتو آن می‌توان بسیاری از قواعد حقوق بین‌الملل را بر مبنای دین بازخوانی کرد. امام بسیاری از تعالیم اجتماعی و سیاسی اسلام را به عرصه حقوق بین‌الملل وارد کرد. آموزه‌های دینی امام چون چراغی روشنگر فرا راه حرکت صحیح انقلاب اسلامی است و می‌تواند به عنوان سندی فقهی برای اجرایی کردن آموزه‌های تئوریک اسلامی در عرصه‌های روابط بین‌الملل مورد استناد قرار گیرد.
با چنین نگرشی مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتابی را با عنوان «تأثیر اندیشه سیاسی امام خمینی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» منتشر کرده است. در این کتاب، آرا و افکار امام در شکل‌گیری مبانی و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با شیوه علمی و روشمند توصیف و تبیین شده است. در این کتاب همچنین اصول قانون اساسی کشور در حوزه سیاست خارجی شامل موضوعاتی چون اصل نه شرقی نه غربی، صدور انقلاب اسلامی، نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، دفاع از کیان اسلام و مسلمین، گسترش روابط سیاسی بر اساس مبانی اسلامی و... در قالب اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) مورد بررسی قرار گرفته است.
حجت الاسلام دکتر آل هاشم در مقدمه این کتاب می‌نویسد:
«آموزه‌های امام راحل در سیاست خارجی که در قالب شعار «نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی» تبلور یافت، رویکردی جدید را در سیاست بین‌الملل عرضه کرد که بنیان‌های ائتلاف‌ها و دسته‌بندی‌های رایج دنیای امروز را بر هم ریخت و اندیشه‌ای مبتنی بر استقلال، عدم وابستگی، و اصول محوری را بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران حاکم ساخت. دستاورد بزرگ امام راحل برای ایران، استقلال بود. عنصر اساسی این تفکر آن است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران صرفاً بر اساس مبانی اعتقادی بومی و منافع ملی تنظیم شود و ظرفیت‌هایی کشور هرگز در جهت منافع و خواسته‌های بیگانگان قرار نگیرد. سیاست خارجی از منظر اندیشه‌های امام، متأثر از بی‌طرفی فعال است. در چنین اندیشه‌ای حمایت از ملت‌های ستمدیده بخشی از وظیفه دستگاه دیپلماسی است. در پیگیری چنین سیاستی محاسبات مادی و منفعت‌گرایانه جای خود را به یک رویکرد مسئولانه می‌دهد. این همان عنصری است که ما آن را اصول محوری در سیاست خارجی می‌نامیم.»
کتاب «تأثیر اندیشه‌های امام خمینی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» دارای دو بخش است. در بخش اول که چارچوب نظری است، کلیات و مفاهیم و اصول نظری امام خمینی(ره) در زمینه سیاست خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم نیز با عنوان رویکرد عملی امام خمینی(ره) در مورد سیاست خارجی به بررسی مواضع امام خمینی(ره) درباره وقایع مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی در دولت موقت و دوران دفاع مقدس پرداخته است.
در این کتاب پس از بیان مبانی قرآنی و دینی در حوزه مسائل مربوط به سیاست خارجی، دیدگاه‌های امام خمینی(ره) در این حوزه تشریح شده و چگونگی اعمال و اجرای این دیدگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس به چند مورد از وقایع عینی تأثیرگذار در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از جمله خروج ایران از سازمان پیمان مرکزی(سنتو)، عضویت ایران در جنبش عدم تعهد، لغو قرارداد استعماری کاپیتولاسیون، قطع رابطه ایران با رژیم اشغالگر صهیونیستی، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران، جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، اعتراض به قرارداد کمپ‌دیوید، محکومیت نژادپرستی در جنوب آفریقا، محکومیت کشتار حجاج ایرانی در بیت‌الله‌الحرام، اعلام حکم ارتداد سلمان رشدی به خاطر انتشار کتاب «آیات شیطانی» و بی‌حرمتی به پیامبر اکرم(ص) در آن، و... اشاره شده و با توجه به تأثیر اندیشه‌های امام خمینی(ره) بر هر یک از آنها، تشریح گردیده است.
کتاب حاضر که توسط آقایان رحمت مهدوی و محمد افروزی اسفنجانی به رشته تحریر درآمده، در 250 صفحه به چاپ رسیده و در سال ۱۳۹۸ با بهای ۲۴ هزار تومان روانه بازار نشر شده است.
تعداد بازدید: 696
