01 تیر 1392
گل و گلدان در دست سربازان
بی‌تردید می‌توان گفت که نیروهای نظامی نقطه اتکای رژیم پهلوی در حفظ و بقای و تقابل با مردم انقلابی به حساب می‌آمد. از اینرو حکومت به وجود آن بسیار دلبسته بود و به شدت امید داشت تا بتواند در مقابل حرکت رو به رشد و فزونی و گسترش انقلاب،کاری درخور و شایسته انجام دهد و از سقوط نظام سلطنتی جلوگیری نماید.
البته با توجه به امکانات تسلیحاتی ارتش و وجود نیروهای توانمند آموزش دیده و متعدد نظامی آن، این امیدواری چندان دور از انتظار هم نبود به گونه‌ای که می‌توان گفت به درستی ارتش مرکز ثقل حاکمیت پهلوی محسوب می‌گشت. آن‌طور که طی سالهای طولانی، در جهت استقرار، تثبیت و تداوم سلطنت پهلوی، اقدامات و فعالیتهای مهم و برجسته و مؤثری انجام داده بود.
در سال 1357 ش نیز، این نیروی نظامی، به تقابل با مردم تظاهرکننده در روز 17 شهریور برخاست و از کشتار آنان اِبایی نکرد. در 13 آبان 1357 به دانشگاه تهران یورش برد و دانش‌آموزان و دانشجویان را نیز شهید و مجروح نمود. همچنین در تظاهراتها همواره حضور می‌یافت و از اقتدار خویش برای برهم زدن آنها به روشهای خشونت‌بار یا خوف‌آور بهره می‌گرفت. در واقع ارتش با همیاری نیروهای امنیتی و ساواک وظیفة اصلی تقابل با حرکتهای انقلابی مردم را بر عهده داشت.
حال با توجه به پیروزی مردم بر رژیم پهلوی در 22 بهمن 1357 باید دانست که انقلابیون چگونه توانستند بر نقطة اتکای رژیم یعنی ارتش، فائق آیند و راه پیروزی انقلاب را هموار سازند. برای درک این موضوع می‌توان از کتابها و نشریات مختلفی که دربارة نقش رهبری امام و هوشیاری ایشان در برخورد با ارتشی‌‌ها، مطالب بسیار منتشر کرده‌اند، بهره گرفت یا از خاطرات فعالان انقلابی و شاهدان ماجرا استفاده کرد. یا این که با مرور روزنامه‌های آن ایام چگونگی آن را پیگیری و دریافت کرد. اما علاوه بر منابع یاد شده می‌توان از عکسهای بازمانده از آن روزها نیز، سود برد و اطلاعات ارزشمندی را کسب نمود.
از جمله عکاسانی که به چند و چون تقابل غیرمسلحانة مردم با ارتش توجه کرده است، دیوید بارنت عکاس ـ روزنامه‌نگار امریکایی است که طی مدت 44 روز اقامت در ایران در اوج روزهای انقلاب، عکسهای ارزشمندی گرفت و برای انقلاب‌پژوهان و مردم ایران به یادگار گذاشته است. او از تظاهرات مردم در روز 23 دی 1357 که باید آن را نقطة عطف تاریخ تقابل مردم انقلابی با ارتش پهلوی شمرد، پنج عکس گرفته است که در آنها عکس‌العمل رفتاری مردم به خوبی مشخص است. در آن روز مردم در خیابانهای مختلف تهران به تظاهرات پرداختند و جمعیت عظیمی از آنها نیز برای بازگشایی دانشگاه‌ها به دانشگاه تهران رهسپار شدند. در طول سیر همانند گذشته، با نیروی نظامی و ارتشی مواجه گشتند که گاهی نیز برای برهم زدن تظاهرات و پراکندگی مردم تلاش می‌نمودند، اما در بیشتر موارد به سبب این که مردم شعارهایی همچون «به گفتة خمینی ارتش برادر ماست» یا «به دستور خمینی سرباز برادر ماست» را سر می‌دادند، آنها با مردم همراه می‌شدند. مردمی که با نزدیک شدن به سربازان، با آنها روبوسی می‌کردند و گل‌های میخک سرخ یا سفید بر دهانة لولة اسلحة ژ 3 آنها می‌گذاشتند. حتی برخی از آنها را بر دوش خود سوار کرده و با شادی و سرور در میان جمعیت انقلابی به حرکت درمی‌آوردند. بدین‌ترتیب در دلِ و قلب نیروهای نظامی نفوذ کرده و بخش وسیعی از آنها را هواخواه و همراه انقلاب نمودند.
دیوید بارنت در این روز تاریخی با گرفتن پنج عکس، جلوه‌ای ماندگار خلق کرده است که با دیدن آنها، حس و حالِ بی‌نظیر آن روز، دوباره زنده می‌شود.در عکسی خاص و ویژه، او از زره‌پوشی عکس گرفته است که شش سرباز بر آن نشسته یا ایستاده‌اند. سربازانی که بر سرِ لوله تفنگ‌شان گل میخک سرخ، زده شده است و با حالتهای مختلف نظاره‌گر مردم انقلابی هستند. تصویر سه سرباز از میان دیگر سربازان، جلوة اصلی عکس را رقم زده است با این توضیح که عکاس تعمداً، از چهرة آنها عکس نگرفته است. نحوة قرار گرفتن این سه سرباز، خود گویای چگونگی واکنش آنها نسبت به تظاهرات مردم است و این که کاملاً همراه و هواخواه گشته‌اند. سرباز اول (از سمت راست روی درِ زره‌پوش نشسته و احتمالاً مشغول خوردن تنقلات است که گفته می‌شود مردم در آن روز نقل و شیرینی نیز پخش می‌کرده‌اند. سرباز نشستة دوم نیز با آرامشی خاص در حال سیگار کشیدن است که نشانگر آسوده‌خاطری اوست. سرباز سوم هم با دست راست اسلحه را از لوله گرفته و دست چپ را نیز در جیب شلوارش کرده است که این شکلِ ایستادن، گویای همراهی مطلق او با تظاهرکنندگان است. جالب آنکه از سوی مردم عکسی از امام خمینی رویِ زره‌پوش، نصب شده است که می‌توان آن را نشانة پیوستن کاملِ‌ارتش به انقلاب دانست.
جعفر گلشن روغنی
تعداد بازدید: 3099
