17 خرداد 1393
در نشست تخصصی 15 خرداد در آیینه خاطرات و اسناد كه سه شنبه 13 خرداد ماه 1393 برگزار شد، محمد صادق فیض نویسنده یكی از مجلدهای كتاب «روز شمار 15 خرداد» گفت: با برداشتن نگاه های رسمی از واقعه 15 خرداد، شاهد نگاه های تازه تر و تحلیل های جدیدی خواهیم بود، هر چند كه از این واقعه 50 سال گذشته است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از سایت خبری حوزه هنری، نشست تخصصی 15 خرداد در آیینه خاطرات و اسناد در حاشیه نمایشگاه «آیینه نهضت (1551)» شامل اسناد مربوط به قیام 15 خرداد سال 1342 که از سوی کتابخانه «انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر ایران» دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری برگزار شده، با حضور علیرضا قاهری مفرد عكاس روزنامه پست تهران در سال 1342، محمد صادق فیض یكی از نویسندگان مجموعه كتاب های روز شمار 15 خرداد، هدایت الله بهبودی مدیر دفتر ادبیات انقلاب حوزه هنری و میرزاباقر علیان نژاد پژوهشگر و مسوول واحد تدوین تاریخ انقلاب این دفتر برگزار شد.
در این نشست قاهری مفرد كه در واقعه 15 خرداد سال 1342 موفق به عكاسی از این رویداد شده بود، گفت: اكنون كه بعد از گذشت سالها به واقعه 15 خرداد و عكس هایی كه توانستم از آن بگیرم فكر می كنم، به این نتیجه می رسم كه این كار از عهده من ساقط بود و دست الهی و خون جوانانی كه شعار خمینی رهبر را سر دادند، باعث گرفتن این عكس ها شد.
وی با اشاره به نحوه عزاداری در تهران و در سال 1342، بیان داشت: در آن سالها تمام دسته های عزاداری به میدان بهارستان می آمدند و از آنجا به سمت تكیه سید هاشم در محله شاه آباد سابق می رفتند. دسته های عزاداری بعد از سینه زنی و عزاداری در این تكیه، به سمت مخبر الدوله و خیابان های لاله زار و سعدی می رفتند.
قاهری مفرد افزود: بزرگترین دسته عزاداری در تهران، دسته طیب حاج رضایی بود كه در محرم سال 1342 در میدان بهارستان شعار خمینی رهبر را سر داد.
وی در تشریح حادثه 15 خرداد سال 1342، گفت: صبح روز واقعه من به دفتر روزنامه‌ای كه در آن مشغول به كار بودم رفتم و قرار شد به دلیل بیماری یكی از همكاران برای مصاحبه به ساختمان مخابرات در میدان توپخانه سابق بروم اما بعد از خروج از ساختمان روزنامه، متوجه تعطیلی مغازه ها و غیرعادی بودن فضا شدم.
این عكاس پیشكسوت ادامه داد: مصاحبه برای ساعت 9 صبح با شركتی ژاپنی در ساختمان مخابرات اعلام شده بود و علاوه بر من تعداد دیگری از روزنامه نگاران نیز حضور داشتند اما مصاحبه سر ساعت مقرر برگزار نشد و این درحالی بود كه سفارتخانه مزبور به دلیل وجود شرایط خاص از حضور این گروه خارجی در ساختمان مخابرات ممانعت كرده بود.
قاهری مفرد اضافه كرد: مصاحبه انجام نشد و بعد از گذشت مدتی، خبرنگارانی كه در اتاق مصاحبه حضور داشتند، ناگهان با شنیدن شعار الله اكبر، خمینی رهبر و صدای گلوله پشت پنجره رفتند. 3 كامیون نظامی به سمت میدان توپخانه آمده بودند و نیروهای خود را در عرض خیابان قرار داده و دستور تیراندازی صادر كردند.
وی افزود: زمانی كه خبرنگاران رو به خیابان در حال مشاهده اتفاقات بودند، من در پشت سر آنها به روی صندلی رفتم و بدون اینكه زاویه دید مناسبی داشته باشم، دوربین خود را بالا بردم و 9 فریم عكس گرفتم در حالیكه كه هیچ كس متوجه عكاسی من نشد و من هم حلقه فیلم را در جوراب خود پنهان كردم.
قاهری مفرد بیان داشت: به دلیل تیراندازی، تا ساعت دو بعد از ظهر اجازه خروج از ساختمان مخابرات به ما داده نشد. در خروج از ساختمان كیف من بازرسی شد و حلقه های فیلمی كه در كیف همراه خود داشتم، تحویل داده و خارج شدم اما بازرسان مخابرات متوجه حلقه فیلمی كه در جوراب خود پنهان كرده بودم، نشدند.
این عكاس پیشكسوت افزود: بعد از خروج از مخابرات به سمت دفتر روزنامه پست رفته و دوربین را در آنجا گذاشتم. در راه بازگشت عكاس خبرگزاری آسوشیتدپرس را دیدم و او از من خواست اگر عكسی از واقعه آن روز را دارم در اختیارش بگذارم. در ابتدا از این كار امتناع كردم اما با اصرارش حلقه فیلم را به او دادم كه بعد از چاپ، عكس ها را به مدیر مسوول آسوشیتدپرس تحویل دادیم و او نیز همان شب، عكس ها را به پاریس ارسال كرد.
وی در پایان صحبت های خود با تاكید مجدد بر اینكه كاری كه انجام داده، با خواست خدا بوده است، گفت: چند روز بعد از گذشت واقعه 15 خرداد عكس هایی كه از آن روز گرفته بودم، به چاپ رسید.
در ادامه این نشست محمد صادق فیض نویسنده یكی از مجلدهای كتاب روز شمار 15 خرداد با اشاره به این كه نهادهای معدودی به موضوع 15 خرداد پرداخته اند، گفت: این نپرداختن شاید به این دلیل است كه گروه های سیاسی و اجتماعی متعددی در این حادثه حاضر نبوده و افراد زیادی نیز در 15 خرداد سال 1342 برای نقد وقایع آن روز حضور نداشتند. از اسناد باقی مانده از حادثه آن روز می توان به خاطرات افراد و مداركی كه در سازمان های رژیم گذشته و مطبوعات خارجی درج شده، اشاره كرد.
فیض ادامه داد: در بازگویی وقایع آن روز، روزنامه ها و مجلات كشور، اخبار یكسانی را پوشش دادند و بخش غیر دولتی و خصوصی به این موضوع نپرداختند كه این یكی از آفت های مربوط به رخداد 15 خرداد محسوب می شود.
این نویسنده با اشاره به اینكه با برداشتن نگاه های رسمی از واقعه 15 خرداد، دیگران هم به آن ورود پیدا می كنند، گفت: با مشاركت افراد و گروه های مختلف، شاهد نگاه های تازه تر و تحلیل های جدیدی خواهیم بود هر چند كه از این واقعه 50 سال گذشته است.
وی ادامه داد: باید دست های بسیاری را به كمك طلبید تا نكات تازه ای یافت شود و اگر برای بخش خصوصی هم این امكان فراهم گردد، به كشف نكات تازه تری منجر خواهد شد اما تا به حال این اتفاق رخ نداده و تنها حوزه هنری و مركز بررسی اسناد تاریخی به طور رسمی به این موضوع پرداخته اند.
فیض خاطر نشان كرد: دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری تاكنون توانسته قدم های بلند و مثبتی در این راه بردارد و اسناد پراكنده ای را از خبرگزاری های مختلف داخلی و خارجی جمع آوری و احیا كند كه كار بزرگی در نوع خود بوده است.
خبرگزاری کتاب ایران هم در گزارش خود از نشست تخصصی 15 خرداد در آیینه خاطرات و اسناد آورده که در این نشست، میرزاباقر علیان نژاد پژوهشگر و مسوول واحد تدوین تاریخ انقلاب دفتر ادبیات انقلاب اسلامی به ارایه آماری از فعالیت‌های این دفتر درباره 15 خرداد پرداخت و گفت: ثبت تاریخ شفاهی از سال 1372، انتشار 11 جلد از این مصاحبه‌ها در قالب کتاب و سپس انتشار همان مجموعه در قالب 5 جلدی، انتشار روزشمار 15 خرداد از سال 1340 تا 1343، راه‌اندازی پایگاه اطلاع‌رسانی 15 خرداد از جمله فعالیت‌های این دفتر در سال‌های اخیر بوده است.
وی با اشاره به بانک اطلاعاتی عظیمی که دفتر ادبیات انقلاب اسلامی درباره 15 خرداد در اختیار دارد، درباره تازه‌ترین اقدام این دفتر اظهار کرد: تدوین «دانشنامه 15 خرداد» را در دستور کار داریم. مداخل این دانشنامه تهیه شده است. بخش نخست که گردآوری اطلاعات بوده، به پایان رسیده و اکنون در حال نگارش این دایره‌المعارف هستیم.
سپس علیرضا قاهری مفرد، عکاس روزنامه پُست تهران که تصاویری از این رویداد را ثبت و جهانی کرده بود، به بیان خاطراتش از این واقعه پرداخت و گفت: دقیقاً ساعت 9 صبح 15 خرداد در اداره مخابرات با مدیر کل اداره مخابرات قرار مصاحبه داشتیم. من و فریدون رضازاده از کیهان به عنوان عکاس در ساختمان خیابان ناصرخسرو، نزدیک مدرسه دارالفنون حضور داشتیم. ساعت 9 و 30 دقیقه شد اما مدیر کل در دفتر حضور نیافت و بعد شعار الله اکبر، خمینی رهبر و به دنبال آن تیراندازی آغاز شد. از پنجره که نگاه می‌کردیم، دیدیم عرض خیابان را بستند، با تفنگ برنو روی دو کنده زانو نشستند و می‌زنند، هر که در ناصرخسرو بود می‌زدند. یک جوانی را زدند، گلوله به سینه‌اش خورده بود و پاره شده بود. یک لنگه درِ چوبی کهنه نمی‌دانم خانه کی بود، درآورده بودند، این جنازه را روی در انداخته بودند، می‌گفتند: این سند جنایت پهلوی است. همین که آمد من از آن پنجره عکس گرفتم. رول فلکس دوربین 12 تایی به همراه داشتم. من صندلی را کشیدم سمت پنجره و از بالا 9 عکس گرفتم. حتی تیرزدن‌ها را هم عکس گرفتم. همه بچه‌ها، رو به پنجره آمده بودند و در حال تماشای ماجرا بودند. کسی به من توجه نداشت. عکاسی که تمام شد، فیلم را درآوردم و در جورابم جاسازی کردم. در مسیر بازگشت، علیرضا رشگی، عکاس خبرگزاری آسوشیتدپرس را دیدم. با اصرار او عکس‌ها را در اختیار این خبرگزاری قرار دادم. این تصاویر از سوی آسوشیتدپرس منتشر شد.
سید محمد‌صادق فیض که تدوین بخشی از روزشمار 15 خرداد را به انجام رسانده است نیز در این برنامه، با بیان این‌که غیر از نهادهای به‌خصوص و محدود به موضوع 15 خرداد نمی‌پردازند، حضور نداشتن گروههای سیاسی در این واقعه را از دلایل این امر برشمرد و افزود: گروههای سیاسی چندانی برای نقل آن رویداد حضور نداشتند و ما به خاطرات افراد و اسناد ثبت شده در سازمان‌های رژیم گذشته از این واقعه متکی هستیم. گمان می‌کنم اگر نگاه‌های رسمی به واقعه 15 خرداد برداشته شود و دیگرانی هم بتوانند وارد وقایع‌نگاری این قیام شوند، شاهد تحلیل‌ها و نگاه‌های تازه‌تری‌هم از این رخداد خواهیم بود. برخی معتقدند با گذشت بیش از 50 سال از 15 خرداد 1342، نکته تازه‌ای درباره این اتفاق وجود ندارد، برخلاف چنین نگاهی معتقدم این واقعه از زوایای بسیاری دیده نشده و جای آنها خالی است. دست‌های بسیاری را باید به کمک طلبید تا بتوانند اسناد بیشتری را جمع‌آوری و به پژوهشگران تحویل دهند. شاید بخش خصوصی در صورت تامین هزینه بتواند این تحلیل‌های تازه را فراروی محققان بگذارد. ثبت روزشمار 15 خرداد، گام مثبتی است که با احیای اسناد انبارخورده خبرگزاری پارس انجام شد. گردآوری خبرها، تصاویر و اسناد داخلی و خارجی برای این مجموعه کار بزرگی است. فکر می‌کنم با ممزوج کردن اسناد تصویری بتوان پژوهش‌های خوب دیگری را هم به انجام رساند.
تعداد بازدید: 1199
