10 تیر 1392
تفکر ملی خودکفایی، اندیشه غالب و حاکم و غیرقابل تخلق در ماهیت حکومت حاج آقا نورالله بوده است و این مهم در باور و عملکرد تجار و کلیه اصناف نیز قابل تحقیق میباشد، به یک نقل تاریخی در مورد اندیشه یکی از تجار سرشناس در این رابطه نظر مینماییم:
سؤال و جواب؛ عنوان مکتوبی است که رئیس تجار ملی اصفهان که از پیروان دو مجتهد و از اعضای فعال انجمن مقدس ملی اصفهان است در جواب سؤوالات مختلف ایراد کرده و نظر به طرز تفکر کسانی که در اصفهان در زمان مشروطیت به رهبری حاج آقا نورالله مدخلیت و نظارت کلی بر جریانات و روند اقتصادی شهر داشتهاند، نظرات این شخص مؤید جو غالب اقتصادی در جامعه بوده است.
سؤال و جواب؛ لایحهای است که جناب حاجی محمدحسین کازرانی وطندوست در ترویج منسوج وطن به عنوان سؤال و جواب مرقوم داشتهاند و به اداره (روزنامه) فرستادهاند:
سؤال: چندی است در این شهر هنگامه عظیمی مشاهده مینماییم. اگر شما از کیفیت آن واقف هستید، مرا خبر دهید؟
جواب: چه هنگامه تازه دیدهاید؟
سؤال: بعضی از علمای اعلام و رؤسای فخام و تجار ذویالاحترام لباس کرباس پوشیده و مردم را به پوشیدن این لباس ترغیب مینمایند. مگر پارچههای لطیف و نظیف مثل فاستونی و ماهوت و دبیت و غیره چه عیب دارد که ترک نموده و مایل به کرباس شدهاند؟
جواب: مگر نمیدانید اهالی ایران از خواب غفلت بیدار و از مستی جهالت هشیار شدهاند. اینها علایم ترقی است. اینها نشانه شرافت و مقدمات صعود به مدارج عالیه است. علمای اعلام و رؤسای فخام ما ملبس به لباس کرباس شدهاند برای شرافت آن که ما را آگاه نمایند و بفهمانند که کرباس خشن ما ترجیح دارد به ماهوت و فاستونی و پارچههای نرم لطیف خارجه.
سؤال : کرباس چه شرافتی بر اقمشه خارجه دارد؟
جواب : لباس کرباس شرافت ملیت و قوام قومیت ما را حفظ مینماید و از ذلت احتیاج ما را میرهاند که محتاج به غیر نباشیم و ثروت مملکت ما محفوظ بماند.
سؤال : کرباس چگونه شرافت ملیت ما را حفظ مینماید؟
جواب : شرافت هر قوم و سعادت هر مملکتی و استقلال هر مملکتی به رفع احتیاج از خارج است اگر به لباس کرباس خود قناعت کنیم از جهت لباس مستغنی هستیم و حاجت به اجانب نداریم؛ یعنی خود صاحب کرباس هستیم و دست تکدّی ما پیش غیر دراز نیست و عرض و ناموس بهای پارچه خوش رنگ بر باد ندادهایم و تسلط اجانب بر ما کم خواهد شد.
سؤال : لباس کرباس چگونه ثروت ملکی را محفوظ میدارد؟
جواب : چندین سال است که رابطه اجانب به مملکت ما جاری است ولی بیعلمی و جهالت ما را دانستهاند. هر روز یک نوع قماش خوش رنگ و اسباب قشنگ تازه برای فریب آورده ماحصل حیات ما را به بهای آن میربودند. و هموطنان عزیز ما جاهلانه پول و ثروتی که با زحمات شاقه تحصیل نموده به رایگان تقدیم آنها مینمودند تا به حدی که اجناس مالالتجاره ما که در واقع سرمایه ملکی ماست و باید به عوض آن پول طلا و نقره از خارج ، داخل مملکت نماید. با کمال ذلت از دست ما خارج نموده و در مقابل اسباب بازی برای کودکان نادان فراهم مینمودند. و به درجهای این حیله و تزویر کارگر شده که دولت قویشوکت ما را گرفتار فاقه نموده، مقروض و ذلیل و محتاج به خود کردند. و به هم دستی وزرای خائن خانه برانداز دست تعدی به عصمت خاک وطن ما دراز نموده، معادن ما را بردند؛ شهرهای ما را گرفتند؛ تجار محترم ما را دلال و کارگذار خود نمودند؛ رشته تجارت را بکلی از دست ما گرفتند. طرق و شوارع ما را تصرف نمودند و به طوری ما را خوار و خفیف نمودند که پول مملکت ما را به هر قیمت و مقدار که بخواهند نسبت به مسکوکات خود تسعیر مینمایند و ما ابدا اختیار نداریم؛ بلکه از فرط جهالت مطلب به این واضحی را درک نمیکنیم، (افسوس برنادانی و جهالت ما) اما وقتی که ما احتیاجات خود را از آنها سلب نماییم و لوازم معیشت خود را از داخله مملکت فراهم نماییم، چنانچه پدران ما معمول داشتند، پول از مملکت خارج نخواهد شد. و به عوض مالالتجاره ما که خارج میشود پول و طلا و نقره داخل مملکت خواهد شد. و در واقع آن وقت ما صاحب اختیار مال خود خواهیم بود. و دولت و ملت ما در عداد ملل و دول مستقله به شمار میرود. و پس حال که فیالجمله به بیچارگی و فلاکت خود برخوردار شدیم و معایب کار را ملتفت شدهایم، بر ما واجب است که حتیالامکان از این سیل کوهکن که هستی مملکت و آبروی ملت ما را میبرد، جلوگیری نماییم. و سدّی بهتر از رفع احتیاج مانع آن نخواهد شد.
سؤال : لباس غیر کرباس هم که ممکن است از منسوجات داخله به خوبی و ظرافت مهیا شود و خصوصیت کرباس از چه جهت است؟
جواب : اولاً سایر منسوجات امروزه کفایت لباس تمام اهالی ایران را نمیدهد و به قدر کفایت دستگاه پارچهبافی دستی نداریم. ولی کرباس به هر مقدار لازم شود، میتوان مهیا نمود حتی از فاضل مصرف خود به خارج هم میتوانیم بفرستیم.
ثانیا: از منسوجات دیگر بازار جهت ریسمان و رنگ گاهی محتاج به خارج خواهیم شد و بالمرّه مستغنی نخواهیم شد. مثلاً از یک رنگ نیل که صرف نظر نمودیم در سال اقلاً یک صد هزار تومان از خرج مملکت ما کاسته و بر دخلش افزوده خواهد شد. و این مبلغ پول ما به خارج به بهای نیل نخواهد رفت. و هم چنین سایر جزییات لوازم معیشت ما که امروز متذکر و ملتفت آنها میشویم هر یک را مراعات نمودیم و تبدیل به مال داخله نماییم، در سال کرورها تفاوت مینماید.
نقل از روزنامه جهاد اکبر، 23 رجب 1325 قمری.
منبع: سایت موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
تعداد بازدید: 766
