08 دی 1392
شاهرخ مسکوب می‌گوید: «در تاریخ سفله‌پرور ما، بیدادی که بر فردوسی رفته است، مانند ندارد.»1
این گفته برای آن است که در دوران شاهنشاهی پهلوی، شاهنامه فردوسی به میزانی دستخوش تحریف و استفاده جهت‌دار قرار گرفت که این کتاب به کتاب مقدس ایدئولوژی شاهنشاهی تبدیل شد.
جعل اشعار به نام فردوسی تا آنجا پیش رفت که، در یادنامه‌ای که انجمن آثار ملی به نام او در سال 1349 چاپ کرد، در باب تاجگذاری شاه و فرح، آورده‌اند:
«چوکودک‌لب‌از‌شیرمادربشُست
محمد رضا شاه گوید نخست
اگر همدم شــــــه بود فرّهی
فرح زایــد از فـرّ شاهنشهی
شهنشـــــاهْ ، بانويِ فرخ نژاد
که شاهنشهش تاج بر سر نهاد
به سرتاسر گیتی ازغرب وشرق
درخشید فَرش به کردار برق»2
روزی که قرار شد برای اولین بار ملکه ایران! تاج بر سر نهد، این قرعه به نام فرح دیبا افتاد که سومین همسر رسمی محمدرضا پهلوی بود و قصه چگونگی ازدواجش با شاه، شهره خاص و عام است و نیازی به تکرار ندارد. از آن پس، همه سفارتخانه‌های ایران در کشورهای اروپایی مأمور شدند تا اطلاعات جامعی راجع به برنامه تاجگذاری‌ها در کشور محل مأموریت خود را به دفتر فرح ارسال نمایند. از میان آنان، اردشیر زاهدی ـ که در آن زمان، سفیر شاه در لندن بود ـ گوی سبقت را ربود. اوعکس‌ها و فیلم‌هایی را به دفتر فرح ارسال‌کرد‌که موجب مسرّت ملکه ایران شد:
تاریخ: 21/4/45
جناب آقای اردشیر زاهدی سفیر محترم شاهنشاهی ایران. لندن
عطف به مرقومه شماره 1402 مورخ 14/4/45 به استحضار می‌رساند.
اطلاعات و عکس و فیلم‌های ارسالی مربوط به مراسم تاجگذاری در انگلستان به پیشگاه مبارک علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران تقدیم شد. ضمن ابراز مسرت از اطلاعات بسیار جامعی که تهیه و ارسال فرموده‌اید مقرر فرمودند مراتب خرسندی مبارکشان به اطلاع جنابعالی برسد -
پیشکار علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران - فضل‌الله نبیل.
تاریخ 22/5/45
جناب آقای اردشیر زاهدی سفیر محترم شاهنشاهی ایران. لندن
عطف به مرقومه شماره 1858 مورخ 18/5/45 به استحضار می‌رساند. دو حلقه فیلم سیاه و سفید مراسم تاجگذاری و گشایش رسمی پارلمان در انگلستان به پیشگاه مبارک علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران تقدیم شد. مقرر فرمودند مراتب مسرت و رضامندی خاطر مبارکشان به اطلاع جنابعالی برسد.
پیشکار علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران- فضل‌الله نبیل.
بارها رفتند و آمدند و تلاش‌ها کردند تا طرح نهایی، مورد پسند فرح دیبا، واقع شد:
موضوع: تهیه تاج علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران
طرح تاجی که مورد پسند علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران قرار گرفته بود به آقای مهدی سمیعی رئیس بانک مرکزی تسلیم شده است تا نسبت به تهیه نمونه آن در خارج از کشور اقدام نمایند و ایشان برای انجام همین منظور به خارج از کشور رفته‌اند.(نامه شماره 4944 مورخ 18/8/45 شورای مرکزی عنوان) - آقای فضل‌الله نبیل
در همین ایام، یکی از روزنامه ایتالیایی «نوته» چاپ میلان، در11 اکتبر 67 در مقاله‌ای تحت عنوان «تاج امپراطریس ایران فرح، ترکیبی عظیم از سنگ‌های قیمتی» نوشت:
تاج امپرطریس ایران فرح ترکیبی عظیم از سنگ‌های قیمتی
این ترکیب عظیم و جالب سنگ‌های قیمتی تاجی است که ملکه فرح روز تاجگذاری زینت تارک خواهد کرد. مجموعه مزبور توسط جواهرسازان پاریس تهیه و در آن 1646 سنگ قیمتی و مروارید متعلق به جواهرات سلطنتی ایران نصب شده است ـ تعدادی از جواهرات فوق قرنها در محل مخصوص نگهداری شده و فقط اکنون می‌توان موفق به دیدار آنها شد جواهرسازان پاریس‌برای‌تهیه‌تاج ملکه فرح در‌یکی از زیرزمین‌های مطمئن بانک مرکزی ایران کار می‌کردند.
پس از آن نیز، روزنامه «استامپا» چاپ ایتالیا در شماره 18 اکتبر 1967 مقاله زیر را درج کرد:
شاه ایران با یک کالسکه مجلل 50 میلیون لیری به تاجگذاری می‌رود . مراسم تاجگذاری روز 26 اکتبر در تهران برگزار می‌شود ـ کالسکه مخصوص یک سال پیش به یک کالسکه‌ساز اتریشی سفارش داده شده بود. کالسکه مزبور پس از تقسیم به قطعات کوچک‌تری توسط هواپیما به تهران حمل گردید. از فرودگاه وین یک جعبه بزرگ با مهر دیپلماتیک ایران به سوی این کشور فرستاده شد ـ جعبه مزبور دارای ابعاد جالب توجهی بوده و بسته‌بندی و حفاظت آن از ضربه‌های احتمالی و هم‌چنین حمل و نقل آن تولید اشکالات زیادی کرده بود ـ جعبه فوق‌الذکر محتوی قطعات پیاده شده کالسکه‌ای بود که روز 26 اکتبر شاه ایران به وسیله آن به محل تاجگذاری می‌روند.
از قرار آنچه که گفته می‌شود شاه ایران از آنجایی که پدرش نیز در سال 1926 کالسکه تاجگذاری خود را به این کالسکه‌ساز اتریشی سفارش داده بود مجدداً به او مراجعه و سفارت ایران در پایتخت اتریش دستور داده بود یک استاد کالسکه‌سازی که بتواند کالسکه‌ای شبیه کالسکه «واگنبرگ» که قبلاً مورد تحسین وی قرار گرفته بود بسازد جستجو کند. مأمورین سفارت ایران نیز جوزف کلیکمان یکی از صنعتگران مخصوص کالسکه‌سازی را که امروز دیگر تعدادشان نادر است انتخاب کرد. دو نفر از مأمورین اعزامی دربار شاهنشاهی به اتفاق سفیر ایران در اتریش روز 26 اکتبر 1966 به کارگاه شخص مزبور رفته و به او اظهار داشتند کالسکه‌ای می‌خواهیم که واقعاً در خور تاجگذاری شاهنشاه ایران باشد و قیمت آن هیچ‌گونه اهمیتی ندارد. از آن موقع کلیکمان با همکاری دو تن از شاگردان خود یک لحظه نیز بیکار ننشست با همکاری مدیر «موزه کالسکه‌ها» و با کمک گروهی از صنعتگران دکوراتورها و اهل فن مجموعاً 25 هزار ساعت برای تهیه کالسکه فوق کار کرد و نتیجه آن کالسکه‌ای شد که شایستگی آداب و سنن ایران را دارا می‌باشد. کالسکه مزبور چهار نفره بوده و مدل آن شبیه کالسکه‌ای است که خانواده سلطنتی اطریشی در زمان ماریا ترزا تا اواخر قرن نوزدهم از آن استفاده می‌نمودند. با تفاوت اینکه به جای علامت خانواده سلطنتی اتریش یعنی عقاب با بالها ی باز علامت خانواده سلطنتی ایران در روی آن نصب گردیده است. ساختمان کالسکه در نهایت سرعت انجام گرفته و هیچ‌کس حق عکس‌برداری از آن را نداشت و حتی دکوراتورها و مخمل‌دوزهایی که برای کالسکه مزبور کار می‌کردند خبر نداشتند برای کی کار می‌کنند. با وسایل نیم قرن پیش ساختن یک چنین کالسکه‌ای در حدود 15 تا 18 ماه وقت لازم دارد و کلیکمان در عوض در اوایل سپتامبر به کار خود خاتمه داده و سر موعد کالسکه را تحویل داد. موقعی که هواپیمای حامل کالسکه به سوی تهران پرواز می‌کرد کلیکمان نیز در کنار کارمندان سفارت ایران در فرودگاه وین ایستاده بود. این بدون شک آخرین کالسکه‌ای خواهد بود که در اروپا ساخته می‌شود قیمت آن نیز محرمانه بوده و هیچ‌گونه در آن باره اطلاعی داده نشده است ولی به‌طوری که دانسته می‌شود در حدود 50 میلیون لیر تمام شده است. در حال حاضر کالسکه فوق باید در یکی از سالن‌های کاخ سلطنتی قرار گرفته و برای روز تاجگذاری شاه و ملکه فرح آماده شده باشد.
پی‌نوشت‌ها:
1ـ مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار، ص 1
2ـ ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ج 2، ص
منبع: ماهنامه الکترونیکی تاریخ معاصر ایران (دوران)
تعداد بازدید: 953
