22 آبان 1400
احمد ساجدی
امام خمینی(ره) همواره نگاهی متعالی به شخصیت زنان داشتند. شاید به دلیل همین نگرش بود که انقلاب اسلامی بسترهای لازم برای شکوفایی و بازگشت هویت و منزلت زنان را فراهم ساخت تا آنجا که این قشر اثرگذار جامعه بتواند بینش سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خویش را بازیابد.
بهترین منبعی که می‌تواند معرف دیدگاه امام راجع به شخصیت متعالی زن باشد، صحیفه ایشان است. امام خمینی(ره) نقش و جایگاه زن در خانواده را این‌گونه توصیف می‌کند: «زن یکتا موجودی است که می‌تواند در دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتشان یک جامعه، بلکه جامعه‌ها به استقامت و ارزش‌های والای انسانی کشیده شوند.» (صحیفه، ج 16، ص 192)
امام همواره بر حضور زنان در همه عرصه‌های سیاسی و اجتماعی کشور تأکید داشتند: «شما زنان باید در همه صحنه‌ها و میدان‌ها آن قدری که اسلام اجازه داده، وارد باشید؛ مثل انتخابات که امروز عملی است که باید انجام بگیرد... همان طوری که مردها فعالیت می‌کنند برای انتخابات، خانم‌ها هم فعالیت می‌کنند برای اینکه فرقی بین شما و سرنوشت‌تان با دیگران نیست.» (صحیفه، جلد 18، ص403)
با این همه، راجع به حوزه اندیشه و باور امام نسبت به شخصیت والای زن، سئوالاتی وجود دارد که به ویژه ذهن قشر کنجکاو و جست‌وجوگر نسل جدید را به خود مشغول داشته است. برای مثال: چرا امام با حق رأی زنان در جریان تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال‌های دهه 1340 خورشیدی مخالف بودند ولی پس از انقلاب، موافق آن شدند؟ چرا امام با ورود زنان به صحنه‌های سیاسی کشور در قبل از انقلاب مخالفت می‌کردند ولی پس از انقلاب موافق و مدافع این حضور شدند؟
گرچه در پاسخ به این‌گونه شبهات و پرسش‌ها، تاکنون مقالات متعددی منتشر شده و اظهارنظرهای فراوانی ابراز گردیده است، ولی اخیراً کتابی در همین رابطه به چاپ رسیده است.
«تحلیل تطور دیدگاه‌های امام خمینی در باره زنان» عنوان اثری است که دیدگاه امام خمینی راجع به زنان را با توجه به مبانی اجتهادی و فقهی ایشان به روشنی پاسخ گفته و به سئوالات مذکور جواب داده است. در مقدمه این اثر درباره محتوای کتاب چنین آمده است:
بررسی پاره‌ای از موضعگیری‌های امام(ره) در آغاز مبارزه نسبت به حضور سیاسی زنان و نیز برخی از آراء فقهی وی در کتب فتوایی و فقهی و سنجش آن با دیدگاه‌ها و رفتار دوران رهبری ایشان، یک پروژه تحقیقی جدی را می‌طلبد. کتاب حاضر بر آن است که مسئله زنان را از منظر امام بیان کند، دیدگاه‌های امام(ره) را در دو دوره قبل از رهبری و پس از آن گزارش کند و تفاوت‌ها و دگرگونی‌ها را تحلیل و بازشناسی نماید و از این بستر به مبانی اصلی و ثابت در منظومه فکری امام(ره) دست یابد.
مباحث این تحقیق در چهار فصل با این عناوین سازماندهی شده است:
فصل اول: کلیات (شامل مباحث: نگاهی اجمالی به زندگی امام خمینی، ادوار فقه امام خمینی(ره)، رویکرد به زنان) در این بحث آثار و دیدگاه‌های علامه طباطبایی، شهید مرتضی مطهری و آیت‌الله جوادی آملی راجع به شخصیت و حقوق زن در اسلام و در اجتماع مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم: استخراج دیدگاه‌های امام(ره) پیرامون زن و دسته‌بندی آنها (شامل مباحث: اختلافات فقهی زن و مرد، دیدگاه‌های امام درباره زنان در دوران پیش از رهبری، دیدگاه‌های امام درباره زنان در دوران پس از رهبری) در این بخش حقوق و اختیارات زنان در مورد حق رأی و شرکت در انتخابات، فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، طلاق، تحصیل، اشتغال، حضور در انجام عبادات، تظاهرات و... بررسی شده است.
فصل سوم: مبانی اجتهادی امام(ره) در مواجهه با مسئله زنان (شامل مباحث: اختلاف دیدگاه از منظر امام خمینی(ره)، ظرفیت‌های فقهی امام(ره) برای تغییر و تحول دیدگاه‌ها، ظرفیت‌های اندیشه امام(ره) در مسائل زنان برای تغییر و تحول دیدگاه‌ها)
فصل چهارم: شامل بحثی درباره تحلیل چگونگی تطور آرا و دیدگاه‌ها است. در این بخش تفاوت میان «مخالفت حقوقی و سیاسی» با «مخالفت شرعی و فقهی» بررسی شده و تأکید شده که امام در مقوله انجمن‌های ایالتی و ولایتی، از نظر فقهی هیچ‌گونه مخالفتی با حق رأی زنان نداشته بلکه مخالفت ایشان از باب سیاسی و حقوقی بوده است. تفاوت میان «اندیشه سیاسی» و «عمل سیاسی» امام در موضوع حق رأی زنان، در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است. در همین فصل نمونه‌هایی از تغییر و تحول در آراء تعدادی از فقها از جمله شیخ طوسی، شهید ثانی، آیت‌الله خویی، آیت‌الله سیدمحسن حکیم، و علامه مجلسی ذکر شده است.
کتاب «تحلیل تطور دیدگاه‌های امام خمینی درباره زنان» توسط دکتر مهدی مهریزی به رشته تحریر درآمده و «مؤسسه چاپ و نشر عروج» با همکاری پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی) آن را چاپ و منتشر کرده است. این کتاب در قطع وزیری و در 135 صفحه تنظیم شده و با بهای 29000 تومان وارد بازار نشر گردیده است.
تعداد بازدید: 557
