10 مهر 1400
احمد ساجدی
شناخت ابعاد جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران و آشنایی با «فرهنگ دفاع مقدس»، موضوعی است که بدون بررسی و تبیین موضوع «اسارت» و تجربیات رزمندگانی که بخشی از زندگی خود را در اردوگاه‌ها و اسارتگاه‌های دشمن بعثی سپری کرده‌اند، میسر نخواهد بود. فرهنگ اسارتی که با میزبانی رژیم عراق و میهمانی رزمندگان ایرانی شکل گرفت، جزء مهمی از «فرهنگنامه دفاع مقدس» محسوب می‌شود.
تاریخ شفاهی یکی از مناسب‌ترین الگوها و رهیافت‌هایی است که می‌تواند ما را در فهم و استخراج عناصر «فرهنگ اسارت» یاری رساند. در سال‌های اخیر، تاریخ انقلاب اسلامی و بویژه دوران دفاع مقدس محمل بسیاری از پژوهش‌ها و کتاب‌هایی بوده که با پیش عنوان «تاریخ شفاهی» به عرصه نشر رسیده است.
یکی از این آثار ارزشمند که با هدف تبیین و تفهیم «فرهنگ اسارت» و نقش آن در «فرهنگ دفاع مقدس» تهیه و تنظیم شده کتابی است با عنوان «از فیضیه تا الرشید». این کتاب تاریخ شفاهی یکی از روحانیون آزاده‌ای است که بیش از هشت سال در اسارتگاه‌های بعثی‌ها و در بدترین شرایط زندگی کرده است.
حجت‌الاسلام محمدحسن جمشیدی، راوی خاطرات مندرج در این کتاب در سال ۱۳۲۰ در یکی از روستاهای اطراف ساری در خانواده‌ای روحانی دیده به جهان گشود. او در ۱۳۳۷ در ۱۷ سالگی برای ادامه تحصیلات حوزوی به قم مهاجرت کرد. این مهاجرت همزمان بود با آغاز نهضت امام خمینی این‌گونه بود که آشنایی با امام، مسیر زندگی او را تغییر داد. حجت‌الاسلام جمشیدی به زودی به یکی از همراهان و فعالان نهضت تبدیل شد. وی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار مبارزه، تحصیلات حوزوی خود را نیز نزد استادانی چون آیات عظام مشکینی، خزعلی، فشارکی، صالحی مازندرانی و... ادامه داد. او در این سالها به دفعات توسط مأموران ساواک بازداشت شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی، به رزمندگان اسلام در جبهه‌ها پیوست و سرانجام در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۱ در جریان عملیات «بیت‌المقدس» به اسارت بعثی‌ها در آمد. وی تا روز ۴ شهریور ۱۳۶۹ که همراه با آخرین گروه از اسرای ایرانی آزاد شد، بیش از ۸ سال در بازداشتگاه‌ها و اسارتگاه‌های مختلف بعثی‌ها در شهرهای مختلف عراق به سر برد.
کتاب «از فیضیه تا الرشید» به ۸ فصل تقسیم شده است: فصل اول با عنوان «در محضر عرشیان» به دوران کودکی و نوجوانی حجت‌الاسلام محمدحسن جمشیدی نزد پدر و مادر اختصاص دارد. فصل دوم با عنوان «در پرتو نور امام» به موضوع مهاجرت وی به قم و آشنایی با امام خمینی و همچنین درگیری‌ها و بازداشت‌هایش توسط ساواک اشاره می‌کند. فصل سوم با عنوان «شور و شعور انقلابی» به رفتن مجدد وی به شمال، تبعات درگذشت پدر و ماه‌های آغازین شکل‌گیری انقلاب اسلامی در آبان و زمستان ۱۳۵۶ پرداخته است. فصل چهارم با عنوان «شوق پیروزی؛ تثبیت و تعالی» به پیروزی انقلاب اسلامی، تشکیل سپاه پاسداران و سازمان بسیج، شروع جنگ تحمیلی و سپس عزیمت نامبرده به جبهه‌ها می پردازد. فصل پنجم به اسارت وی، عزیمت به بصره، بغداد و رمادی، و ورود به اردوگاه اسرای ایرانی در الانبار و رفتار خشن بعثی‌ها پرداخته است. فصل ششم موضوع ورود به اردوگاه اسرای ایرانی در موصل و حوادث این اردوگاه را مورد بررسی قرار داده است. فصل هفتم دو سال پایانی اسارت از جمله دوره پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل را شرح می‌دهد و همچنین ورود وی به تبعیدگاه‌ها و زندان‌های جدید عراق را تشریح می‌کند. فصل هشتم نیز خروج از عراق و تحولات پس از آزاد شدن از اسارت را شرح می‌دهد.
گفت‌وگو و نگارش کتاب «از فیضیه تا الرشید» بر عهده «سیدحسین ولی‌پور زرومی» بوده و این اثر با همکاری اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس مازندران تنظیم و تدوین گردیده و انتشارات پیام آزادگان آن را چاپ و منتشر کرده است. این کتاب در بخش پایانی دارای ۱۳۰ صفحه سند حاوی نامه‌های راوی کتاب به اهل خانواده و تصاویر مربوط به گذران وی در اردوگاه‌های عراق است. چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۹ در 629 صفحه و با قطع وزیری و شمارگان یک هزار نسخه و همچنین بهای ۷۸۰۰۰ تومان وارد بازار نشر شده است.
کتاب «از فیضیه تا الرشید» بر روی جلد خود دارای تصویری از هنر تذهیب است که بر زمینه‌ای تاریک و سیاه نقش بسته است. تذهیب را می‌توان نشانه‌ای از فیضیه و رنگ سیاه را نیز بیانی از وضع اردوگاه‌های رژیم بعث دانست. در پشت جلد کتاب نیز بخشی از متن، و از جمله بند مربوط به با نحوه خبر شدن راوی از شهادت فرزندش منعکس شده است.
تعداد بازدید: 507
