30 اردیبهشت 1392
آیتالله العظمی سیدحسین طباطبایی بروجردی در سال 1254 شمسی در بروجرد به دنیا آمد. نسب وی با 32 واسطه به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام می‌رسد.
سیدحسین پس از 10 سال تحصیل در اصفهان به سفارش پدر به حوزه علمیه نجف رفت و در حالی که فقط 28 سال داشت به درجه اجتهاد رسید. آیتالله بروجردی در نجف فقه و اصول تدریس می‌کردند. در درس فقه و اصول ایشان بالغ بر دویست نفر از فضلای حوزه علمیه نجف شرکت می‌کردند که در نوع خود بی‌نظیر است.
سال 1350 هجری قمری که با آغاز دوران مرجعیت آیتالله بروجردی مصادف بود تا یک دهه بعد با دوران فشار و اختناق رضاخان همراه بود. آیتالله بروجردی، این دوران را یکی از مصیبت‌بارترین ایام زندگانی خود توصیف می‌کند.
این مرجع عالیقدر و خستگی‌ناپذیر شیعه، پس از هفتاد سال تلاش علمی و فعالیت های اجتماعی و سیاسی صبح روز پنج‌شنبه 13 شوال 1380 هجری قمری برابر با دهم فروردین 1340 شمسی در حالی که 88 بهار از زندگی را پشت سر گذاشته بود، چشم از جهان فرو بست.
درباره موضع‌گیری آیتالله بروجردی نسبت به نحوه ورود به سیاست در آن زمان و موضع ایشان در قبال جمعیت فداییان اسلام نقل‌های متفاوتی وجود دارد.
محمدرضا کائینی از تاریخ‌پژوهان معاصر، درباره اختلاف روش آیتالله بروجردی و فداییان اسلام اظهار داشت: بعد از گذشت نیم قرن فعالیت فداییان اسلام و دوره مرجعیت آیتالله بروجردی زمانی که اختلاف روشی این دو نگاه را بررسی می‌کنیم با وجود تضادها و تفاوت‌ها هر دو جریان نقش موثر، مستقل و موفقی در تاریخ داشتند.
* فدائیان اسلام پیاده‌نظام قدرتمند نهضت ملی‌شدن نفت بودند
وی افزود: این مسئله نباید از دیدگاه تاریخ‌پژوهان ما دور بماند، همانطوری که بسیاری از تحلیل‌گران تاریخ نفت اذعان دارند فدائیان اسلام پیاده‌نظام قدرتمند نهضت ملی شدن نفت بودند. چه بسا اگر این شجاعت در فداییان اسلام در جریان ملی شدن صنعت نفت نبود، هیچوقت نفت ملی نمی‌شد.
این مورخ ادامه داد: نقش فداییان اسلام در نهضت ملی نفت مورد تایید بسیاری از شاهدان آگاه و صادق تاریخ و حتی چهره‌های ملی قرار گرفته است. از طرفی دیگر آیتالله بروجردی دورانی سرشار از انزوا و سرکوب شدید روحانیت توسط رضاخان را تجربه کرده به خصوص حوادث تلخ دوران مشروطه را دیده بود استادش (آخوند خراسانی) ضمن طرفداری از مشروطه در نهایت از فرجام تلخ مشروطه ناراضی بود.
* آیتالله بروجردی بعد از تجربه مشروطیت فعالیت سیاسی حوزه را به صلاح نمی‌دید
وی گفت: مشروطه اول با شهادت شیخ فضل‌الله نوری پایان یافت و شرایط اجتماعی و فرهنگی در نجف بسیار بر آیتالله آخوند خراسانی سخت آمد و آیتالله بروجردی از دخالت استاد خود در مشروطه خاطره خوبی نداشتند و در سیاست به همین دلیل با احتیاط رفتار می‌کردند.
کائینی ادامه داد: مشروطیت شرایطی ویژه را به روحانیت تحمیل کرده بود و شرایط بر این قشر آنگونه سخت بوده است که آیتالله بروجردی فعالیت فداییان اسلام و فعالیت گسترده سیاسی را در حوزه علمیه قم به صلاح نمی‌دید.
*آیتالله بروجردی معتقد بود در آن شرایط تاریخی طلاب بیشتر باید به درس بپردازند
کائینی گفت: آیتالله بروجردی با این استدلال که خود عهده‌دار ریاست حوزه علمیه وقت و مرجعیت زمان است، اگر نیاز باشد اقدام خواهد کرد و کس دیگری نباید در مسائل کلان دینی دخالت کند، به خصوص طلاب که باید بیش از آنکه در سیاست دخالت کنند در پی درس و بحث خود بروند.
*فدائیان اسلام حوزه را به محل سیاسی تبدیل کرده بودند
وی ادامه داد: از سوی دیگر فداییان اسلام، حوزه علمیه را به مرکز مباحثه سیاسی تبدیل کرده بودند و این چیزی نبود که مورد علاقه آیتالله بروجردی باشد، به همین دلیل بین آیتالله بروجردی و فداییان اسلام اصطکاک به وجود آمد. نخست فداییان اسلام را نصیحت کرد البته نقش برخی از اطرافیان آیتالله بروجردی در ارائه گزارش‌های غلط و مغرضانه به ایشان بی‌تاثیر نبود. فعالیت‌های فداییان اسلام در دوره‌ای که در قم رفت و آمد داشتند، جنبه مثبت و منفی داشت.
*فدائیان اسلام مانع از دفن رضاخان در حرم حضرت معصومه(س) است
این مورخ ادامه داد: فداییان اسلام، مانع از دفن رضاخان در حرم حضرت معصوم(س) شدند، جایی که رضاخان روزگاری یک روحانی به نام محمدتقی بافقی را به باد کتک و شلاق گرفته بود.
وی ادامه داد: تهدید قاطع فداییان اسلام مانع از این شد که دستگاه به این مقصود برسد که رضاخان را در حرم مطهر حضرت معصومه(س) دفن کند، در نهایت به این نتیجه رسیدند که در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) رضاخان را دفن کنند.
* فدائیان اسلام نقش مؤثری در سیاسی‌کردن طلبه‌ها داشتند
کائینی گفت: نقاط مثبت فداییان اسلام این بود که بسیاری از طلاب را سیاسی کرده بود و تمام شخصیت‌ها و مجتهدهایی که در حوزه علمیه قم درس خواندند و شاگردی آیتالله بروجردی را کردند ریشه عقبه فکری خود را از نواب صفوی دارند. شهدای انقلاب کسانی بودند که از نظر رفتار و نگاه رویکرد نواب را می‌پسندیدند نهایتا هر دو جریان در آن دوره تاریخی حق داشتند.
این مورخ و تاریخ پژوه ادامه داد: مرحوم آیتالله بروجردی با بیرون نگاه داشتن حوزه از تلاطم سیاسی فکری توانست زمینه را برای کار و بهره‌برداری امام(ره) آماده کند؛ فداییان اسلام در دوره خود نخست، زمینه‌ساز ملی شدن صنعت نفت شدند، ثانیا به عنوان نیروی رادیکال اسلامی در صحنه حاضر شدند.
وی گفت: مرحوم بروجردی در دوره‌ای با فداییان اسلام اصطکاک پیدا کرده بود؛ اوج آن دوره ضرب و شتم فداییان اسلام در مدرسه فیضیه در سال‌های حدود 1329 بود بعد از آن واقعه فداییان اسلام از قم به تهران آمدند.
* نظر آیتالله بروجردی بعد از مشاهده مظلومیت فداییان اسلام تغییر کرد
کائینی ادامه داد: اما آیتالله بروجردی در سال 1331 وقتی مظلومیت فداییان اسلام را مشاهده کرد با توجه به دو شاهدی که خود من از این مدعا نسبت به آیتالله بروجردی دارم، نظر ایشان تغییر کرد.
این تاریخ‌پژوه معاصر ادامه داد: شاهد نخست ارسال کمک 1500 تومانی برای فداییان اسلام توسط آیتالله بروجردی بود و بنده شخصا پیک و آورنده پول را مشاهده کردم ـ که مرحوم آیتالله سیدحسن بدلا که از اطرافیان و اصحاب استفتاء بروجردی بود پول را به نواب داده بود ـ همچنین بعد از آزادی نواب صفوی نمایندگان آیتالله بروجردی به دیدن نواب رفتند.
وی ادامه داد: بعد از سال 1331 اندکی فضای جامعه آن روز شفاف‌تر شد و نواب صفوی به خاطر اصرار بر اجرای احکام اسلامی 20 ماه به زندان افتاد، نظر آیتالله بروجردی نسبت به فداییان اسلام مقداری برگشت.
کائینی در پاسخ به این پرسش که برخی اعتقاد دارند آیتالله بروجردی می‌توانست برای آزادی فداییان اسلام و تخفیف از اعدام نواب صفوی اقداماتی انجام دهد و انجام نداد، گفت: این از حق‌کشی‌‌های تاریخ است! هر اندازه یک مرجع تقلید با یک طلبه آرمان‌گرا اختلاف داشته باشد، در هیچ شرایط به اعدام آن طلبه راضی نخواهد شد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برحسب شهادت اطرافیان آیتالله بروجردی از جمله آیتالله سلطانی طباطبایی و آیتالله بدلا، رژیم پهلوی به آیتالله بروجردی خبر داده بودند که هرگز نواب صفوی را اعدام نخواهد کرد، او را سطحی و ابتدایی مجازات خواهند کرد و بعد از آنکه نواب صفوی اعدام شد آیتالله بروجردی کاملا غافلگیر شدند و شهود زیادی این واقعه را تایید می‌کنند.
منبع: سایت خبرگزاری فارس
تعداد بازدید: 819
