10 اردیبهشت 1392
کارمندان سفارت انگلیس در ایران مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و دست‌نوشته‌هایی از شرح حال رجال دوره قاجار و پهلوی را بر جای گذاشته‌اند.
«رجال و دیپلمات‌های عصر قاجار و پهلوی» مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و دست‌نوشته‌های «ریدر ویلیام بولارد»، «یاسنت لویی رابینو» و «جورج پرسی چرچیل» از کارمندان سفارت انگلیس در ایران و در دوره‌های قاجار است.
این کتاب در واقع دایره‌المعارفی براساس ترتیب الفبایی است و به معرفی شخصیت‌های سیاسی دو کشور براساس دست‌نوشته‌ها و یادداشت‌های سه نویسنده آن (کارکنان سفارت انگلیس در این دوره‌ها) می‌پردازد.
گردآوری اطلاعات در زمینه‌های گوناگون از امور داخلی کشور، یا کشورهای موردنظر برای دولت‌هایی که در پی حفظ منافع خود هستند، ضروری است. مسئولان سیاست خارجی یک دولت، در همه‌ی اعصار، بدون در اختیار داشتن چنین اطلاعاتی نمی‌توانسته‌اند به موفقیت تصمیمات و اعمال سیاست‌های موردنظر در رسیدن به منافع خود اطمینان کافی داشته باشند. در این زمینه مأموران سیاسی و کارگزاران دولت انگلیس سردمدار و پیشگام سایر ملل بودند و در مورد ایران از آغاز دوران دوم برقراری روابط گسترده‌ی سیاسی- اقتصادی در اوایل قرن نوزده دیپلمات‌ها، کنسول‌ها و فرستادگان ویژه‌ی دولت بریتانیا به پیروی از نظام اداری رایج در وزارت امور خارجه‌ی آن کشور موظف به تهیه و ارسال چنین گزارش‌هایی بودند.
«رجال و دیپلمات‌های عصر قاجار و پهلوی» به‌گونه‌ای راهنما و رمزگشای شناسایی دیپلمات‌های دو کشور و رجال سیاسی این دو دوره تاریخی ایران است.
سر ریدر ویلیام بولارد در پاییز 1939 و در پایان چهار سال ماموریت در اتحاد شوروی به ایران آمد و در مدت شش سال اقامت در تهران سکاندار سیاست خارجی بریتانیا در منطقه بود. میزان دخالت او در امور داخلی ایران حد و مرزی نداشت، تا جائی که هیچ‌یک از سفیران و وزرای مختار انگلیس در ایران از زمان جفری اف لنگلی چنین حق و حقوقی برای خویش قائل نشده بودند. بولارد تقریباً هر سال شرح حال رجال و گزیدگان اجتماعی ایران را با ذکر محرمانه بودن آن برای وزارت امور خارجه و دیوان هند در لندن ارسال می‌کرد.
چرچیل و رابینو برخلاف بولارد، صرفا به موقعیت اجتماعی و سمت‌های رسمی مقامات و کارگزاران ایرانی توجه داشتند. یادداشت‌های روبینو که گاه از یک خط تجاوز نمی‌کند، فقط به تاریخ تولد و مرگ و سمت رسمی شخص موردنظر اشاره دارد، حال‌آنکه چرچیل در پاره‌ای موارد در شرح دودمان خاندان‌های ایرانی و همچنین اقوام و قبایل به بیان سوابق تاریخی می‌پردازد. به‌عنوان مثال پژوهش او در مورد خاندان هاشمیه و سرنوشت حاجی ابراهیم کلانتر، نخستین صدراعظم فتحعلی‌شاه و ماجرای نخستین قتل‌های زنجیره‌ای در ایران تنها ماخذ غیرایرانی است که در اختیار داریم.
در کتاب برای تشخیص اینکه هر مدخل به کدام‌یک از سه دیپلمات یاد شده تعلق دارد حرف ب برای بولارد، حرف چ برای چرچیل در نظر گرفته شده است و سایر عناوین از رابینو است.
کتاب «رجال و دیپلمات‌های عصر قاجار و پهلوی» به‌قلم «ریدر ویلیام بولارد»، «یاسنت لویی رابینو» و «جورج پرسی چرچیل» با گردآوری و ترجمه غلامحسین میرزاصالح منتشر شده است.
انتشارات معین در سال 1391 این کتاب را در 456 صفحه منتشر کرده است که با شماره ثبت 491569 در کتابخانه‌ی شماره‌ی یک مجلس شورای اسلامی موجود است.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه مجلس شورای اسلامی
تعداد بازدید: 873
