03 دی 1392
فکر اشغال ایران از آغاز جنگ بین‌المللی دوم در مغز دو آتش‌افروز جنگ به وجود آمد، ولی در آن هنگام ضرورت چندانی برای اجرای این فکر وجود نداشت. حمله ناگهانی و برق‌آسای قوای آلمان هیتلری به روسیه برای دولت انگلستان از یک طرف و دولت اتحاد جماهیر شوروی از طرف دیگر این فکر را تقویت کرد، به خصوص که دولت انگلستان و دولت آمریکا پس از ملاقات و مذاکره روزولت و چرچیل در اقیانوس اطلس و امضای منشور آتلانتیک و انعقاد یک پیمان مصمم شدند برای کمک‌های تسلیحاتی به شوروی، ایران را اشغال کنند. در همان ایام استالین فهرستی از فوری‌ترین نیازهای شوروی را برای روزولت و چرچیل فرستاد و نمایندگانی در واشنگتن، لندن و مسکو رفت و آمد کردند. بدون شک رساندن کمک به شوروی هم برای آن کشور و هم برای انگلستان جنبه حیاتی داشت و این کمک باید در اسرع وقت انجام می‌گرفت.
برای رساندن کمک به شوروی چند راه وجود داشت: یکی از راه اقیانوس منجمد شمالی که در این راه خطر یخبندان ممکن بود در انجام برنامه‌های کمک‌رسانی وقفه ایجاد کند و دیگری راه خاور دور از طریق «ولادی وستک» و «مورمانس» بود. این راه دارای یک مسافت طولانی یازده هزار کیلومتری بود و از طرفی دولت ژاپن هم اجازه عبور جنگ‌افزار از این مسیر را نمی‌داد، زیرا خود عضو محور بود.
راه دیگر تنگه بسفر و داردانل بود، ولی دولت ترکیه این راه را مسدود کرده بود. کوتاه‌ترین و امن‌ترین راه از طریق ایران بود که خط آهن نهصد کیلومتری آن خلیج‌فارس را به دریای خزر می‌پیوست. دولت‌های انگلیس و شوروی پیشتر در این زمینه گفت‌وگو کرده بودند. هریمن، نماینده دولت آمریکا که برای مذاکره به مسکو سفر کرده بود همین راه را پیشنهاد و اضافه کرده بود که باید برای تکمیل و توسعه این خط طرح‌هایی نیز ارائه کرد و از همین جاست که اندیشه حمله نظامی به ایران یک تصمیم قطعی میان کشورهای انگلستان و شوروی شد.
برای پیاده کردن این فکر مقدماتی لازم بود، از این رو از اوایل تیر ماه ۱۳۲۰ بهانه‌جویی‌هایی آغاز شد. روز بیست‌وهشت تیر ماه بولارد، وزیر مختار انگلیس و اسمیرنوف، سفیر شوروی تذکاریه مشترکی به دولت ایران تسلیم و از حضور اتباع آلمانی در ایران ابراز نگرانی کردند. همزمان با تسلیم این تذکاریه سفیر ایران در مسکو و وزیر مختار ایران در لندن به وزارت امور خارجه آن کشور احضار شدند و تأکید کردند که اتباع آلمانی مقیم ایران هر چه زودتر باید اخراج شوند. دولت ایران به تذکاریه دو دولت پاسخ داد و متذکر شد رفتار اتباع بیگانه در ایران تحت مراقبت کامل است و هیچ گونه اقدامی از طرف آن‌ها علیه همسایگانش انجام نخواهد گرفت، ولی دولت انگلستان در قبال این گفت‌وگوها به ژنرال ویول فرماندهی نظامی هندوستان دستور داد برای حمله به ایران نیروهای نظامی خود را به عراق منتقل کند و او نیز ظرف یک هفته برنامه کار خود را انجام داد و لشکر نهم هندی را برای تجاوز به ایران، به بصره گسیل کرد.
منبع: هفته نامه صبح صادق
تعداد بازدید: 709
