25 خرداد 1393
مجموعه کتابهای روزشمار 15 خرداد در ادامه روند پژهشی خود،این بار به بررسی وقایع و رویدادهای سال 1343 شمسی پرداخته است و قراراست این مجموعه ، رخدادهای مهم تا پایان سال 1343 را پوشش دهد.
سال مورد نظر دراین کتاب،نخستین سالی است که از حادثه خونین و غیر منتظره 15 خرداد و وقایع ماقبل و بعد آن آغاز می شود.سالی با دولتی تازه نفس و جوان که بیشترین هم خود را بر رفورم اقتصادی گذاشته است تا با فاصله گرفتن از مسائل سیاسی و دوری گزیدن از وقایع گذشته،افکار عمومی را با حوادثی تازه روبه رو سازد.
آن گونه که در خبرهای زمستان سال 1342 دیده می شود،سرمای زیاد و کمبود آذوقه، شماری از ایرانیان را با خطر مرگ مواجه ساخته بسیاری از روستاییان به همین دلیل داراییهایشان را از فبیل تولیدات کشاورزی و دامی را از دست داده اند.این اتفاق در روزگاری که ایران هنوز خود را آماده ورود به مرحله صنعتی شدن آماده نکرده بود،و بر امکانات و توانمندیهای روستایی خود متکی بود،خسارتی شدید به شمار می آمد.اتفاق افتاده بود و رژیم می بایست از آن در جهت اهداف خود سود ببرد.
محمدرضا پهلوى نيز در اين فرصت مغتنم در دهه پنجم عمرش و در آغاز سومين دهه سلطنتش، درپی به دست گرفتن كامل سكان قدرت و يكهتازى در عرصه هاى مختلف بود.آنگونه که خودش می گوید؛ او با روىكار آوردن منصور، و باز گذاشتن دست او در تغييرات گسترده، وزيران سنتى را به بازنشستگى سياسى فرستاد و گروه تازهاى از تكنوكراتهاى جوان را بر مسند حكومت نشاند. همين اتفاق، چندى پيش نيز با انتخابات مجلس بيستويكم شوراى ملى و مجلس سناى چهارم افتاد و كسان تازهاى بر صندلى رياست اين دو مجلس تكيه زدند. سردار فاخر حكمت، رئيس سنتى مجلس شورا جاى خود را به عبدالله رياضى تازهكار سپرد و جعفر شريف امامى بر جاى محسن صدرالاشراف تكيه زد.
سال جدید با دولت نوپای حسنعلی منصور آغاز شد و او فارغ از آنچه که در سال گذشته درکشور رخ داده بود،به برنامه هایی فکر می کرد که قرار بود به انجامشان رساند. منصور براى نخستينبار در كشور كابينهاى حزبى در ايران تشكيل داد. كابينهاى كه تمامى اعضاى آن به جز چند وزير نظامىاش، يا عضو حزب نوپای «ايران نوين» بودند يا به تدريج به عضويت اين حزب درآمدند به طورى كه در سه ماهه نخست سال 1343 تنها وزيران كشاورزى (سپهبد اسماعيل رياحى) و وزير جنگ (سپهبد اسدالله صنيعى) به دليل نظامى بودنشان از عضويت در حزب معاف ماندند.
منصور در ابتداى كار و براى دور كردن اذهان عمومى از رخدادهاى ناگوار سال پيش كه در دولت علم افتاده بود، رويكردى تماما اقتصادى به خود گرفت و در تمامى بخشها دست به تغييراتى عمده زد و براى كسب وجهه در ميان مردم از هيچ تلاشى فروگذار نكرد.
اظهارات و اقداماتش درباره ساخت بناهاى روستايى به شيوه «نوين»، حذف فقر از چهره شهرها، رسيدگى به نقاط دوردست و الزام وزيران به سفرهاى استانى براى رسيدگى به وضع معيشت مردم و رفع احتياجات آنها، لغو انحصار قند و شكر، لغو انحصار حمل و نقل و ايجاد دفتر بودجه در سازمان برنامه و ساماندهى به امور مالياتى مؤديان از همين منظر قابل توجه است.
سوى ديگر اين چهره، تظاهرات مسالمتجويانهاش در برابر روحانيان است. او در نيمه فروردين 1343 با تمهيدات و مقدماتى، ضمن رفع حصر از آيتالله خمينى، ايشان را به قم باز مىگرداند و همزمان با استفاده از دستگاههاى تبليغاتى در اختيارش چنين وانمود مىكند كه آزادى آيتالله خمينى نتيجه تفاهم و توافق ميان روحانيان و دولت بر سر ادامه فعاليتهاى حكومت بوده است. فعاليتهايى كه با تصويبنامه انجمنهاى ايالتى و ولايتى و مخالفت روحانيان و پشتيبانى عموم مردم، دولت علم را به مقابله جدى با مخالفتها كشاند و كشتار 15 خرداد و دستگيرى عمده مقامات روحانى بويژه آيتالله خمينى را درپىداشت. اينك دولت منصور خود را مصلح اجتماعى مىخواند تا با اصرار بر فراموش كردن آنچه كه در يكسال گذشته رخ داده، مردم را به همراهى با اقدامات دولت در سايه حمايتهاى روحانيان فراخواند. اتفاقى كه منجر به موج تازهاى از مخالفتها با دولت شد تا جايى كه آيتالله خمينى در نطق 26 فروردين 43 در مسجد اعظم قم، تكليف دولت و ملت را در ناسازگارى با اقدامات خلاف شرع حكومت يكسره كرد.
کتاب روزشمار15خرداد(جلد اول سال1343) وقایع نیمه اول بهار 1343 را پوشش داده است.حجم اخباری که از مسائل مرتبط با حوادث نهضت اسلامی مردم ایران و رهبری نهضت، حضرت امام خمینی،در رسانه های ارتباط جمعی اعم از روزنامه ها،مجلات هفتگی و ماهنامه های داخلی و خارجی،تلکس خبرگزاریهای مهم و مشهور آن دوره جهان،منابع مکتوب شامل کتابهای تحلیلی و خاطرات و نیز اسناد مراکز دولتی،نظامی و امنیتی و حتی مشاهدات میدانی به جامانده از آن دوره، همه و همه در نگارش و تدوین این کتاب به خدمت گرفته شده اند.
جلد اول کتاب «روزشمار15خرداد» که وقایع اول فروردین تا 15 اردیبهشت سال 1343 را گزارش می کند، ادامه منطقى مجلدات پيشين همين مجموعه است كه هر بخشى از آن را يكى از همكاران دفتر ادبيات انقلاب اسلامى تدوين و در هر مقطع از زمان مورد نظر، به فراخور، بخشى از رويدادها را در مسير تاريخىاش منعكس كردهاند.
اما اين مجلد از روزشمار 15 خرداد را که از منابع بىشمار موجود در آرشيو دفتر ادبيات انقلاب اسلامى ، حاصل سالها تلاش پژوهشگران در واحد تدوين تاريخ انقلاب اسلامى بهره جسته ، سیدمحمدصادق فیض نگاشته است.
**********************************
طرح جلد کتاب
**********************************
شناسنامه کتاب
سرشناسه: فیض، سیدمحمدصادق، 1345 - گردآورنده
عنوان و نام پدیدآور: روزشمار 15 خرداد/ به کوشش سیدمحمدصادق فیض.
مشخصات نشر: تهران؛ شرکت انتشارات سوره مهر، 1392
مشخصات ظاهری: ج.
شابک: 2 - 414 - 1754 - 600 - 978: ج1؛
5 - 413 - 1754 - 600 - 978: دوره
وضعیت فهرست نویسی: فبپا
مندرجات: ج.1. 1343/1/1 تا 1343/2/15
موضوع: قیام پانزده خرداد 1342
موضوع: ایران -- تاریخ -- پهلوی، 1304 - 1320 -- جنبشها و قیامها
موضوع: ایران -- تاریخ -- پهلوی، 1320 - 1357 -- سالشمار
شناسه افزوده: شرکت انتشارات سوره مهر
رده بندی کنگره: 1392 9 ر 9/ DSR1533
رده بندی دیویی: 0824045/ 955
شماره کتابشناسی ملی: 3183853
تعداد بازدید: 938
