26 خرداد 1392
کتاب دوجلدی «اسنادی از حزب رستاخیز ملت ایران» 153 سند از تشکیل و برپایی این حزب را دربردارد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از خبرگزاری کتاب ایران، کتاب دو جلدی «اسنادی از حزب رستاخیز ملت ایران» به‌کوشش ایرج محمدی، زیرنظر محمد شیخان و شهریار مرادی‌دهقی از سوی مرکز پژوهش و اسناد معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری تهیه و تنظیم شده و موسسه خانه کتاب آن را به‌چاپ رسانده است.
در پیشگفتار کتاب درباره احزاب سیاسی در ایران آمده است: «احزاب سیاسی در ایران نمونه‌ای از ساختار معیوب سیاسی و اجتماعی کشور در تاریخ پیش از انقلاب اسلامی هستند. ساختاری که بدون توجه به زمینه‌های فرهنگی، دینی و اجتماعی شکل گرفته بود. کتاب حاضر روایتی مستند از شکل‌گیری حزب رستاخیز از آغاز تا فرجام آن است. روایتی که علاوه‌بر نیاز مطالعات تاریخی امروز پژوهشگران و محققان، پاسخی بر چرایی ناکامی احزاب سیاسی در ایران است.»
کتاب 153 سند از حزب رستاخیز ایران را دربردارد و در مقدمه آن آمده است: «حزب رستاخیز ملت ایران تصویری از چرایی ناکامی تحزب در ایران و افتادن دیکتاتوری پهلوی در ورطه توهم با رویه‌ای از ژست دموکراتیک، بومی‌گرایی و استعمارستیزی است. این اسناد همچون قطعات پازلی در کنار یکدیگر تصویری از تحزب در ایران و ناکامی و علل و پیامدهای احزاب سیاسی را ارایه می‌کنند.»
در بخش دیگری از کتاب آمده است: «دو حزب مردم و ملیون توسط دو رجل قدیمی پایه گذاشته شده بود و از لحاظ سیاست خارجی به انگلستان نزدیک بودند، جوانان حزب ایران نوین رو به ابرقدرت جدید، ایالات متحده آمریکا داشتند. حزب ایران نوین به کوتاه زمانی به دولت دست یافت. هر چند عمر اولین دبیرکل این حزب در تصدی نخست‌وزیری کوتاه بود، اما جانشین او، عباس هویدا، چندان در این سمت باقی ماند که عنوان دیرپاترین نخست‌وزیر را از آن خود سازد.»
با ورود ایران به دهه پنجاه شمسی، رژیم پهلوی با درآمد سرشار نفت روبه‌رو شد و خود را بی‌نیاز از چند حزب بودن احساس کرد و بعدها با فرمانی از محمدرضا پهلوی خطاب به هویدا، نخستین دبیرکل حزب، برنامه‌ریزی در این‌باره از یکم آذرماه 1352 آغاز شد و در اسفندماه 1353 محمدرضاشاه در مصاحبه‌ای تشکیل حزب فراگیر رستاخیز ملی ایران را اعلام کرد.
در آخرین سند کتاب که به «اساسنامه حزب رستاخیز ملت ایران» اختصاص دارد، 38 ماده مربوط به این حزب آمده و به مسایل، وظایف، اختیارات و مقررات مختلف کنگره، شورای مرکزی، هیات اجرایی، دفتر سیاسی و دبیرکل پرداخته شده است. همچنین نمونه تصویرهای برخی از اسناد در پایان جلد دوم کتاب قرار دارد.
در معرفی پشت جلد کتاب نوشته شده است: «حزب رستاخیز گرچه در عنوان نشانی از «ملت ایران» داشت، در محتوا و عمل اما به مانند دیگر احزاب فرمایشی و شه ساخته بیگانه با ایران بود. ایرانیانی که آداب و فرهنگ مذهبی و ملی خود را با هیچ شعار و ایده‌ای معامله نمی‌کنند. حزب رستاخیز بی‌توجه به چنین خصیصه‌ای تنها بر طبل ایران‌خواهی و استقلال‌طلبی می‌کوبید در حالی که عمل بنیانگذارانش بر بیگانه‌پرستی و وابستگی صحه می‌گذاشت.»
کتاب دو جلدی «اسنادی از حزب رستاخیز ملت ایران» در 611 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 23هزار تومان منتشر شده است.
کتاب «اسنادی از حزب ملیون» هم دربردارنده اطلاعاتی درباره تاریخچه حزب، مرام‌نامه و اساسنامه حزب ملیون، فعالیت‌های اعضای حزب در تهران و سایر استان‌ها زیر نظر محمد شیخان و شهریار مرادی‌دهقی و با تهیه و تنظیم معاونت ارتباطات و‌اطلاع‌رسانی، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری از سوی موسسه خانه کتاب روانه بازار کتاب‌های سندشناسی شده است.
سابقه پیدایش احزاب و گروه‌های سیاسی در ایران به بعد از دوران نهضت مشروطه برمی‌گردد. در دومین مجلس شورای ملی، افرادی نظیر تقی‌زاده و دهخدا تحت تاثیر مشاهدات خود در کشورهای دیگر به فکر ایجاد احزاب سیاسی افتادند و با الگوبرداری از حزب «سوسیال دموکرات»، حزب «اجتماعیون عامیون» را به عنوان نخستین حزب رسمی در ایران پایه‌گذاری کردند.
در مقدمه کتاب درباره چگونگی تاسیس حزب ملیون آمده است: «نخست‌وزیری اقبال را می‌توان آغاز تحکیم دیکتاتوری محمدرضا پهلوی و تبدیل دیکتاتوری به استبداد فردی دانست. در این برهه نخست‌وزیر نه پاسخ‌گو به مجلس، که مطیع اوامر دربار بود.»
در ادامه آمده است: «این گونه شد که پرده‌ای دیگر از دیکتاتوری رونمایی گردید. در این پرده هم نمایش دموکراسی داده می‌شد و هم جامعه به عنوان فعالیت حزبی در خدمت دیکتاتوری در می‌آمد. در چنین فعالیت حزبی، فردیت انسان‌ها به روح جمعی وابسته به سلطنت و در خدمت آن، تبدیل می‌شد. از همین رو اقبال به عنوان نخست وزیر و امیر اسدالله علم به عنوان فرد نزدیک به دربار، مامور تشکیل دو حزب سیاسی شدند. اقبال، حزب ملیون را پایه‌گذاری کرد و علم، حزب مردم.»
راهنمای اسناد کتاب دربردارنده 165 سند درباره مرام‌نامه و آیین‌نامه حزب، گزارش‌های ارسالی از سوی کمیته‌های حزب در شهرستان‌ها، نامه‌ها و درخواست‌های اعضای حزب از اقبال، بخش‌نامه‌ها و قطع‌نامه‌های حزب درباره انتخابات مجلس، شرایط و ضوابط کاندیداهای نمایندگی، سخنرانی‌های اعضا و گزارش‌های شهربانی کل کشور از فعالیت‌های حزب است.
در پشت جلد کتاب آمده است: «در دوره پهلوی دوم احزاب به فرمان ملوکانه تاسیس یا منحل می‌شدند. از جمله این احزاب، حزب ملیون به زعامت منوچهر اقبال است. رجلی سیاسی که خود را همواره مطیع اوامر ملوکانه می‌دانست. حزب ملیون به عنوان حزب اکثریت تشکیل دهنده دولت بیشتر دولتی‌های نزدیک به سیاست‌های محافظه‌کارانه را در‌بر‌می‌گرفت. در حالی که حزب مقابل آن، حزب مردم، ترکیبی از دولتی‌ها، بریدگان از حزب توده و جبهه ملی را شامل می‌شد. وجه اشتراک هر دو حزب اما فقدان شاخصه‌های واقعی تحزب بود.»
چاپ نخست کتاب «اسنادی از حزب ملیون» در 348 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 13 هزار و 500 تومان منتشر شده است.
کتاب «اسنادی از حزب مردم» هم با اسنادی درباره تشکیل و افتتاح حزب مردم، مسایل و فعالیت‌های انتخاباتی دوره بیستم مجلس شورای ملی، با گردآوری و تدوین سعید حصاری، زیرنظر شهریار مرادی‌دهقی و محمد شیخان که تهیه و تنظیم آن را معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری برعهده داشته از سوی موسسه خانه کتاب راهی بازار کتاب‌های تاریخی شده است.
در پیشگفتار کتاب آمده است: «شاه برای مشروعیت‌زایی، احزابی ایجاد کرد تا شاید از طریق آن‌ها هم بتواند ناراضیان را به سکوت وادارد و هم آن‌که از دوام دیکتاتوری خود خیالی آسوده داشته باشد. حزب مردم به رهبری امیراسدالله عَلَم با چنین بینشی تاسیس شد. حزبی که قرار بود در نمایش حزبی شاه، نقش اقلیت مخالف دولت مستقر با نخست‌وزیری منوچهر اقبال را ایفا کند.»
در ادامه نوشته شده است: «حزب مردم با شعارهای چپ در حمایت از کارگران و بهبود وضعیت آن‌ها با همراهی برخی از اعضای سابق حزب توده آغاز به‌کار کرد و در نهایت این حزب در انتخابات مجلس بیستم شورای ملی با تقلب، کار را به آن‌جا رساند که محمدرضا شاه مجبور به انحلال انتخابات شد. پس از آن نیز رقیب دیگری به‌نام حزب ایران نوین با رجال تازه‌به‌دوران رسیده عصر پهلوی دوم روی کار آمد.»
در سند شماره 17 درباره نگرانی فرماندار کهگیلویه از عواقب تاسیس حزب مردم در بین ایلات بختیاری آمده است: «اخیرا آقای ملک‌منصور باشتی، نامزد انتخابات نمایندگی دوره آینده مجلس شورای ملی کهگیلویه از تهران آمده‌اند، مقدمه تشکیل حزب مردم را در کهگیلویه فراهم نموده‌اند. عده‌ای هم وجود دارند که با تشکیل حزب مردم مخالف و در صورت تشکیل این حزب در کهگیلویه آنان هم نسبت به تاسیس حزب ملیون اقدام خواهند کرد. با این‌که متوجه آزادی تشکیل این دو حزب در سراسر کشور هستم، ولی بیم آن می‌رود اهالی کهگیلویه که هنوز آمادگی و استعداد آن را ندارند که بتوانند بدون سر و صدا و جنجال نتایج مطلوبه و ثمربخش از تشکیل حزب بگیرند، در صورت تاسیس حزب ملیون دو دسته مخالف در برابر همدیگر قرار گرفته و عواقب بدی برای خود تدارک می‌نماید.»
راهنمای اسناد کتاب دربردارنده سه بخش عمده با نام‌های «تشکیل و افتتاح شعب حزب مردم»، «مسائل و فعالیت‌های حزب» و «فعالیت‌های انتخاباتی دوره بیستم مجلس شورای ملی» است و در ادامه «اسامی نامزدهای احزاب مردم و ملیون»، «تصویر نمونه اسناد» و «نمایه» افزوده شده است.
پشت جلد کتاب نوشته شده است: «رژیم پهلوی پس از فراغت از سرکوب احزاب و جریان‌های سیاسی اعم از مذهبیون، جبهه ملی و توده‌ای‌ها در پی کودتای 28 مرداد 1332، در تظاهر به دموکراسی به ایجاد احزاب فرمایشی همت گمارد. بر این مبنا به سال 1336 حزب مردم به‌عنوان حزب اقلیت و مخالف دولت به رهبری امیر اسدالله علم، رجل سیاسی نزدیک به محمدرضا شاه، در برابر حزب اکثریت به رهبری منوچهر اقبال تشکیل شد. انتخاب علم به رهبری حزب به‌واسطه استعداد وی در جذب افراد و شخصیت‌ها با گرایش‌های فکری و سیاسی متفاوت بود. وی در مقام رهبر حزب مردم توانست برخی مخالفان و منتقدان سلطنت از جمله وابستگان حزب توده را جذب حزب مردم کند. اسناد این مجموعه تاریخچه و بخشی از تشکیلات حزب مردم را نشان می‌دهد.»
چاپ نخست کتاب «اسنادی از حزب مردم» در 268 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 10هزار تومان منتشر شده است.
تعداد بازدید: 1126
