01 آذر 1393
كودتایی كه با پشتیبانی بلاتردید انگلیسیان در سوم اسفند 1299 در ایران به وقوع پیوست، در روندی تدریجی، ولی مداوم موجبات و مقدمات پایان كار قاجارها را فراهم آورد. با قدرت یابی و صعود رضاخان سردارسپه و عامل نظامی كودتا بر پست نخست وزیری كه با ایجاد رعب و خفقان مضاعفی نیز توأم بود، آگاهان به امور در همان زمان حیات سیاسی قاجارها را پایان یافته تلقی كردند. مجلس پنجم شورای ملی نیز به رغم حضور اقلیتی مستقل تحت كنترل رضاخان قرار گرفت و به ویژه شهربانی مخوف او اكثریت نمایندگان مجلس را به حمایت از رضاخان وادار ساخت و بدین ترتیب نمایندگان راه یافته به مجلس عمدتا بر اثر تهدید و تطمیع آماده شدند تا با تصویب قانونی انقراض سلسله قاجاریه، صعود رضاخان به سلطنت را اعلام كنند. این فرصت بدفرجام در روز 9 آبان 1304 روی داد و ماده واحده ای با رأی موافق 80 نماینده (از 85 نماینده حاضر در جلسه) و با كارگردانی افرادی چون سیدمحمد تدین نایب رئیس موقت مجلس تصویب شد: «ماده واحده - مجلس شورای ملی. به نام سعادت ملت انقراض سلطنت قاجاریه را اعلام نموده و حكومت موقتی را در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملكتی به شخص آقا رضاخان پهلوی واگذار می نماید. تعیین تكلیف حكومت قطعی موكول به نظر مجلس مؤسسان است كه برای تغییر مواد 36-37-38-40 متمم قانون اساسی تشكیل می شود.»
پس از تصویب ماده واحده سید محمد تدین با گروهی دیگر از نمایندگان چاپلوسانه به حضور رضاخان رسیدند و به او تبریك گفتند و رضاشاه نیز ضمن ابراز امتنان و خوشوقتی طی بخشنامه ای موضوع انقراض قاجاریه و صعودش به ریاست حكومت را كه مقدمه سلطنتش بود، به اطلاع عموم مردم رسانیده، به دستور او محمدحسن میرزا ولیعهد بلافاصله از كشور اخراج گردید.
منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
منبع بازنشر: سایت مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
تعداد بازدید: 889
