19 آذر 1392
میرزاباقر علیان‌نژاد
دو روز پس از رحلت آیت‌الله بروجردی خبرنگاران روزنامه کیهان اولین زندگی‌نامه آیت‌الله خمینی را منتشر کردند: روزنامه کیهان در 12 فروردین 1340 از «حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی» به عنوان جانشینی برای مرجعیت تقلید پس از رحلت آیت‌الله بروجردی نام برد و زندگی‌نامه‌ای بدین‌شرح از ایشان منتشر کرد: «حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی در سال 1321 هجری قمری متولد شدند و تحصیلات علمی خود را در شهر قم گذراندند. ایشان قسمتی از سطوح را در محضر مرحوم آیت‌آلله سیدعلی یثربی کاشانی و بقیه دروس خود را در محضر مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری طی کردند. ایشان یک درس فقه صبحها و یک درس اصول عصرها در حوزه علمیه قم تدریس می نمایند که در هر یک از دروس ایشان متجاوز از 400 نفر دانشجو و طلاب علوم دینی شرکت دارند. اکثر شاگردان حوزه درس ایشان را فضلای طراز اول حوزه علمیه قم تشکیل می‌دهند [...] حضرت آیت‌الله خمینی نزدیک به 25 سال است که به تدریس اشتغال دارند و در دوران طلبگی نیز اجازه تدریس داشتند.»(1)
پس از رحلت آیت‌الله سیدمحمدحسین بروجردی در 10 فروردین 1340، مسئله جانشینی ایشان مورد توجه ویژه مراکز مذهبی قرار گرفته بود. لذا روزنامه کیهان در خبری از صلاحیت آیت‌الله خمینی برای مرجعیت خبر داد.
روزنامه کیهان در گزارشی با عنوان «شخصیت‌هایی که برای مرجعیت تقلید صلاحیت دارند» نوشت: «هم‌اکنون در حوزه علمیه شهر قم و سایر حوزه‌های علمیه علمای اعلامی هستند که دارای صلاحیت برای مرجعیت تقلید می‌باشند. کسی که به عنوان مرجع تقلید شیعیان انتخاب می‌شود باید اعلم‌الناس، اعلم‌العلماء و بطور کلی اعلم و اتقی باشد. بدین‌معنی که هم از نظر تقوی و پرهیزکاری و هم از نظر علم ممتاز و ارجح باشد.» روزنامه کیهان در ادامه گزارش خود نوشت طبق نظر علمای علوم دینی و کلیه اعضای حوزه علمیه شهر قم چهارده نفر دارای صلاحیت مرجعیت تقلید هستند. نخستین نام در فهرست چهارده نفره روزنامه کیهان «حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی» بود.(2)
در فروردین 1340 مسئله جانشینی آیت‌الله بروجردی مورد بحث همه محافل، خصوصاً محافل دینی، قرار گرفته بود، خبرنگار روزنامه کیهان عصر روز 14 فروردین 1340 راهی قم شد تا مسئله جانشینی آیت‌الله بروجردی را با علمای اعلام و شخصیتهای مذهبی طراز اول مطرح کند. حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی به خبرنگار روزنامه کیهان گفت: «اکنون اعضای حوزه سرگرم عزاداری هستند، لکن پس از تخفیف مجالس سوگواری، مدرسین کار خود [شروع مجدد دروس حوزه علمیه] را آغاز خواهند کرد.» حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی در ادامه درباره آینده حوزه علمیه قم فرمودند: «حوزه علمیه قم را خدا حفظ می‌کند قبل از مرحوم آیت‌الله [بروجردی] به دست دیگران محفوظ شد و بعد از ایشان هم امر با خداست، ان‌شاءالله خداوند آن را حفظ خواهد کرد.»(3)
از این تاریخ به بعد نام آیت‌الله خمینی دیگر در مطبوعات انعکاس چندانی نیافت. اما به دنبال قیام 15 خرداد1342 و بازداشت آیت‌الله خمینی نام ایشان بارها در مطبوعات پهلوی آمد. آیت‌الله خمینی پس از آزادی از زندان و حصر در فروردین 1343 دست از مبارزه برنداشتند و در 4آبان1343 درباره کاپیتولاسیون سخنرانی کردند که منجر به تبعید ایشان در 13آبان 1343 به ترکیه شد. ساواک در همان روز در اقدامی بی‌سابقه با درج اعلامیه‌ای در مطبوعات از تبعید ایشان به ترکیه خبر داد.
سالها از تبعید آیت‌الله خمینی به ترکیه و پس از آن به نجف اشرف گذشته بود که این بار مقامات رژیم پهلوی با قلم خودشان باز نام «آیت‌الله خمینی» را در مطبوعات آوردند آن هم در مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات (17دی1356). این اقدام منجر به قیامهای زنجیره‌ای مردم ، با مقطع زمانی چهلم شهدا، در شهرهای قم، تبریز و ... شد. پس از آن به تناوب به نام ایشان در مطبوعات برمی‌خوریم. اما از نیمه دوم سال 1357 و خصوصاً پس از پایان اعتصاب مطبوعات و با شدت گیری حوادث انقلاب اسلامی دیگر نام ایشان، البته با واژه «امام خمینی»، به تیتر اصلی مطبوعات تبدیل شد.
در زمستان 1357 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام «امام خمینی» برای همیشه در مطبوعات ماندگار شد؛ نامی که دیگر هیچ‌گاه از حافظه جهان خارج نخواهد شد؛ راه امام خمینی، خط امام خمینی، پیرو امام خمینی، فرزندان امام خمینی ...
منابع:
1- روزنامه کیهان ـ ش 5320 ـ 12/1/1340 ـ ص 15.
2- همان.
3- روزنامه کیهان ـ ش 5322 ـ 15/1/1340 ـ ص 2.
تعداد بازدید: 806
