03 دی 1392
سیزدهم آبان سالگرد سه رویداد مهم در تاریخ ایران است. تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه در ۱۳ آبان ۱۳۴۳، کشتار دانش‌آموزان در دانشگاه تهران در ۱۳ آبان ۱۳۵۷ و تسخیر سفارت آمریکا در تهران در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۵۸، سه رویداد متفاوت بودند؛ ولی هر یک در شکل دادن به حرکت انقلاب اسلامی نقش خاصی ایفا کردند. هویت هر سه رخداد، مبارزه با استکبار و عوامل آن است و به همین دلیل، این روز «روز ملی مبارزه با استکبار» نامیده می‌شود.
۱ـ تبعید امام خمینی(ره)؛ در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ امام خمینی(ره) به دست مأموران حکومت شاه بازداشت و پس از انتقال از قم به تهران، به ترکیه تبعید شدند. این تبعید در پی اعتراض امام(ره) به سیاست‌های حکومت پهلوی و از جمله تصویب لایحه کاپیتولاسیون به وقوع پیوست. امام(ره) ۹ روز پیش از تبعید، در مراسمی که به مناسبت میلاد حضرت زهرا (س) در منزل‌شان برگزار شد، با ایراد نطقی، جنایات و مفاسد کاپیتولاسیون را تشریح کردند. امام در سپیده‌دم ۱۳ آبان توسط یک گروه از مأموران ساواک به سرپرستی سرهنگ مولوی ـ رئیس ساواک تهران ـ بازداشت شدند و هنوز آفتاب از افق سرنزده بوده که با یک فروند هواپیمای نظامی از فرودگاه مهرآباد به ترکیه تبعید شدند. اطلاعیه کوتاه ساواک که از رادیو و تلویزیون و روزنامه‌ها انتشار یافت، چنین بود:
«طبق اطلاع موثق و شواهد و دلایل کافی، چون رویه آقای خمینی و تحریکات مشارالیه علیه منافع ملت و امنیت و استقلال و تمامیت ارضی کشور تشخیص داده شد، لذا در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۴۳ از ایران تبعید گردید.»
در پی تبعید امام خمینی(ره) باوجود فضای خفقان، موجی از اعتراض‌ها به صورت تظاهرات در بازار تهران، تعطیلی طولانی دروس حوزه‌‌ها و ارسال طومارها و نامه‌ها به سازمان‌های بین‌المللی و مراجع تقلید جلوه‌گر شد. آیت‌الله حاج مصطفی خمینی نیز در روز تبعید امام بازداشت و زندانی شد و پس از چندی در ۱۳ دی ۱۳۴۳ به ترکیه نزد پدر تبعید شد.
دوران تبعید امام به ترکیه بسیار سخت و شکننده بود. امام حتی از پوشیدن لباس روحانیت منع شده بودند. محل اقامت اولیه امام، هتل بلوار پالاس آنکارا بود. اما فردای آن روز برای مخفی نگه داشتن محل اقامت ایشان، امام را به محلی واقع در خیابان آتاترک منتقل کردند. چند روز بعد (۲۱ آبان ۱۳۴۳) برای منزوی‌تر ساختن ایشان و قطع هرگونه ارتباط، محل تبعید را به شهر بورسا واقع در ۴۶ کیلومتری غرب آنکارا انتقال دادند. در این مدت، امکان هرگونه اقدام سیاسی از امام خمینی(ره) سلب شده بود و ایشان تحت مراقبت مستقیم مأموران اعزامی ایران و نیروهای امنیتی ترکیه قرار داشتند.
امام خمینی(ره) جمعاًً ۱۱ ماه در ترکیه به سر بردند سپس ساواک با هماهنگی دولت ترکیه، ایشان را در ۱۳ مهر ۱۳۴۴ به عراق تبعید کردند. ایشان به مدت ۱۳ سال تحت نظارت توأم با فشار رژیم بعثی عراق بودند. در بحبوحه انقلاب اسلامی و در نتیجه افزایش اختناق رژیم بغداد، امام خمینی(ره) تصمیم به خروج از عراق و عزیمت به کویت گرفتند، اما کویت تحت فشار شاه، از پذیرش امام و هیئت همراه امتناع ورزید در نتیجه امام خمینی(ره) در مهر ۱۳۵۷ راهی فرانسه شدند و در «نوفل لوشاتو» در حومه پاریس اقامت گزیدند. امام طی چهار ماه اقامت خود در فرانسه، انقلاب اسلامی را تا مراحل پیروزی هدایت کردند و سپس در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به کشور بازگشتند. امام در طول هجرت ۱۴ساله خود به روشنگری ماهیت حکومت شاه برای افکار عمومی ایران و جهان پرداختند و زمینه انقلاب مردمی و سقوط رژیم پهلوی را فراهم ساختند. به همین دلیل نقطه شروع دوره هجرت یعنی ۱۳ آبان ۱۳۴۳ و همچنین نقطه پایان آن یعنی ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ «یوم‌الله» شناخته شده است.
۲ـ کشتار دانش‌آموزان؛ سیزدهم آبان ۱۳۵۷ و در روزهای اوج‌گیری انقلاب اسلامی ده‌ها نفر از دانش‌آموزان که برای انجام تظاهرات در محوطه دانشگاه تهران تجمع کرده بودند، هدف تیراندازی مأموران حکومت قرار گرفتند و به شهادت رسیدند. به دلیل بسته بودن درهای دانشگاه، هیچ‌یک از دانش‌آموزان نتوانستند از برابر آتش گلوله‌‌های مأموران بگریزند و این امر تلفات آنان را افزایش داده بود. این جنایت به دست دولت «آشتی ملی» شریف امامی صورت گرفت.
حادثه ۱۳ آبان ۱۳۵۷ بعد از حادثه ۱۷ شهریور آن سال، دومین خونریزی عمده دولت شریف امامی بود؛ در حالی که عمر سیاسی این دولت از ۷۰ روز تجاوز نمی‌کرد. ابعاد حادثه دانشگاه به حدی بود که وقتی در برنامه اخبار شبانگاهی گزارش تیراندازی مستقیم سربازان به روی دانش‌آموزان در دانشگاه از شبکه سراسری تلویزیون پخش شد، وزیر علوم بلافاصله استعفا داد و فردای آن روز کابینه شریف امامی نیز سقوط کرد. از آن پس روز ۱۳ آبان «روز دانش‌آموز» نامیده شد.
۳ـ تسخیر «لانه جاسوسی»؛ سیزدهم آبان ۱۳۵۸ ساختمان سفارت آمریکا در تهران به دست جمعی از دانشجویان معترض تصرف گردید. از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا زمان تسخیر سفارت آمریکا در تهران دیپلمات‌های آمریکایی مستقر در سفارتخانه از هیچ تلاشی در جهت مقابله با نظام نوبنیاد جمهوری اسلامی ایران فروگذار نمی‌کردند. تماس با سرکردگان گروه‌های ضدانقلاب، ارتباط حمایتی با شبکه‌های کودتا و براندازی در داخل کشور و تأمین مالی گروهک‌های تروریستی که در غرب و جنوب ایران به انفجار در لوله‌های نفتی و یا ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی در مناطق کردنشین مشغول بودند، از عملکردهای مأموران سیاسی فعال در ساختمان سفارت آمریکا بود. این حقایق در اسناد لانه جاسوسی نیز آمده است. بعضی از مقامات بلندپایه دولت کارتر پس از شکست وی در انتخابات ۱۳۵۹ ش. در خاطرات خود، به نقش نامطلوب و مخرب دستگاه حکومتی آمریکا علیه ایران که از طریق سفارتخانه آن کشور در تهران هدایت می‌شد، اقرار کردند. سفارت آمریکا در تهران طی زمستان ۱۳۵۷ تا پاییز ۱۳۵۸ به مرکز فرماندهی عملیات جاسوسی و خرابکاری علیه جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده بود؛ نظامی که عمر سیاسی آن به یک سال نمی‌رسید. با این حال، سفارت آمریکا زمانی توسط دانشجویان تسخیر شد که آمریکا خواست مشروع ملت ایران در استرداد شاه و اموال و دارایی‌های بلوکه شده ایران را نادیده گرفت و حتی امکاناتی وسیع در اختیار فراریان حکومت شاه گذاشت تا تشکیلات خود را علیه انقلاب، سازماندهی و فعال کنند.
تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران از ابتدا با حمایت امام خمینی(ره) مواجه گردید. امام تصرف لانه جاسوسی به دست دانشجویان را «انقلاب دوم» لقب دادند و در سخنانی، از این اقدام حمایت کردند:
«شما می‌بینید که الآن مرکز فساد آمریکا را جوان‌ها رفته‌اند گرفته‌اند و آمریکایی‌ها را هم که در آنجا بودند، گرفتند و آن لانه فساد را به‌دست آوردند و آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند و جوان‌ها مطمئن باشند که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.»
منبع: هفته‌نامه صبح صادق
تعداد بازدید: 771
