26 خرداد 1393
چهلمین شماره فصلنامه مطالعات تاریخی، ویژه قیام اسلامی 15 خرداد، توسط موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی منتشر شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از این موسسه، در مقدمه این شماره که دومین ویژه نامه 15 خرداد در سلسله شماره های فصلنامه محسوب می شود خاطرنشان شده که دیدگاهها و مواضع امام خمینی(ره) در مواجهه با وقایع مهمی چون اعتراض به لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، حمله به فیضیه و قیام 15 خرداد واعتراض به كاپیتولاسیون و تبعید امام(ره) توانست اهداف نهضت اسلامی در ابعاد ظلم ستیزانه، عدالتخواهانه، عزتمند، استعمارستیز، وطنخواه و... را در معرض دید و قضاوت مردم مسلمان ایران قرار دهد و منجر به گرد آمدن طبقات و اقشار مختلف گرد اندیشه امام خمینی(ره) گردد.
در بخش دیگری از مقدمه همچنین آمده است : در خصوص زمینه ها، اهداف و علل قیام امام خمینی(ره) مطالب متعددی منتشر شده اما دراین شماره از فصلنامه سعی گردیده بخشی از ابعاد نهضت 15 خرداد به عنوان نقطه كانونی درسیر انقلاب اسلامی و مبارزات ضداستكباری و ضداستبدادی ملت ایران و پیامدها و دستاوردهای آن از جمله شكل گیری گفتمان انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد.
در چهلمین فصلنامه مطالعات تاریخی که با تاریخ انتشار بهار 1392 به تازگی منتشر شده، این مطالب آمده است : سخن اول/ رفرم ارضی در ایران (سید حمید روحانی)/ تحلیل نافرجامی قیام پانزده خرداد بر مبنای نظریه ساختار فرصت سیاسی (علی کریمی/ طیب حاج رضایی و قیام 15 خرداد (محمد جعفر بگلو)/ تحلیل جامعه شناختی نهضت پانزده خرداد (داوود میرمحمدی)/ آیت الله حکیم و نهضت روحانیون ایران در سال‌های 1341 و 1342 (حمید بصیرت منش)/ روایت گری هویت (فاطمه خادم شیرازی، سعید پورعلی)/ 15خرداد؛ بالندگی و تكامل گفتمان اسلام سیاسی در پیوند با فقاهت (مجتبی عطارزاده)/ واگویه های علم از قیام پانزده خرداد 1342 (ماهرخ ابراهیم‌پور)/ راهنمای مطالعاتی قیام 15 خرداد 1342 (حسین گودرزى، عیسى زارعى)/ ویژگی‌ها و پیامدهای قیام پانزده خرداد بر پایه تحلیل خاطرات 13 شخصیت روحانی (زینب دارابى)/ سندهای بدون شرح.
سی و نهمین فصلنامه مطالعات تاریخی ، ویژه رضاخان ، هم مدت کوتاهی پیش از شماره 40 منتشر شد . در مقدمه این شماره از فصلنامه در رابطه با شخصیت رضاخان چنین آمده است : رضاشاه در تاریخ معاصر ایران، هر چند با دو داوری کاملاً متفاوت و ناهمسو روبروست، اما پدیده ای بسیار مهم در روند رخدادهای دوره اخیر ایران است. قضاوت های رسمی در دوره پهلوی، دوره ای که رضاخان آغازگرش بود، از او چهره ای قهرمان ساختند؛ کسی که راه توسعه را به روی ایران گشود، با تحجر و عقب افتادگی فرهنگی مبارزه کرد، ارتش جدید ایران را بنیان نهاد، قدرت را تمرکز بخشید و حیثیت باستانی ایران را زنده نمود. این چهره که با صفت «کبیر» و «بنیانگذار ایران نو» یاد می شود، پس از انقلاب اسلامی تبدیل به یک ضدقهرمان شد؛ کسی که با کودتا روی کار آمد، با ترفندهای سیاسی و پشت هم اندازی به ریاست وزراء رسید، با توسعه ارتش، قدرت خود را گسترش داد، تا حدی که تخت پادشاهی را از قاجار گرفته و به نام خود کرد. وی پول و زمین را بسیار دوست داشت و برای حفظ تاج و تخت، حتی به رجالی که برای روی کار آوردن او جد و جهد کرده بودند، رحم نکرد. هر چند می توان آن فراز و این فرود را آغشته به دیدگاه های سیاسی برشمرد، اما رضاشاه هر چه بود، همواره در معرض داوری تاریخ قرار دارد. طبیعی بود که پس از انقلاب ایران که بنیادش بر آیین اسلام قرار گرفته بود، اقدامات دین ستیزانه رضاشاه بیش از دیگر رفتارهای او در افکار عمومی و پژوهش های تاریخی به سنجش کشیده شود؛ با وجود این برای شناخت این پدیده به سراغ نقلی از یک دیپلمات کارکشته می رویم که در دوره ای خاص تأثیر بسزایی در امور سیاسی ایران داشت: سر پرسی لورن، وزیر مختار انگلیس در تهران. در میان اسناد وزارت امور خارجه انگلیس، اگر مکاتبات لورن را با وزیران امور خارجه کشور متبوعش، بین دوره ای که رضاخان برای کنار زدن شیخ خزعل عازم خوزستان شد (13آبان 1303 ) تا زمانی که به پادشاهی رسید ( 24 آذر 1304 ) مرور کنیم، با تکرار یک تحلیل مهم روبرو می شویم. لورن عقیده داشت رضاخان در حال انجام همان کاری است که دولت انگلیس می خواست با قرارداد 1919 انجام دهد؛ منتها این بار به دست و سرمایه ایرانی، نه مستشار و سرمایه انگلیسی. قرارداد 1919 که از آن با عنوان «تحت الحمایگی مستور» یاد می شود، همواره با تقبیح آگاهان مواجه شده، گاه با تعابیری چون «خیانت هموار کردن سلطه انگلیس بر ایران» یاد می شود. این قرارداد در آشکار و نهان خود، چیزی جز گسترش سیطره نظامی، مالی، و در نهایت سیاسی انگلیس بر ایران نبود. از قضا، این داوری مربوط به تاریخ پژوهان هر دو دوره پیش و پس از انقلاب اسلامی است. اگر به جای نقل قول ازمأمورمستقیم دولت انگلیس در ایران، به اظهارات وزرای مختارشوروی در تهران پرداخته شود می توان اتهام بهره مندی یکجانبه از تحلیلهای رقیب سرسخت انگلیس را مطرح کرد. هرچند اسناد منتشر شده وزارت امور خارجه آمریكا و فرانسه، با غلظتی بیشتر از آنچه که در گفته سر پرسی لورن آمده، به حرکت رضاخان و رضاشاه تحت سیاست های انگلیس در غرب آسیا اذعان کرده اند.
سی و نهمین فصلنامه مطالعات تاریخی دارای این عنوان‌هاست: ایران و رضاخان؛ به روایت انگلیسی‌ها و به رضایت رضاخان(نقدی بر كتاب: ایران؛ برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها)/ سیدمصطفی تقوی، بازكاوی ریشه‌های تئوریك سیاست‌های فرهنگی حكومت رضاشاه در اندیشه روشنفكران بومی/ محرم قلی زاده، قرارداد نفتی 1933 / محمد حسن‌نیا، مجالس پهلوی اول راهرویی برای دیكتاتوری/ نادر پروانه، جمهوری رضاخانی و پیامدهای آن به روایت اسناد تاریخی و مطبوعات / رضا معینی رودبالی، فاطمه نجفی كشكولی، سیدصاحب برزین، «كاپیتولاسیون » از مشروطه تا پهلوی/ نیلگون دریایی.
تعداد بازدید: 1129
