18 بهمن 1391
نشست تخصصی «آسيب‌شناسی پژوهش‌های انقلاب اسلامی» 16 بهمن ماه 91 در اتاق جلسات دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسی مشهد و از سوي انجمن علمي دانشجويان تاريخ و با همكاري فصلنامه تاريخ‌پژوهي و خانه تاريخ مشهد برگزارشد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از منابع خبری در این نشست ابوالفضل حسن‌آبادی، رییس اداره اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی گفت: مشهد به لحاظ پژوهش‌های انجام شده دومين قطب پژوهشی انقلاب اسلامی است.
وی ادامه داد: همه انقلاب‌ها برای مستندسازی تاريخ خود و ارائه تصوير صحيح از گذشته به منظور ايجاد پايه‌های محكم فكری نياز به تاريخ‌نگاری دارند. بيش از دو سوم منابع و تاريخ‌نگاری‌های صورت گرفته در ايران مربوط به جنگ و انقلاب اسلامی است.
حسن‌آبادی با بیان این که مشهد دومین شعبه مرکزی اسناد انقلاب اسلامی در ایران را داشت و بعد از تعطیلی این مرکز مجموعه مصاحبه‌ها، عکس‌ها و اسناد آن به تهران منتقل شد، افزود: دهه 1380 با تعطيلی مركز اسناد مشهد، تاريخ‌نگاری در اين شهر در ركود فرو رفت و كارهای پژوهشی به تهران انجام شد. در حال حاضر يك واحد مطالعات مركز آستان قدس رضوی راه‌اندازی شده و مهم‌ترين كاری كه در اين واحد انجام می‌شود تهيه بانك اطلاعاتی در زمينه انقلاب است. ارائه صحيح وجوه متفاوت انقلاب، ارائه تعريف صحيح از سرشت و معرفت انقلاب، آينده‌سازی برای انقلاب و ارائه اطلاعات برای آينده از اهداف تاريخ‌نگاری است.
وی بيان كرد: پژوهشگران از حوزه توليد مباحث انقلاب بالاتر نرفته‌اند و اين يك آسيب برای تاريخ‌نگاری محسوب می‌شود. توجه به تاريخ‌نگاری محلی انقلاب نيز ضروری است و در اين راستا واحد مطالعات آستان قدس رضوی در اين زمينه فعاليت كرده و طی سال آينده كار تاريخ محلی خراسان بزرگ انجام می‌شود. تاريخ شفاهی شهرستان‌های اين استان نيز مستندسازی می‌شود و با اين اقدام خلأ شهرهای كوچك در زمينه مطالعات انقلاب برطرف می‌شود. انقلاب در 22 بهمن 1357 تمام نمی‌شود زيرا تمام پژوهش‌های صورت گرفته مربوط به وقایع قبل از انقلاب بوده و بعد از انقلاب نيز بايد مدنظر پژوهشگران قرار بگيرد.
غلامرضا جلالی، نويسنده و استاد دانشگاه نيز در اين نشست اظهار كرد: در جريان انقلاب مشروطه تصميم‌گيری‌هايی در تهران و تبريز روی داد؛ اما در جريان انقلاب شكوهمند اسلامی مشهد به دليل وجود علمايی نظير آيت‌الله شيرازی يكی از زوايا و كانون‌های اصلی بود.
وی با اشاره به پژوهش‌های صورت گرفته در زمينه انقلاب، گفت: در جريان پژوهش‌های انقلاب اسلامی بايد همجواری خراسان با كشورهای شوروی، افغانستان و پاكستان و تأثير تعامل با اين مناطق به لحاظ هستی‌شناسی مدنظر قرار بگيرد.
عضو هيات علمی پژوهشكده علوم و معارف اسلامی تأكيد كرد: در انقلاب اسلامی دستگاه‌ها، ادارات، مردم و نهادهای مردمی محورهای كلان بودند كه در اين راستا نيز نياز است پژوهشگران واكاوی‌های مناسبی را انجام دهند.
وی با تأكيد بر اين كه يكی از مهم‌ترين بحث‌های انقلاب جريان‌شناسی است، افزود: هيچ‌كدام از وقايع انقلاب بدون ريشه نبوده است.
جلالی با بيان اين كه در پژوهش‌های انقلاب اسلامی به جريان‌شناسی پرداخته نشده، بيان كرد: بيشتر جنبه‌های مصداقی در پژوهش‌ها نمود يافته و اين امر يكی از آسيب‌های مطالعاتی در اين حوزه است.
وی با اشاره به اسناد انقلاب اسلامی، اظهار كرد: بخش اعظم اسناد انقلاب اسلامی در مشهد به تهران انتقال پيدا كرد و اگر آستان قدس رضوی اين اسناد را دريافت كند می‌تواند پژوهش‌های خوبی در حوزه انقلاب اسلامی انجام دهد.
جلالی در بخش ديگری از سخنانش با اشاره به يادمان‌های انقلاب، تصريح كرد: اين يادمان‌ها از بين رفته و اين امر يكی از دلايلی است كه سبب شده وضعيت نشر كنونی در مورد انقلاب كاهش پيدا كند.
غلامرضا آذری‌خاكستر، كارشناس تاريخ شفاهی نيز با اشاره به اهم چالش‌های تاريخ‌نگاری انقلاب در شهر مشهد، گفت: امام خمینی(ره) فرمودند «لازم است برای بيداری نسل‌های آينده و جلوگيری از غلط‌نويسی مغرضان، نويسندگان متعهد با دقت تمام به بررسی دقيق تاريخ اين نهضت اسلامی بپردازند و قيام‌ها و تظاهرات مسلمين ايران را در شهرهای مختلف با تاريخ و انگيزه آن ثبت كنند تا مطالب اسلامی و نهضت روحانيت سرمشق جوامع و نسل های آينده شود.»
وی ادامه داد: پرداختن به تاريخ توده‌ها امری ضروری است، همچنين در جريان تاريخ‌نگاری انقلاب در شهرها برخی از افراد كاملاً سفارشی اقدام به نوشتن تاريخ انقلاب می‌كنند و اين امر موجب می‌شود تا زوايای مهمی از فعاليت انقلابيون مبهم بماند.
این کارشناس تاریخ شفاهی در آستان قدس رضوی گفت: کاستی‌های تاریخ‌نگاری انقلاب باید توسط پژوهشگران مورد واکاوی و بررسی قرار بگیرد.
وی با بررسی کتاب «تاریخ لشکر خراسان» اظهار کرد: در این کتاب به هیچ وجه به انقلاب پرداخته نشده و در واقع نوع بینش نویسنده نظامی است.
اين پژوهشگر با اشاره به زمينه‌های خيزش انقلابی مردم مشهد، قيام مسجد گوهرشاد را اولين اعتراض جدی مردم مشهد به ديكتاتوری رضا‌خانی و كشف حجاب دانست.
وی تأسيس دانشگاه مشهد در سال 1328 را نقطه عطفی در تحولات علمی و سياسی شهر مشهد عنوان كرد و افزود: اين دانشگاه از بدو تأسيس تا پيروزی انقلاب اسلامی پرورش دهنده خط فكری مبارزه با حكومت پهلوی بوده است. با تأسيس دانشگاه مشهد مبارزات سياسی دانشجويان عليه حكومت پهلوی عملاً شروع می‌شود و در واقع دانشگاه تبديل به بستری می‌شود تا گروه‌های مبارز در قالب‌های مختلف مخالفتشان را با حكومت پهلوی نشان دهند. با شروع نهضت امام خمينی(ره) در سال 1342 دانشگاه مشهد تبديل به يكی از مهم‌ترين كانون‌های انقلاب می‌شود تا جايی كه برخی از صاحب‌نظران سياسی معتقدند انديشه و تئوری انقلاب از دانشكده ادبيات مشهد نضج گرفته است.
وی ادامه داد: دهه 1340 دانشگاه مشهد دوران پر التهابی را طی می‌كند و در واقع محصول فكری و مبارزاتی كه در اين دانشگاه شكل گرفته در سال 1357 تبلور یافت.
آذری‌خاكستر با اشاره به روزشمار وقايع دانشگاه مشهد به ظرفيت اين دانشگاه برای پرداختن به تاريخ شفاهی اشاره كرد و افزود: اکنون با توجه به قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی که در این دانشگاه وجود دارد به تاریخ شفاهی پرداخته شده است. دانشگاه فردوسی اولین دانشگاهی بود که به پروژه تاریخ شفاهی پرداخته و در این زمینه با 40 تن از اساتید مصاحبه‌هایی انجام پذیرفته است.
وی تولد مجله تخصصی «نقش مشهد در انقلاب اسلامی» را ثمره نقش دانشگاه مشهد در مسائل انقلاب عنوان كرد و با اشاره به این که تاکنون سه شماره از این ویژه‌نامه بر پایه اسناد و تاریخ شفاهی و 10 ساعت مصاحبه منتشر شده است، گفت: با توجه به خواسته تحريريه مجله، يعنی ايجاد مركز تاريخ شفاهی در دانشگاه فردوسی، مهم‌ترين کاری است كه بايد صورت بگيرد.
محمد آصفی، مدیر رادیو مشهد هم در «نشست آسیب‌شناسی پژوهش‌های تاریخ انقلاب اسلامی» اظهار کرد: پیوند مورخین با رهبران فکری و عملیاتی انقلاب حلقه‌ای مفقوده است زیرا اگر از دانسته‌های رهبران فکری انقلاب در تاریخ‌نگاری استفاده شود، اطلاعات دقیق‌تری در خصوص رویدادهای انقلاب اسلامی به دست خواهد آمد.
وی با تاکید بر این که تحلیل تاریخ یک وجهی نیست و مقوله‌ای چند وجهی است، افزود: کسانی که اقدام به تاریخ‌نگاری می‌کنند باید به حوزه راهبردی و مدیریت تاریخ‌نگاری انقلاب مبتنی بر تقوای سیاسی و فضای علمی و کارشناسی توجه کنند.
آصفی با بیان این که تاریخ‌نگاری سفارشی باید به فراموشی سپرده شود، افزود: بزرگ‌ترین دغدغه ما امروز تاریخ‌نگاری سفارشی است.
وی با تاکید بر این که تاریخ‌نگاری‌ها باید به روز باشند و اطلاعات را ثبت کنند، افزود: اگر خواسته باشیم برداشت جامع و دقیق از تاریخ انقلاب در مشهد داشته باشیم باید به این جمله که انقلاب در جریان است توجه کنیم.
مدیر رادیو مشهد عنوان کرد: بسیاری از جزییات انقلاب اسلامی در تاریخ شفاهی نیامده و باید به این موضوع پرداخته شود.
تعداد بازدید: 995
