نماز جمعه

29 بهمن 1401

احمد ساجدی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی^(ره) در سوم مرداد ۱۳۵۸ آیت‌الله سیدمحمود طالقانی را به امامت جمعه تهران منصوب کردند. اولین نماز جمعه تهران در روز جمعه ۵ مرداد ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران برگزار شد. وی تنها موفق به برگزاری ۶ نماز جمعه شد. آخرین نماز جمعه او روز ۱۶ شهریور ۱۳۵۸ در بهشت زهرا^(س) و در قطعه شهدای ۱۷ شهریور برگزار شد و ایشان سه روز بعد، در ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ دار فانی را وداع گفت.

یکی از اسناد لانه جاسوسی با اشاره به مسئولیت آیت‌الله طالقانی در برگزاری مراسم نماز جمعه تهران تصریح کرد که محبوبیت ایشان به خاطر همین مسئولیت است. در این سند که در 11 سپتامبر 1979 (20 شهریور 1358) و به فاصله یک روز پس از درگذشت آیت‌الله طالقانی نوشته شده و برای وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن دی.سی. ارسال گردیده است، «بروس لینگن» کاردار سفارت آمریکا در تهران می‌نویسد: «محبوبیت طالقانی در خلال زندگی‌اش بیشتر به خاطر تصدی مقام امامت جمعه تهران بوده است. او در نماز جمعه دانشگاه تهران نقش میانجی بین طبقات مذهبی و روشنفکران غیر مذهبی را بر عهده داشت.»[1]

در یکی از اسناد لانه جاسوسی می‌خوانیم که: «مردم ایران از زمان فتحعلی شاه قاجار همواره از تبعیت‌کردن از امامان جمعه که توسط شاهان منصوب می‌شدند خودداری کرده و همواره به دنبال مرجع و روحانی مورد تأیید خویش بودند.» در این سند که توسط «لمبرایکس» در سفارت آمریکا در تهران نوشته شده و برای وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن دی.سی. ارسال گردیده، آمده است:

«ائمه جمعه‌ای که توسط شاه برگزیده می‌شود تا بر مساجد و مراکز برگزاری نماز نظارت داشته باشد مورد بی‌احترامی مؤمنینی قرار می‌گرفت که خود به دنبال ملا و مجتهد خود می‌رفتند و از آن پیروی می‌کردند و زکات خود را نیز تنها به آنان می‌‌دادند. این مقاومت سرانجام در قرن نوزدهم به صورت نهضت تنباکو در آمد که نمایانگر مخالفت شدید مردم تحت‌ِنفوذ روحانیت، علیه اعطای امتیاز تنباکو توسط شاه وقت به انگلیسی‌ها بود. و عامل اصلی انقلابی شد که در ابتدای قرن منجر به وضع قانون اساسی سال‌های ۱۹0۶ و ۱۹۰۷ گردید. (نهضت مشروطیت)»[2]

در این سند همچنین آمده است: «شاهان پهلوی همواره سعی داشتند این نیروی روحانی را غیرفعال سازند ولی تشیع علوی قلب انقلاب امروزی است.»[3]

سند دیگری در میان اسناد جاسوسی وجود دارد که مکمل سند فوق است. در این سند می‌خوانیم: «تحت رژیم سلطنت، برگزاری نماز جمعه بی‌مصرف بود. زیرا هیچ‌کس پشت سر امام جماعتی که توسط شاه تعیین می‌شد، نماز نمی‌خواند.»[4]

و در سند دیگری می‌خوانیم: «حسن امامی امام جمعه تهران، چهره روحانی ملتزمان شاه است. وی به اقتضای موقعیتش از مقداری نفوذ دینی و سیاسی برخوردار است، ولی به عنوان یک حامی مصمم رژیم شاه، اعتباری نزد روحانیت ندارد.»[5]

در همین سند نام حسن امامی امام جمعه منصوب حکومت پهلوی در فهرست اعضای «حلقه داخلی شاه» قرار گرفته است. طبق این سند، «حلقه داخلی شاه را کسانی تشکیل می‌دهند که وفاداری کامل خود را به شاه ابراز می‌دارند و هرلحظه شاه به آنها نیاز داشت در کنارش باشند.»[6]

یکی از اسناد لانه جاسوسی آمریکا، گزارشی است که تهیه کننده سند از وسعت نماز جمعه تهران و استقبال پرشور مردم از آن و نظم و ترتیب و انضباط حاکم بر نماز جمعه تهیه کرده و آن را برای وزارت امور خارجه آمریکا واشنگتن دی.سی. ارسال کرده است. در این سند که تاریخ 29 اکتبر 1979 (7 آبان 1358) را دارد، چنین می‌خوانیم:

«... زنان، کودکان، افراد نظامی و بسیاری از مردم شرکت داشتند و مأمورین انتظامات به خوبی نظم و انضباط را برقرار می‌کردند. همه خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران و محوطه داخل دانشگاه مملو از جمعیت مردم شده بود به‌طوری که بعضی از آنها به سختی می‌توانستند نماز جمعه را به جای آورند. در اجتماع مردم، حالتی دوستانه نسبت به میهمانان خارجی به چشم می‌خورد و کنجکاوی نسبت به آنان وجود نداشت.»[7]

در سند دیگری از اسناد لانه جاسوسی «برات هانسون» از بخش امور خاور نزدیک در وزارت امور خارجه آمریکا در ملاقات با دو مقام مطبوعاتی سفارت جمهوری اسلامی ایران، اظهارات انتقادآمیز آنان را در گزارشی مبسوط بازتاب داده است. در این گزارش به نقل از این دو مقام ایرانی آمده است: «گستردگی حضور مردم ایران در نمازهای جمعه و یا راهپیمایی‌های وحدت در ایران، توسط مطبوعات و رسانه‌های آمریکایی نادیده گرفته شده یا درست تفسیر نمی‌شود و یا کم اهمیت جلوه داده می‌شود.»[8]

در میان اسناد لانه جاسوسی آمریکا سندی نیز وجود دارد که حاکی است «هنری پرشت» مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه آمریکا[9] که در اوایل آبان 1358 در تهران به سر می‌برد، در مراسم نماز جمعه تهران شرکت کرده بود. به موجب این سند که توسط «بروس لینگن» کاردار سفارت آمریکا در تهران نوشته شده و به وزارت امور خارجه آمریکا در واشنگتن دی.سی. مخابره شده است، «هنری پرشت» به همراه یکی از کارمندان سیاسی سفارت آمریکا در تهران و به پیشنهاد دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه موفق به حضور در نماز جمعه تهران شده بود. کارمندان وزارت امور خارجه کشورمان نیز برای آنکه «هنری پرشت» شناخته نشود، او را «کارمند سفارت سنگال» در تهران معرفی کرده بودند.[10]

یکی از اسناد لانه جاسوسی به موفقیت یک هیئت سیاسی سفارت آمریکا در تهران در انجام ملاقات با آیت‌الله منتظری امام جمعه جدید تهران پس از درگذشت آیت‌الله طالقانی اشاره دارد. آیت‌الله حسینعلی منتظری به مدت چهار ماه (از ۲۱ شهریور ۱۳۵۸ تا ۲۴ دی ۱۳۵۸) امامت جمعه تهران را عهده‌دار بود.[11] و این ملاقات در سوم آبان 1358 به مدت 45 دقیقه در دفتر وی در مجلس خبرگان صورت گرفت.[12] «بروس ‌لینگن» کاردار آمریکا در تهران، گزارش این دیدار را به سفارتخانه‌های آمریکا در اسرائیل و جده نیز ارسال کرد. لینگن در این سند که تاریخ 28 اکتبر 1979 (6 آبان 1358) را دارد، می‌نویسد:

«منتظری دوستانه و صمیمی برخورد می‌کرد. او گفت کارتر رئیس‌جمهور آمریکا را بسیار تحسین می‌کند. وی یادآوری کرد که چگونه در زمان زندانی‌ بودنش از انتخاب کارتر مطلع شده و چقدر از شنیدن اینکه رئیس‌جمهور، یک مسیحی مؤمن بوده و به حقوق بشر معتقد است خوشحال شده بود. وی گفت که می‌‌داند که آمریکایی‌ها مانند سایر مردم در هر جای دیگری در این ایده‌آل‌ها سهیم هستند.»[13] لینگن ادامه می‌دهد که آقای منتظری از حمایت آمریکا از اسرائیل با تأسف یاد می‌کرد: «وی گفت بسیار مایه تأسف است که مردم آمریکا، که مردم ایران نسبت به آنها احساسات بسیار دوستانه‌ای دارند، بایستی آن‌قدر توسط اقلیتی تحت‌ِسلطه باشند که کشور را مجبور نمایند در مقابل آرمان‌های ملل مسلمان از اسرائیل حمایت کند.»[14]

 

پی‌نوشت:

 
تعداد بازدید: 252

.نظر شما.

 

نام:
ایمیل:
نظر:
تصویر امنیتی: