مقالات

انقلاب‌ اسلامی در بروجرد

چهاردهم آبان 1357 بیست ‌هزار نفر از مردم بروجرد راهپیمایی کردند. کارکنان اداره مخابرات که اعتصاب کرده بودند نیز در این تظاهرات شرکت داشتند و با حمل پلاکاردهایی، آزادی زندانیان سیاسی، انحلال ساواک و برقراری حکومت‌ اسلامی را خواستار شدند.

سال نو، اخلاق نو، اعمال نو

نخستین پیام‌های نوروزی در بهار آزادی

نخستین پیام‌های نوروزی در بهار آزادی

نخستین پیام نوروزی امام خمینی(ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران را می‌توان در سخنرانی ایشان در جمع هیئت دولت موقت خواند. در این سخنرانی که بیست‌ونهم اسفند 1357 ایراد شد، امام خمینی(ره) فرمودند: «باید من در این آخر سال، که نزدیک است تجدید بشود سال، مطالبی را به عرض ملت برسانم.

فصلی نو در تاریخ انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه 1357 به رهبری امام خمینی(ره) و تأکید انقلابیون بر زدودن استبداد رأی، وجود یک مجلس قانون‌گذار در کنار دو قوه مجریه و قضاییه جهت رعایت اصل تفکیک قوای حکومتی لازم و ضروری به نظر می‌رسید.

انقلاب ‌اسلامی در بابلسر

بیستم دی 1357 تظاهرات بزرگی در بابلسر برگزار شد که مطبوعات تعداد مردم را 25 هزار نفر ذکر کردند. تظاهرکنندگان که روحانیون در پیشاپیش آنها حرکت می‌کردند، هنگامی که مقابل شهربانی بابلسر رسیدند، مأموران انتظامی را گلباران کردند.

انقلاب اسلامی در آغاجاری

روز سیزدهم آبان 1357 عده‌ای از فرهنگیان و مردم آغاجاری تحصن کرده و علیه شاه شعارهایی سر دادند. همچنین جمعیتی در حدود پنج هزار نفر از مردم راهپیمایی کردند و به اجتماع کارکنان یکی از اداره‌های شرکت نفت پیوستند.

راهپیمایی، مهم‌ترین عنصر ارتباطی مبارزات انقلاب اسلامی

فرستنده پیام انقلاب، امام خمینی(ره) بودند و گیرنده‌ آن،‌ مردم. پیام‌ها به وسیله‌ اعلامیه‌های امام رمزگذاری و توسط مردم در تظاهرات، رمزگشایی می‌شدند. بنابراین، عنصر مهم ارتباطی در جریان انقلاب اسلامی راهپیمایی مردم بود.

چرا 21 بهمن 1357 هم یک روز تاریخی است؟

سقوط حکومت نظامى

سقوط حکومت نظامى

حکومت پهلوی در 21 بهمن 1357 تصمیم داشت با افزایش ساعات حکومت نظامی، به انجام کودتا و سرکوب مردم و بخصوص ترور و دستگیری رهبران نهضت بپردازد. تصمیم امام خمینی(ره) مبنی بر شکستن حکومت نظامی، توطئه بزرگی را در آستانه پیروزی نهضت شکست داد.

آرامش شگفت‌انگیز و استقبال بی‌سابقه

هواپیما به اندازه کافی سوخت‌گیری کرد تا در صورت عدم فرود در تهران به پاریس بازگردد. با این حال امام خمینی(ره) مصرانه و در کمال آرامش اعلام کردند که به کشور باز می‌گردند. آرامش امام در طول پرواز برای تمام خبرنگاران و همراهان ایشان شگفت‌انگیز بود.

انقلاب اسلامی در خرم‌آباد(2)

خرم‌آباد یکی از شهرهای مهم غرب ایران و مرکز استان لرستان است که نقش مهمی در انقلاب ‌اسلامی‌ ایران ایفا کرد. در این گزارش که در دو بخش تنظیم شده، به مبارزات مردم این شهر در سال‌های 1356 و 1357 پرداخته می‌شود. در بخش نخست وقایعی از سال 1356 و همچنین سال 1357(تا اول آبان این سال) بازخوانی شد. اینک بخش دوم این گزارش در پی می‌آید. روز دوم آبان 1357 در اعتراض به کشتار روز قبل جمعیتی در حدود بیست هزار نفر با علم‌های سیاه به تظاهرات پرداختند. عصر...

انقلاب اسلامی در خرم‌آباد(1)

خرم‌آباد یکی از شهرهای مهم غرب ایران و مرکز استان لرستان است که نقش مهمی در انقلاب ‌اسلامی‌ ایران ایفا کرد . در این گزارش و در دو بخش به بررسی مبارزات مردم این شهر در سال‌های 1356 و 1357 پرداخته می‌شود. در بخش نخست، سیر وقایع تا اول آبان 1357 دنبال شده است. به مناسبت رحلت آیت‌الله سید مصطفی ‌خمینی، مجلس ختمی صبح روز ششم آبان سال 1356 در حوزه علمیه کمالیه خرم‌آباد برگزار شد. در این مراسم عموم روحانیون و عده کثیری از مردم خرم‌آباد شرکت...

واقعه 19 دی 1356، پرتوى از نهضت 15 خرداد

19 دى 1356 همچون یک حلقه‌ واسطه،‌ نهضت اسلامى را از دوران مقاومت 14 ساله‌ که‌ با قیام 15 خرداد 1342 آغاز شده‌ بود، خارج ساخت و وارد یک مرحله‌ نوین به‌ صورتى عمومى و همگانى کرد. سوگ از دست دادن دکتر علی شریعتى و فرزند امام خمینی(ره)، آیت‌الله‌ سید مصطفى خمینى در سال 1356 موجب شد تا زمینه‌ براى تجمع و تشکل مردم براى ادامه‌ مبارزه‌ فراهم گردد. در مجالس ختم مرحوم حاج‌آقا مصطفى خمینى که‌ به‌ طرز با شکوهى در نقاط گوناگون کشور خصوصا تهران...

گوادلوپ؛ کنفرانسی که می‌خواست پهلوی دوم را نجات دهد

کنفرانس گوادلوپ، گردهمایی بود که بین چهار دولت غربی، برگزار شد؛ در گوادلوپ، جزیره‌ای کوچک در شرق دریای کارائیب و غرب اقیانوس اطلس و در قلمرو دولت فرانسه. فرانسه، آمریکا، انگلیس و آلمان دولت‌هایی بودند که دراین اجلاس شرکت کردند. تاریخ برگزاری این گردهمایی، اوایل ژانویه 1979، برابر با 14 دی ماه 1357 بود. اگر نگاهی به وقایع آن روزهای ایران و جهان، بیندازیم، برخی دلایل و چرایی برگزاری این اجلاس مشخص می‌شود. در دی ماه 1357، اوضاع...

انقلاب اسلامی در نقده

نقده یکی از شهرهای جنوبی استان آذربایجان غربی است که در دوره انقلاب شهری کوچک اما فعال در مبارزه علیه حکومت پهلوی بود. در ادامه، برخی از رویدادهای این مبارزه مرور می‌شود. در مجلس ترحیمی که به مناسبت درگذشت یکی از اهالی قریه محمدیار از توابع نقده در تاریخ پنجم بهمن سال 1356 برگزار شده بود یکی از روحانیون به نام شیخ محمدتقی محرر که دبیر هم بود از تظاهرات مردم قم و شهادت چند نفر از طلاب سخن گفت. وی ادامه داد که مردم خواهان بازگشت...

تحصن خونین؛ به یاد شهادت کامران نجات‌اللهی

در سال‌های 1356 و 1357 نقش دانشجویان دانشگاه تهران در مبارزه علیه حکومت پهلوی پررنگ‌تر شد. در سال 1357 دانشگاه تهران محل تجمع،‌ اعتراض و تظاهرات بود. به همین دلیل بازگشایی دانشگاه در سال تحصیلی 58 ـ 1357 با احتیاط بیشتر و در پانزدهم مهر صورت گرفت. ولی حجم اعتراض‌ها و تظاهرات به نحوی بود که عملاً سال تحصیلی نتوانست آغاز شود. استادان دانشگاه هم به جمع دانشجویان پیوستند و از روز 29 آذر تحصنی را آغاز کردند. همزمان با اوج‌گیری مبارزات مردم...

انقلاب اسلامی در همدان (2)

همدان یکی از شهرهای مهم ایران در طول تاریخ بوده که حتی در گذشته‌‌های دور به عنوان پایتخت ایران نیز انتخاب شده است. در دوره مبارزات منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی همدان به عنوان یکی از شهرهای مهم غرب ایران و مرکز استان و نیز به دلیل حضور روحانیون با نفوذ و برجسته نقش مهمی در مبارزات مردم ایران علیه حکومت پهلوی داشته است. در این گزارش که در دو بخش تنظیم شده، به مبارزات مردم این شهر در سال‌های 1356و1357 پرداخته می‌شود. در بخش اول وقایعی...

انقلاب اسلامی در همدان(1)

همدان یکی از شهرهای مهم ایران در طول تاریخ بوده که حتی در گذشته‌‌های دور به عنوان پایتخت ایران نیز انتخاب شده است. در دوره مبارزات منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی همدان به عنوان یکی از شهرهای مهم غرب ایران و مرکز استان و نیز به دلیل حضور روحانیون با نفوذ و برجسته نقش مهمی در مبارزات مردم ایران علیه حکومت پهلوی داشته است. در این گزارش به مبارزات مردم این شهر در سال‌های 1356و1357 پرداخته می‌شود. پس از درگذشت مشکوک آیت‌الله...

نفوذ در گارد شاه و مقابله با عملیات سرکوب مردم

نوزدهم و بیستم آذر 1357، یادآور راهپیمایی عظیم مردم تهران و دیگر شهرها، همزمان با تاسوعا و عاشورای حسینی است. روحانیون تهران با انتشار اعلامیه، مردم را برای شرکت در راهپیمایی‌ها دعوت کردند و جمعیت راهپیمایان از میدان امام حسین(ع) کنونی تا میدان آزادی را پیمودند تا صدای اعتراض خود علیه حکومت پهلوی را به گوش سران رژیم برسانند. همچنین قطعنامه‌ای هفده ماده‌ای در راهپیمایی روز عاشورا برای تمام راهپیمایان قرائت شد که در آن، رهبری...

آیت‌الله دستغیب؛ از مبارزه با کشف حجاب تا شهادت در مسیر نماز

آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب در سال 1292 ه.ش در شیراز متولد شد. پدرش سیدمحمد تقی، فرزند میرزا هدایت‌الله از مراجع بزرگ فارس بود.(1) آیت‌الله دستغیب پس از اتمام دروس مقدماتی در سن حدود 18 سالگی از طرف مردم محله بازار مرغ شیراز (محله احمدی فعلی) به عنوان امامت جماعت مسجد باقرخان برگزیده شد.(2) اجرای دستور کشف حجاب زنان و خلع لباس روحانیون در زمان رضاخان، آیت‌الله دستغیب را در کنار سایر روحانیون مخالف با این طرح قرار داد. مخالفت وی به...

راهپیمایی تاسوعا و عاشورای 57؛ رفراندوم خودجوش علیه حکومت پهلوی

کشتار مردم در روز هفدهم شهریور 1357 که به نام «جمعه خونین» در تاریخ معاصر باقی مانده، در دوره نخست‌وزیری جعفر شریف‌امامی و در پی برقراری حکومت نظامی، در میدان ژاله تهران رخ داد. تلاش‌های او برای تغییر مسیر انقلاب مردمی، بی‌نتیجه ماند و سرانجام، پس از واقعه 13 آبان 1357 و کشتار دانش‌آموزان و دانشجویان در مقابل دانشگاه تهران، استعفا داد و بهمن همان سال، ایران را به قصد آمریکا ترک کرد. ارتشبد غلامرضا ازهاری، مامور تشکیل...

انقلاب اسلامی در رامسر

شهر رامسر در غرب استان مازندران قرار گرفته و از شمال به دریای خزر، از جنوب به رشته کوه البرز، از شرق به شهر تنکابن و از غرب به استان گیلان ( شهر رودسر) محدود است. مردم این شهر در سال 1357 و همراه مردم دیگر شهرهای ایران برای پیروزی انقلاب اسلامی مبارزه می‌کردند. به گزارش شهربانی مازندران در روز دوازدهم تیر ماه سال 1357 در چند نقطه از شهر رامسر از جمله بر روی تابلوهای ورود و خروج و بعضی از پل‌ها، شعارهایی علیه حکومت شاه نوشته شده بود که...

مروری بر سیر تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

در اواخر قرن هجدهم، یکی از ویژگی‌های جوامع مدرن سیاسی دستیابی به قانون اساسی بود. در پی این تحول، به تدریج، تدوین قانون اساسی در جوامع دیگر نیز گسترش پیدا کرد. از نگاهی قدیمی‌تر، سند مدونی که چارچوب‌های حقوقی، مانند روابط متقابل حکومت و ملت، اعمال قدرت سیاسی، تنظیم حقوق شهروندی و سازوکارهای جامعه را مشخص می‌کرد، قانون اساسی نامیده می‌شد. اما در نگاه جدید و مدرن آن، قانون اساسی عالی‌ترین اصول و قواعد حقوقی است که مبنای نظم و...

انقلاب اسلامی در آستانه اشرفیه

آستانه اشرفیه از شهر‌های استان گیلان است و در 35 کیلومتری مرکز استان (رشت) قرار دارد. در این متن و براساس اسناد ساواک، مهم‌ترین وقایع مبارزات منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این شهر مرور می‌شود. پس از قیام 19 دی سال 1356 مردم قم و در روز پنجم بهمن، 9 تن از روحانیون شهر آستانه اشرفیه تلگرافی برای آیات عظام گلپایگانی و مرعشی نجفی مخابره کرده و طی آن اعمال وحشیانه مأمورین در این حادثه را محکوم کرده و از مسبّبین آن ابراز انزجار...

دولت ازهاری و هیاهوی نظامی

نیمه دوم آبان ماه 1357، سراسر پر بود از اعتصاب و تظاهرات مردم ایران علیه حکومت پهلوی و در مقابل، این حکومت نیز به انحاء مختلف با اعتراض مردم مقابله می‌کرد. نیمه اول آبان و در ایام دولت شریف امامی نیز اعتراض و اعتصاب، بسیار مشاهده می‌شد و این اتفاق‌ها در دوره کابینه ازهاری تداوم یافت. روز دوشنبه 15 آبان 1357، به دنبال استعفای جعفر شریف امامی و وخامت اوضاع کشور که به درگیری‌ها و آتش‌سوزی بزرگی در تهران و شهرهای دیگر منجر شده بود،...

انقلاب اسلامی در چالوس

چالوس، شهری در غرب استان مازندران است که در دوره مبارزات انقلاب اسلامی، شهری کوچک بود. این شهر در آن زمان بخشی از شهر نوشهر بود و به دلیل اینکه این دو منطقه هفت کیلومتر با هم فاصله دارند، حوادث هر یک از این دو شهر بر دیگری تأثیر زیادی داشته است. در بهمن ماه سال 1356 یکی از دبیران مرد در یکی از مدارس دخترانه به حجاب دختران توهین کرد که این امر واکنش شدید دختران و خانواده‌های آنان را به دنبال داشت. پخش اعلامیه در روزهای ابتدایی سال...

پرده ‌«17 شهریور» از منظر دانش تاریخ

سال‌هاست که در تاریخ‌نویسی و پژوهش‌های تاریخی مدرن و پیشرفته به ویژه در میان محققان اروپایی و امریکایی، علاوه بر استفاده از انواع و اقسام منابع مکتوب (کتاب، نشریه، سند، نقشه) از گونه‌های مختلف و متعدد تصاویر متحرک (فیلم مستند و برنامه تلویزیونی) و تصاویر ساکن (عکس، نقاشی، پوستر، تمبر، آگهی تبلیغاتی، کاریکاتور و...) بهره گرفته می‌شود. درباره علت توجه به این دسته از منابع یا مواد خام تحقیقاتی (تصاویر) اگر بگوییم که ضرورت و فراهم...

انقلاب اسلامی در بندر انزلی

بندرانزلی، نخستین و بزرگ‌ترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر است و در استان گیلان قرار دارد. این شهر از شمال به دریای خزر، از جنوب به تالاب انزلی، از مشرق به رشت (مرکز استان) و از مغرب به منطقه طوالش محدود می‌شود. آنچه در پی می‌آید، برجسته‌ترین وقایع مبارزات منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این شهر است که در اسناد ساواک به آنها پرداخته شده است. در روز بیست‌و ششم خرداد سال 1357 تعدادی اعلامیه با امضای «شاخه پیشرو برای اتحاد...

13 آبان 1357، اوج تظاهرات دانش‌آموزی علیه حکومت پهلوی

مهر ماه 1357 دولت وقت عراق با هماهنگی با حکومت پهلوی از امام خمینی(ره) خواسته بود نجف را ترک کنند. امام در نهایت پس از آنکه کویت نیز به ایشان اجازه اقامت نداد به پاریس رفتند. مستقر شدن امام در پاریس سبب شد تحولات انقلاب با شتاب بیشتری به گوش جهانیان برسد. امام خمینی(ره) پس از مستقر شدن در پاریس با تبریک به مناسبت فرارسیدن سال تحصیلی جدید، دانشجویان و دانش‌آموزان را به ادامه نهضت اسلامی دعوت و مژده پیروزی را به آنها دادند و از آنها...

آیت‌الله قاضی طباطبایی، هدایت‌گر انقلابیون تبریز

آیت‌الله حاج سید محمدعلی قاضی طباطبایی مطابق نوشته پدر، آیت‌الله حاج میرزا باقر قاضی طباطبایی، یکشنبه 6 جمادی‌الاول سال 1331 ه. ق، قبل از ظهر در شهر تبریز دیده به جهان گشود. پس از مخالفت علما و روحانیت تبریز با سیاست‌های رضاخان و حضور پدر آیت‌الله قاضی طباطبایی در کنار سایر روحانیون، در سال 1347ه.ق هنگامی که سید محمدعلی نوجوانی 16 ساله بود، به همراه پدر به تهران تبعید و دو ماه اقامت اجباری داشتند و بعد برای یک سال به مشهد تبعید...

انقلاب اسلامی در نوشهر

نوشهر، شهری در غرب استان مازندران است و این مطلب وقایع آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در سال‌های 1356 و 1357 در این شهر را مرور می‌کند. در روز چهاردهم بهمن سال 1356 یکی از روحانیون به نام شیخ جواد محدثی(1) به اتهام اقدام علیه امنیت حکومت پهلوی در نوشهر دستگیر شد. به منظور جلوگیری از فعالیت نیروهای انقلابی که ممکن بود در فاصله روزهای هشتم تا سیزدهم فروردین 1357 در شهرهای مختلف استان مازندران روی دهد قرار شد نیروهای کمکی به ماموران حکومت...

حمایت سراسری از امام(ره) با یاد آیت‌الله سید مصطفی خمینی

درگذشت ناگهانی و مرموز آیت‌الله سید مصطفی خمینی در عراق، نقطه عطفی در روند تحولات تاریخ انقلاب اسلامی به شمار می‌رود. فوت مشکوک او به سرعت در همه جا بازتاب یافت. آیت‌الله میرزا جوادآقا تهرانی، خبر رحلت ایشان را به آیت‌الله سید علی خامنه‌ای داد و ایشان خبر را از طریق تلفن به بیشتر شهرها منتقل کردند. (1) سکوت و خفقان حاکم بر جامعه دوره حکومت پهلوی، با برگزاری مجالس ترحیم و بزرگداشت فرزند ارشد امام خمینی (ره) به واسطه مراجع عظام،...

...

13

...