11 آذر 1392
شماره 66 هفته‌نامه تجارت فردا با تاریخ انتشار 2 آذر 1392 به موضوع مستند‌سازی تاریخ شفاهی بانک مرکزی پرداخته و در این زمینه با تهیه پرونده‌ای مطبوعاتی با عنوان «اسرار دهه 1350» کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۷» را معرفی کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از هفته‌نامه تجارت فردا، مدت زمان زیادی نیست که انتشارات بوک در واشنگتن کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۷» را منتشر و روانه بازار نشر در آمریکا کرده است. کتابی که حسنعلی مهران، رئیس کل بانک مرکزی ایران در حکومت پهلوی دوم نوشته و بیوگرافی اثرگذارترین مدیران سیستم بانکی دوران پهلوی و نقش آنها در تحولات سیستم بانکی را آورده است.
حسنعلی مهران، در سال 1316 در تهران متولد شد. دوره ابتدایی را در دبستان‌های ادب و پانزدهم بهمن گذراند. به دبیرستان علمیه رفت و پس از دو سال تحصیل، به دبیرستان البرز رفت و دوره دبیرستان را در رشته ریاضیات به پایان رساند. برای ادامه تحصیل راهی انگلستان شد و در دانشگاه ناتینگهام رشته اقتصاد و علوم سیاسی را به پایان رساند. آنگاه به دانشگاه بریستول رفت و به کار تحقیق و تدریس در رشته آمار و درآمد ملی پرداخت. از آنجا به واشنگتن رفت و در صندوق بین‌المللی پول مشغول به کار شد. چندی بعد با سمت قائم‌مقام مرکز بررسی‌های توسعه صنعتی و معدنی در وزارت اقتصاد به ایران بازگشت و پس از آن در وزارت جدید امور اقتصادی و دارایی به مقام معاون کل منصوب شد. او در سال‌های بین 1354 و 1356 رئیس کل بانک مرکزی ایران بود. سپس در مقام‌های قائم‌مقام مدیر‌عامل شرکت ملی نفت، وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه و بودجه و وزیر امور اقتصادی و دارایی خدمت کرد. در سال 1358، پس از انقلاب ایران، به واشنگتن رفت و برای بار دوم در صندوق بین‌الملل پول مشغول به کار شد و مسوول اجرای برنامه کمک‌های فنی به بانک‌های مرکزی بود. در این زمان ماموریت یافت به کشور آروبا در کارائیب برود و بانک مرکزی آنجا را تاسیس کند که مدتی هم ریاست بانک مرکزی آنجا را بر عهده داشت. پس از استعفا از صندوق بین‌المللی پول، مهران برای تاسیس بانک سرمایه‌گذاری آروبا و تصدی مقام مشاور اقتصادی دولت، مجدداً به آروبا رفت و مدت چهار سال در این مقام بود. در بازگشت به آمریکا، مهران باز به استخدام صندوق بین‌المللی پول درآمد و همچنان در اجرای برنامه کمک‌های فنی صندوق با تعداد زیادی از بانک‌های مرکزی جهان از جمله در آفریقا، آسیای میانه، آسیای شرقی و اروپا از نزدیک همکاری کرد. در سال 1387 مهران باز هم به ریاست بانک مرکزی اروبا منصوب شد. اینک مهران، در دوران بازنشستگی با همسرش در واشنگتن زندگی می‌کند.
حسنعلی مهران می‌گوید: «کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۷» داستان بانک مرکزی ایران و کسانی است که این موسسه را ساختند و آن را از آغاز تا 1357 اداره کردند، مخصوصاً کسانی که در مقام رئیس کل بانک مرکزی، مسوولیت نهایی عملکرد این موسسه را در آن سال‌ها بر عهده داشته‌اند. سیاست‌های این دوره بانک مرکزی در اجرای وظایف قانونی که به آن محول شده بود، به خصوص در زمینه پولی و بانکی و نیز اثرات این سیاست‌ها در نحوه رسیدن به اهدافی که قانون بر عهده بانک گذاشته بود، در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. نحوه تصمیم‌گیری‌ها، نقش افرادی که از خارج از بانک بر تصمیمات تاثیر می‌گذاشتند، و نحوه عمل بانک در ارتباط با این مقامات، چون شاه، نخست‌وزیر، هیات وزیران، شورای عالی اقتصادی و وزیران دارایی (در مقام نماینده دولت) از دیگر مطالبی است که در این کتاب بررسی شده است. بانک مرکزی البته در خلأ عمل نمی‌کرد، پس در این کتاب سعی شده است محدودیت‌هایی که بانک با آنها روبه‌رو بود مورد بررسی قرار گیرد و میزان استقلال بانک در اجرای وظایفش تشریح شود. در چنین چارچوبی است که روشن می‌شود بانک مرکزی چگونه توانست نقش خود را در تهیه و تنظیم سیاست‌های کلی اقتصادی کشور ایفا کند. این کتاب تا اندازه‌ای نیز خاطرات شخصی نگارنده است در زمان تصدی ریاست بانک مرکزی (1356-1354) و سایر مسوولیت‌هایی که در ارتباط با بانک مرکزی داشتم. علاوه بر این، برای تهیه این کتاب با چندین نفر از همکارانم در بانک مرکزی مصاحبه کردم. عده‌ای از آنها خاطرات خود را در ارتباط با بانک مرکزی برایم گفته‌اند. بسیاری از دوستان و همکاران در جمع‌آوری اطلاعات، مقالات و کتاب‌های مورد نیاز، مرا کمک کرده‌اند که از همه آنان سپاسگزارم. در اینجا باید تاکید کنم که در نهایت این کتاب از دیدگاه من نوشته شده، اگرچه تا جایی که توانسته‌ام سعی کرده‌ام دیدگاه دیگر شخصیت‌ها را نیز در مطالب مورد بررسی مطرح کنم.
هنگام بازنشستگی از صندوق بین‌المللی پول، می‌بایست در مجلس ضیافتی که طبق سنت صندوق برای کارمندان بازنشسته برپا می‌شود، نطقی ایراد می‌کردم. در این سخنان نگاهی انداختم به دوران خدمتم در صندوق، مخصوصاً به دوران بازگشت به خدمت در صندوق پس از آنکه اجباراً ایران را ترک کردم، دیدم از آغاز خدمت در صندوق بین‌المللی پول تاکنون، از طریق اداره‌ای که در آن کار می‌کردم با 58 بانک مرکزی دنیا همکاری داشته‌ام و پایه این همکاری‌ها همه برمی‌گردد به ایامی که در بانک مرکزی ایران مشغول به کار بودم. آنچه در زمینه بانکداری مرکزی فرا گرفتم از بانک مرکزی ایران شروع شد و آن پایه‌ای شد که بر اساس آن، کارهای بیشتری در این زمینه در کشورهای دیگر، با یاری همکارانم در صندوق بین‌المللی پول انجام دهم. این بود که به فکر نوشتن این کتاب افتادم.»
برای مطالعه مطالب بیشتر درباره کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی ایران از ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۷» و همچنین نا‌گفته‌هایی از رکود اقتصادی، افزایش نقدینگی و سقوط حکومت پهلوی، می‌توانید به نشانی‌های زیر مراجعه کنید:
http://tejarat.donya-e-eqtesad.com/fa/packagestories/details?service=economy&story=19bd3698-aee9-4d8d-9e48-99aba0d97348
http://tejarat.donya-e-eqtesad.com/fa/packagestories/details?service=economy&story=ed5adfe3-9c4b-42cb-836a-6d8a0b5ecd83
http://tejarat.donya-e-eqtesad.com/fa/packagestories/details?service=economy&story=8d26f96f-112a-4947-864d-77e4087f4e18
تعداد بازدید: 1127
