31 اردیبهشت 1392
در تاریخ معاصر ایران و سایر كشورهای اسلامی ،جنبش ها و قیام های متعددی در طول 150 سال اخیر روی داده است ; زیرا از همان زمان كه تهاجم استعماری غرب به جهان اسلام آغاز شد ،به تدریج قیام هایی نیز به وقوع پیوست . نخستین قیامی كه در تاریخ معاصر ایران به وقوع پیوست ،قیام تنباكو بود. گرچه این قیام ،قیام اسلامی بود و رهبری آن را نیز بالاترین چهره مذهبی (میرزای شیرازی ) و نهاد روحانیت برعهده داشت ،ولی هدف « بازدارندگی » داشت و دگرگون كردن نظام سیاسی ایران را به سبب اوضاع و احوال ویژه آن زمان ،دنبال نمی كرد. به همین دلیل ،بعد از آنكه شاه قاجار و استعمارگران انگلیسی عقب نشینی كردند ،قیام نیز به هدف و پایان خود رسید و اوضاع عادی شد. به عبارت دیگر ،قیام تنباكو به اهداف تعیین شده و مورد نظر خود رسید و مانع عملی شدن توطئه های استعماری شد.
در میان جنبش ها و قیام هایی كه بعد از قیام تنباكو روی دادند ،هیچ یك به اهداف خود دست نیافتند. برخی از آن ها در همان ابتدای كار راه دیگری را پیمودند ،برخی نیز در نیمه راه از حركت بازماندند و یا اینكه به انحراف كشیده شدند.
یكی از علل مهم ناكامی جنبش ها و قیام های مذكور این بود كه در روش ،ماهیت و حتی در هدف ،خالص نبودند و آلودگی هایی داشتند كه همین آلودگی ها مانع بزرگی بر سر راه پیروزی آن ها شد. به عنوان مثال ،نهضت مشروطه از نظر ماهیت و اهداف ،خالص نبود. به این دلیل از نظر ماهیت ،خالص نبود كه گرچه رهبری آن با علمای دین بود ،ولی عناصر غرب گرا و حتی جاسوسان و عوامل استعمار در درون آن نفوذ كردند و ضمن منحرف كردن آن نهضت ،ماهیت آن را نیز دگرگون نمودند. خالص نبودن نهضت مشروطه از نظر هدف نیز به این معنی است كه همان غرب گرایان و عوامل استعمار كه به درون نهضت نفوذ كرده بودند ،با تمام وجود و با غوغاگری های فراوان سعی كردند اهداف اسلامی نهضت را محو نمایند و اهداف لیبرالیستی ،اومانیستی و در یك كلام اهداف عاریه ای و بیگانه پسند را برای آن تعریف كنند; یعنی همان چیزی كه اكنون نیز برخی در صدد هستند ،همان اهداف را برای نهضت مشروطه تعریف نمایند و غوغاگری كنند كه هدف نهت مشروطه چنین و چنان بود. مشروطه خواهان غرب گرا ،در روش نیز مشروطه را آلوده كردند. روش آن ها ،روشی بود كه از غرب اقتباس شده بود. به همین دلیل ،ترور ،كشتار ،غوغاگری ،استفاده از هر ابزار ناسالم و شیطانی برای رسیدن به هدف و.... ،بخشی از روش مشروطه طلبان غرب گرا برای رسیدن به هدف بود.
نهضت هایی هم كه بعد از نهضت مشروطه پدید آمدند ،هیچ یك خلوص تمام نداشتند و به عناصر سیاسی و فرهنگی و فكری غرب آلوده بودند; حتی نهضتی كه در اواخر دهه بیست و اوایل دهه سی برای مبارزه با استعمار پدید آمد ،آلوده به برخی فرآورده های فكری و سیاسی غرب (مثل ناسیونالیسم و لیبرالیسم ) بود. به همین دلیل نیز بین دو جناح مذهبی و غیرمذهبی این نهضت اختلاف افتاد و زمینه برای شكست آن فراهم گردید.
نهضتی كه امام خمینی از سال 1341 هـ . ش آغاز كرد و منجر به قیام مهم و تاریخی 15 خرداد سال 1342 شد ،تنها قیامی است كه خلوص تمام داشت و به هیچ یك از عناصر فكری ،سیاسی و فرهنگی غرب آلوده نبود . بنابراین،قیام 15 خرداد را باید قیامی دانست كه در نوع خود بدیع بود و نظیری در تاریخ معاصر نداشت . شاید آن زمان كه قیام 15 خرداد اتفاق افتاد ،فقط افراد معدودی به این درك رسیده بودند كه قیام 15 خرداد با همه قیام های تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام متفاوت است و اساسا نه تنها به دگرگونی در ایران بلكه به دگرگونی در كل جهان اسلام و حتی به دگرگونی در كل جهان می اندیشد و می خواهد فضای مادی حاكم بر جهان را از میان بردارد . اما امروز كه قیام 15 خرداد در پی پیروزی و شكوفایی انقلاب اسلامی ،به بخش بزرگی از اهدافش دست یافته است ،كاملا آشكار می باشد كه قیام 15 خرداد با هیچ یك از قیام ها و جنبش هایی كه در تاریخ معاصر ایران و جهان اسلام روی داد ،قابل مقایسه نیست . قیام 15 خرداد ،ادامه و استمرار نهضت های و جنبش های دیگر هم نیست ،بلكه خود یك مبدا است ،زیرا همان طور كه گفته شد ،در ماهیت و هدف و روش با تمام نهضت ها و جنبش های قبلی تفاوت دارد. امام خمینی در این باره می فرماید : این قیامی كه در 15 خرداد شروع شد و تاكنون باقی است و امید است باقی باشد تا همه اهداف اسلام جامه عمل بپوشد ،قیامی اسلامی است ،قیامی ایمانی است ،پیرو هیچ قیامی نیست . همه می دانیم كه 15 خرداد مبدا عطفی بود در تاریخ ،نه اینكه پیرو نهضت ها و قیام های دیگر ،این شعار باید محفوظ باشد كه این قیام ،قیام ملی نیست ; این قیام ،قیام قرآنی است ; این قیام ،قیام اسلامی است . (1)
موضوع دیگری كه ماهیت قیام 15 خرداد را از سایر جنبش ها و قیام های تاریخ معاصر ممتاز می كند ،عوامل انسانی و شركت كنندگان این قیام است . گر چه در جنبش های قبلی نیز مردم به تصور اینكه مسیر جنبش،مسیر مردمی و اسلامی و تعالی بخش است ،شركت می كردند ،ولی واقعیت این است كه منافع طبقاتی ،گروهی و حزبی در آن ها بسیار قوی و تاثیرگذار بود . اما در نهضت 15 خرداد ،توده مردم و متن اصلی جامعه كه عموم مردم است ،محور بودند ،به عبارت دیگر ،برعكس جنبش های قبلی ،مردم فقط ابزاری نبودند كه بعد از پیروزی كنار گذاشته شوند . امام خمینی درباره ماهیت مردمی قیام 15 خرداد می فرماید : ای كسانی كه احتمال می دهید كه غیر مسلمین و غیر اسلام كسی دیگر دخالت داشته است . شما مطالعه كنید ،بررسی كنید ،اشخاصی كه در 15 خرداد جان دادند ،سنگهای قبرهای آنها را ببینید كی بودند اینها ،اگر یك سنگ قبر از این قشرهای دیگر غیر اسلامی پیدا كردید ،آنها هم شركت داشته اند. اگر در قشرهای اسلامی ،یك سنگ قبر از آن درجه های بالا پیدا كردید ،آنها هم شركت داشته اند ،ولی پیدا نمی كنید ،هر چه هست این قشر پایین است ،این قشر كشاورز است ،این قشر كارگر است ،این تاجر مسلم است ،این كاسب مسلم است ،این روحانی متعهد است ،هر چه هست از این قشر است ،پس 15 خرداد را به تبع اسلام اینها به وجود آوردند و به تبع اسلام اینها حفظ كردند و به تبع اسلام اینها نگهداری می كنند . (2)
قیام 15 خرداد پیش از هر چیز رنگ عاشورایی و ماهیت عاشورایی داشت و در نتیجه ،منافع فردی ،گروهی و حزبی در آن به چشم نمی خورد ،قیام 15 خرداد ،قیامی برای مقابله با یزیدیان بود كه آستین بالا زده بودند تا اسلام و حقایق نورانی آن را بپوشانند. امام خمینی درباره ماهیت عاشورایی قیام 15 خرداد می فرماید :
سالروز خرداد 42 خمیر مایه نهضت مبارك ملت بزرگ ایران و روز بذر انقلاب اسلامی ماست . ملت عزیز باید این خمیر مایه و بذر پربركت را در عصر عاشورای 83 جستجو كند; عصر عاشورای مصادف با ساعات شهادت نصرت آفرین سید مظلومان و سرور شهیدان ; عصر عاشورایی كه خون طاهر و مطهر ثارالله و ابن ثاره به زمین گرم كربلا ریخت و ریشه انقلابات اسلامی را آبیاری نمود. ملت عظیم الشان در سالروز شوم این فاجعه انفجار آمیزی كه مصادف با 15 خرداد 42 بود با الهام از عاشوراآن قیام كوبنده را به بار آورد. اگر عاشورا و گرمی و شور انفجاری آن نبود ،معلوم نبود چنین قیامی بدون سابقه و سازماندهی واقع می شد . واقعه عظیم عاشورا از 61 هجری تا خرداد 61 و از آن تا قیام عالمی بقیه الله ،ارواحنا لمقدمه الفدا ،در هر مقطع انقلاب ساز است . آن روز یزیدیان با دست جنایتكاران گور خود را كندند و تا ابد هلاكت خویش و رژیم ستمگر جنایتكار خویش را به ثبت رساندند ،و در 15 خرداد 42 پهلویان و هواداران و سردمداران جنایتكارشان با دست ستمشاهی خود گور خود را كندند و سقوط و ننگ ابدی را برای خویش بجا گذاشتند كه ملت عظیم الشان ایران بحمدالله تعالی با قدرت و پیروزی بر گور آتشبار آنان لعنت می فرستد . (3)
اگر امروز به نتایج و آثار و پیامدهای متعالی قیام 15 خرداد بنگریم ،مشاهده خواهیم كرد كه اكنون كلی جهان در حال و هوای قیام 15 خرداد است و ستیز با ستم و قدرت ها استكباری و گرایش به حق و احساس فداكاری در راه حق ،سیره بخش بزرگی از محرومان و مستضعفان جهان شده است ،بعضی همان هدفی كه قیام 15 خرداد به دنبال آن بود بنابراین ،اكنون قیام 15 خرداد ،جهانی شده است .
مآخذ :
1 ـ صحیفه نور ،جلد 5 ،ص 184
2 ـ همان ،جلد 7 ،ص 54
3 ـ همان ،جلد 16 ،ص 179
امام خمینی : این قیامی كه در 15 خرداد شروع شد و تاكنون باقی است وامید است باقی باشد تا همه اهداف اسلام جامه عمل بپوشد ،قیامی اسلامی است ،قیامی ایمانی است ،پیرو هیچ قیامی نیست . همه می دانیم كه 15 خرداد مبدا عطفی بود در تاریخ ،نه اینكه پیرو نهضت ها و قیام های دیگر ،این شعار باید محفوظ باشد كه این قیام ،قیام ملی نیست ; این قیام ،قیام قرآنی است ; این قیام ،قیام اسلامی است.
امام خمینی : ای كسانی كه احتمال می دهید كه غیر مسلمین و غیر اسلام ،كس دیگر دخالت داشته است .
شما مطالعه كنید ،بررسی كنید ،اشخاصی كه در 15 خرداد جان دادند ،سنگهای قبرهای آنها را ببینید كی بودند اینها ،اگر یك سنگ قبر از این قشرهای دیگر غیر اسلامی پیدا كردید. اگر یك سنگ قبر از آن درجه های بالا پیدا كردید ،ولی پیدا نمی كنید ،هر چه هست این قشر پایین است ،این قشر كشاورز است ،این قشر كارگر است ،این تاجر مسلم است ،این كاسب مسلم است ،این روحانی متعهد است ،هر چه هست از این قشر است،پس 15 خرداد را به تبع اسلام اینها به وجود آوردند و به تبع اسلام اینها حفظ كردند و به تبع اسلام اینها نگهداری می كنند.
نهضت 15 خرداد برعكس نهضت هایی مثل مشروطه و سایر نهضت های تاریخ معاصر كه در ماهیت ،هدف و روش ،آمیخته به عناصر فرهنگی و سیاسی و اجتماعی بیگانه بودند ،كاملا خالص و اصیل بود و از این نظر ،همانندی در تاریخ معاصر ندارد .
منبع: روزنامه جمهوری اسلامی
منبع بازنشر: سایت انقلاب اسلامی
تعداد بازدید: 751
