انقلاب اسلامی

مقالات

تازه هایی از قیام 15 خرداد

عَلَم قصد اعدام امام خمینی را داشت شاه در ششم خرداد 1342 طی نطقی در كرمان روحانیون را به دزدان، غارتگران و حیوانات نجس تشبیه كرد. امام خمینی در 13 خرداد، شاه را مورد حمله قرار داد و انقلاب سفید وی را، انقلاب سیاه خواند. در پی این سخنرانی اسدالله علم دستور داد مراسم مذهبی و سوگواری محرم را درشهرهای قم و تهران مورد تهاجم قرار دهند. طی روزهای 13 و 14 خرداد 1342 تعداد زیادی از وعاظ و روحانیون را دستگیر كردند. برخی از دستگیرشدگان عبارت...

ساواک و قیام 15 خرداد

در ماههای نخست سال 1342 كه مخالفت علما و روحانیون با حكومت وارد مراحل بحرانی می‌شد، ساواك برای شناخت سلسله مراتب روحانیت شیعه و نوع تعامل آنان با جامعه، مردم و رویكردشان به حكومت و مسائل سیاسی، گزارش مبسوطی تهیه كرد كه هدف نهایی آن یافتن راههایی كم‌هزینه‌تر برای كنترل روحانیت و جلوگیری از استقلال عمل آنها بود. در این گزارش ضمن اشاره به ویژگیهای روحانیت شیعه اثنی‌عشری، درباره اجتهاد و مجتهدان و نیز چگونگی انتخاب مراجع تقلید و...

امام خمینی و گروههای مسلح اسلامی

در فصلنامه 15 خرداد شماره 28 (زمستان1376) در مقاله ای تحت عنوان" "شروع حرکت مسلحانه گروههای اسلامی و یک سند" به قلم محقق ارجمند جناب شهرام یوسفی فر ضمن معرفی سندی از شهربانی کل کشور پیرامون بازجویی از متهمان ترور حسنعلی منصور، برداشت هایی از این سند ارائه شده که جای توضیح بیشتری دارد. همانگونه که در همان مقاله یادآوری شده "جهت تکمیل برداشت ها از این سند باید به سایر منابع تاریخی، اسناد و خاطرات مراجعه کرد"، با این وجود نویسنده محترم...

آیا قاجار و پهلوی درکی از مفهوم استقلال داشتند؟ - نگاهی تاریخی به جایگاه استقلال در تاریخ ایران

یکی از شعارهای اصلی مبارزین انقلابی، استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی بود که با وقوع انقلاب اسلامی، این آرمان الهی محقق گردید و به‌راستی کسب استقلال، بزرگ‌ترین موهبت انقلاب اسلامی بود که با خود امنیت را نیز به ارمغان آورد. «مسئله‌ى استقلال، مسئله‌ى مهمى است براى کل کشور و کل انقلاب. استقلال یکى از پایه‌هاى انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى بود. استقلال یعنى یک کشورى مداخله‌گر را بشناسد، با آن مقابله کند و در مقابل آن...

تکاپوهای داور برای شکل گیری حکومت پهلوی

بی گمان، روی کار آمدنِ رضاشاه در اوایل قرن 14ش، حاصل همراهی و مساعدت برخی گروهها و احزاب سیاسی، و همچنین اشخاص و سیاستمداران برجسته و متعدّد بود، که هر یک، بر اساس باورها و نگرش خاصِّ خود، به این کار مبادرت ورزیدند. یکی از این افرادی که در این زمینه، تکاپوهای فراوانی از خود نشان داد، علی اکبر داور بود. در این مقاله کوتاه، به چراییِ همراهیِ او با رضاشاه برای نیل به قدرت پرداخته خواهد شد. بنابر اعتراف خودِ داور، به نقل از یکی از...

تشکیل حزب زحمت‌کشان توسط مرد مرموز سیاست ایران - به بهانه تاسیس حزب زحمتکشان ایران در سی اردیبهشت 1330

همای نخست‌وزیری بر شانه مرد مرموز سیاسی ایران ننشست که جز نخست‌وزیری به هیچ مرامی تا آخر عمر پایبند نبود به همین دلیل در ویترین سابقه سیاسی خود هیچ چیزی کم ندارد؛ از همراهی تا جدایی از مصدق و ضرب و شتم قرار دادن طرفداران او. ‌ حزب زحمتکشان پس از ناکامی در رسیدن رهبرش به نخست وزیری فعالیت‌هایش در حد گردهمایی تنزل یافت و بقایی وقتش را در مسائل غیر سیاسی می گذراند سید حسن آیت به علت مواضع تند سیاسی اش از حزب اخراج شد. از اواسط...

اشرف پهلوی و پرویز راجی

پرویز راجی درسال 1315 ش درتهران به دنیا آمد (1) . پدر او، دكتر عبدالحسین راجی ( فراماسون ) دركابینه منوچهر اقبال مدتی وزیر بهداری بود. پرویز تحصیلات متوسطه خود را در آمریكا به پایان رسانید و درسال 1338 مدرك لیسانس اقتصاد را ازدانشگاه كمبریج انگلیس دریافت داشت و درسال 1339 به استخدام وزارت نفت درآمد . او در وزارت نفت مورد توجه ویژه امیر عباس هویدا ، عضو هیئت مدیره بود و تا سمت منشی مخصوص وی ارتقاء یافت . پرویز راجی درسال 1342 به عنوان كارمند...

اشرف، قاچاقچی بین المللی

دخالت اشرف پهلوی در قاچاق موادمخدر مسأله ای پنهانی نبود . همگان در سطح جهان بر این امر واقف بودند و می دانستند که او یکی از مهمترین اعضای مافیای جهانی موادمخدر است و هر بار که به سفر می رود با استفاده از مصونیت دیپلماتیک خود، چندین کیلو موادمخدر، به ویژه هروئین را جا به جا می کند، زیرا به سبب داشتن گذرنامه سیاسی، در هیچ مرز و فرودگاهی لوازم و وسایل همراه وی را تفتیش نمی کردند. حسین فردوست متولی امور امنیتی رژیم محمدرضا پهلوی در...

آیا ساواک پاشنه آشیل شاه شد؟ - ساواک از زبان مدیران آن

ساواک در دورانی که نصیری ریاست آن را به عهده داشت به جای طرح نقشه‌های دقیق و اساسی برای مبارزه با خرابکاری و فعالیت‌های ضدرژیم، به یک رشته اعمال خشونت‌آمیز و وحشیانه و ایجاد مزاحمت‌های بی‌مورد و نابجا برای طبقات مختلف مردم پرداخت. هنگامی که پس از ماه‌ها ناآرامی رژیم پهلوی در سراشیبی سقوط قرار گرفته و انقلابیون نظام سیاسی دیگری را بر بنیانی‌ نوین پی‌افکندند، پیرامون ریشه‌‌ها، روند و دلایل سقوط حکومت پهلوی اظهارنظر و...

ماجرای جشن خوک در شیراز

جشن هنر شیراز، اشاره به مراسمی خارج از معیارهای اخلاقی است که رژیم پهلوی دوم در 10 سال پایانی عمر سیاسی خود در شهر شیراز برگزار کرد. این جشن از القائات فکری غرب بود که در داخل کشور به نام فرح پهلوی برگزار شد. در نیمه اول سال 1346 و زمانی که دولت ایران خود را برای برگزاری جشن پرهزینه تاجگذاری شاه آماده می‌ کرد، برنامه جشن هنر شیراز در دستور کار قرار گرفت. در پی این تصمیم هیأت امنایی مرکب از 30 نفر از مقامات بلندپایه کشور شامل نخست...

نقش اسدالله علم در ترویج افکار غیر دینی

اسدالله علم در زندگی خصوصی خود به مسائل مذهبی و دینی علاقه‌ای نشان نمی‌داد. او با این که واقف بود که دین اسلام و مذهب تشیع جزو ارکان اولیه قانون اساسی کشور است، با این حال از هر فرصتی جهت کم‌رنگ کردن نقش دین اسلام در زندگی سیاسی ـ اجتماعی کشور استفاده می‌کرد. وی مسائل سیاسی و پیشبرد شعائر و اهداف رژیم پهلوی را همواره بر رعایت ظاهری اصول اسلامی، ترجیح می‌داد. چنانکه در خاطراتش می‌نویسد: نظر به این که عید امسال مصادف با دوم...

احیا و لغو حق قضاوت کنسولی در ایران

پس از پیروزی انقلاب، به پیشنهاد هیات وزیران و تصویب شورای انقلاب اسلامی، در 23 اردیبهشت‌ 1358‌ ‌ حق کاپیتولاسیون و امتیازات و ملحقات آن برای همیشه و به طور نهایی لغو شد. پیش از این در کوران حوادث انقلاب و روز 18 بهمن 1357 اولین گام عملی لغو این قانون از سوی مردم اصفهان برداشته شد. در این روز مردم اصفهان برای اولین بار گام عملی در جهت نقض قانون مصوب مجلس شورای ملی برداشتند. در این شهر یکی از اتباع آمریکا راننده‌ای را مضروب کرد و مردم...

دلیل خط و نشان رئیس ساواک برای حاج طیب رضایی

ارتشبد نعمت‌الله نصیری رئیس ساواک طیب حاج رضایی را تهدید کرد که مجلس روضه‌ای که متولی است را تعطیل کند که طیب پاسخ داد من چاکر امام‌حسین(ع) هستم و نمی‌توانم روضه را تعطیل کنم، شما تعطیل کنید که من بگویم شما تعطیل کردید. در کتاب خاطرات حبیب الله عسگر اولادی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 117 آمده است. یک موضوع دیگر در رابطه با همین مجالس، مجلس دهه‌ی عاشورای مرحوم طیب حاج رضایی است. او که شهره بود هر نوع بدی در آن زمان...

پیروی علما از تصمیم امام خمینی(ره)

گستردگی تحریم مراسم عید نوروز و موفقیت‌آمیز بودن آن، با توجه به اهمیتی که دولت به این عید به اعتبار یک رسم و سنت باستانی می‌داد، به‌قدری بود که رژیم را به وحشت انداخت و در دوم فروردین 1342، در پاسخ به این اقدام، به حوزه‌ی علمیه‌ی قم هجوم بُرد تا انتقامی از روحانیت بازستاند. مطالعه‌ی تعامل امام (ره) به‌عنوان یک رهبر دینی و سیاسی با سایر مراجع عالی‌قدر و اقشار جامعه، در فهم چگونگی شکل‌گیری نهضت اسلامی بسیار حائز اهمیت است....

رژیم پهلوی چگونه مخالفان خود را شکنجه می‌کرد؟

محمدرضاشاه پهلوی با تشکیل دو نهاد مخوف ساواک و کمیته‌ی مشترک ضدخرابکاری، سخت‌ترین شکنجه‌ها را در حق مخالفان خود اعمال نمود. این دو سازمان که با حمایت و آموزش نیروهای آمریکا و اسرائیل شکل گرفته بودند، نقش مهمی در بروز نارضایتی‌های مردمی و نیز تشدید خفقان سیاسی کشور داشتند. شکنجه‏ که در ساده‌ترین تعریف خود، به آزار جسمی یا روحی برای مجبور کردن کسی به کاری اطلاق می‌شود، یکی از روش‌های پلید افراد یا حکومت‌ها برای رسیدن به...

نقش اسرارآمیز عَلَم در وزارت دربار

علم در وزارتخانه‌ی دربار، علاوه بر تنظیم برنامه‌های شاه و تقویت حکومت پهلوی، همچون حائل و رابطی بین مجلس شورای ملی و شاه عمل می‌کرد و به‌نوعی نقش حفظ و تحکیم سلطه‌ی شخص اول رژیم بر سایر نهادهای حکومتی را بازی می‌کرد. رژیم پهلوی که با کودتای سوم اسفند 1299 شمسی به سریر قدرت دست یافته بود، از پایگاه طبقاتی کارآمد و تکیه‌گاه‌های اجتماعی مطمئن برخوردار نبود. به همین سبب، برای ایجاد ثبات لازم در حکمرانی خود بر مردم، بسیاری از...

نوسازی رضاشاه چه نتایجی برای ایران داشت؟!

این نوشتار با تمرکز بر فرایند به قدرت رسیدن رضاشاه، اولویت‌ها و خط‌مشی پهلوی اول در نوسازی را مورد پردازش و تحلیل قرار می‌دهد. مسئله اساسی آن است که در نوسازی رضاشاه به چه مولفه هایی توجه شد و در مقابل چه مسائلی کنار گذاشته شد. با کودتای اسفند 1299ه.ش.، دوره‌ی جدیدی از تاریخ ایران آغاز شد. دوره‌ای که نوسازی و اصلاح به شیوه‌ی غربی پارادایم حاکم بر آن بود. دوره‌ای تأثیرگذار در تاریخ ایران که در آن تغییرات قابل ملاحظه‌ای در...

انگلیسی‌ها چگونه از ایران رانده شدند؟ - به بهانه‌ی تصویب قانون خلع‌ید از شرکت نفت انگلیس

در اجحاف‌های آشکاری که شرکت نفت انگلیس بر مردم تحمیل کرده بود و در پی حملات شدید رسانه‌های داخلی در سال 1327، موج اعتصابات مناطق جنوبی ایران را فراگرفت؛ مردمی که با فرصت به‌وجودآمده به‌دنبال «نه» تاریخی به انگلستان بودند. جالب اینکه این‌بار این افکار عمومی بودند که انگیزه‌ی استیفای حقوق ملی را به خواص بخشیدند. مخالفت با انگلستان و حضور و نفوذ آن‌ها در ایران، طی سال‌هایی که سرانجام به ملی شدن صنعت نفت انجامید، تنها...

نتایج رویارویی رضاشاه با روحانیت - تبیین اندیشه‌ی امام خمینی

روی کار آمدن رضاشاه را می‌توان آغاز سرکوب اندیشه‌های دینی و سنتی در جامعه‌ی ایرانی دانست. در این دوره، شاهد کاهش نفوذ روحانیت و محدود شدن فعالیت آنان در امور سیاسی، حقوقی، اجتماعی و اقتصادی هستیم. البته باید خاطرنشان کرد که محدود شدن حوزه‌ی نفوذ روحانیت در عرصه‌ی اجتماعی کشور از دوره‌ی مشروطه آغاز شد و در آن دوره هم کسانی که در قدرت نفوذ پیدا کردند خواهان کم شدن قدرت روحانیت بودند. در دوران پس از مشروطه، همه‌ی عناصر موجود،...

هدف حکومت پهلوی از تقویت بهاییت - به بهانه‌ی تخریب مرکز بهاییان در تهران و شیراز توسط مردم (1344)

فرقه‌ی بهاییت همچون قوم یهود پتانسیل بسیاری برای گسترش بخشی خود در عرصه‌های ثروت و قدرت داشته و دارد. به‌طوری که در حال حاضر نیز در غرب به دنبال نفوذ در میان ایرانیان است. تا حدی که با استفاده از برخی شبکه‌های رسانه‌ای ایرانیان در غرب به شدت تلاش می‌کند بر افکار ایرانیان تأثیر بگذارد. اما اوج‌گیری بهاییت در عرصه‌ی قدرت و ثروت به دوره‌ی پهلوی باز می‌گردد. بهاییت که در دوره‌ی قاجار به دلیل سیطره‌ی علما بر عرصه‌های سیاسی-...

ساواك از زبان یکی از مدیران آن

هنگامی كه پس از ماهها ناآرامی رژیم پهلوی در سراشیبی سقوط قرار گرفته و انقلابیون نظام سیاسی دیگری را بر بنیانی‌ نوین پی‌افكندند، پیرامون ریشه‌‌ها، روند و دلایل سقوط حكومت پهلوی اظهارنظر و تحلیل و ارزیابیهای فراوان و مفصلی توسط افراد، گروهها و محافل مختلف سیاسی، اجتماعی و مطبوعات ابراز شد كه هر یك با آوردن برخی زوایای پیدا و پنهانی كه مجموعه حكومت را شكل می‌داد و نیز عوامل مؤثری كه به انحاء گوناگون در این مجموعه دخیل بودند،...

قره‌نی به روایت فردوست

تاکنون مطالب بسیار محدودی در مورد گذشته و کارهای صورت گرفته توسط مرحوم سرلشگر قره نی گفته شده است و شاید یکی از دلایل اصلی آن کمبود منابع مورد اعتماد باشد.خاطرات ارتشبد حسین فردوست که از کودکی نزدیکترین دوست محمدرضا پهلوی ، پادشاه سابق ایران و رئیس دفتر ویژه اطلاعات شاه بوده تاکنون به عنوان یک منبع قابل اعتماد برای پژوهشگران مطرح بوده و بسیاری برای استناد مطالب خود به این کتاب مراجعه می کنند. فردوست راجع به چنین می‌گوید :...

روایت کیانوری از سرسپردگی پهلوی ها به انگلیس

محمدرضاپهلوی بازگشت خود را به تخت شاهی مدیون انگلیسی‌ها و آمریكایی‌ها می‌دانست، در مسایل نظامی و سیاست كلی از آمریكا حرف‌شنوی داشت، ولی پایگاه عمده حكومت خود را انگلستان می‌دانست. گویاترین نشانه برای این ادّعا، برگزیدن نخست‌وزیران او، چه پیش از كودتای 28 مرداد و چه پس از كودتا تا زمان پیروزی انقلاب است. در این سی‌ و هفت سال،‌ غیر از دوبار، احمد قوام و یك‌بار علی امینی، كه از سوی آمریكایی‌ها و هر‌بار برای مدّت كوتاهی، به...

تحریف «تاریخ مشروطه» - تاریخ‌نویسی بعد از مشروطه بر دین‌زدایی از تاریخ‌نویسی تمرکز داشته است

دكتر علي‌اكبر ولايتي آقای ابوالحسنی یک هدف عمده داشتند و آن هم بازگرداندن دین به «برداشت‌های تاریخی» است. شاید بتوان گفت بعد از انتشار «رساله جهادیه» توسط بیش از ۱۴۰ نفر از مراجع و علمای شیعه در ایران و عراق علیه تهاجم روس‌ها به ایران، و بعد با صدور فتوای میرزای شیرازی و نامۀ تاریخی ملاعلی کنی و فتوای جهاد آخوند خراسانی در زمانی که شمال ایران اشغال شده بود، دین‌ستیزی محور اصلی تهاجم فرهنگی غرب شد. تحریف «برداشت تاریخی» در...

متن کامل کیفرخواست و اتهامات امیر عباس هویدا - به بهانه سی و ششمین سالروز اعدام نخست وزیر پرماجرا

18 فروردین یادآور اعدام امیر عباس هویدا نخست وزیر 13 سال از دوران سلطنت محمد رضا پهلوی کمتر از دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در سال 1358 است. به این بهانه متن کامل کیفر خواست صادره از جانب دادستان انقلاب اسلامی ایران که در نخستین جلسه دادگاه که به ریاست شیخ صادق خلخالی و روز24 اسفند 1357 تشکیل شد، عینا نقل می شود: « دادگاه انقلاب اسلامی ایران- تهران آقای امیر عباس فرزند حبیب الله به شماره شناسنامه 3542 صادره از تهران...

هیولایی به نام ساواک

پس از كودتای 28 مرداد 1332، آمریكا فضا و شرایط را به منظور حضور و حاكمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته درصدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت كرده و جایگزین انگلیس شود. یكی از زمینه‌های موردنظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. تا پیش از این مقطع، انگلیس از حضوری پررنگ‌تر برخوردار بود و آمریكا نیز به منظور كسب جایگاه مناسب تلاش می‌كرد؛ ولی نتایج جنگ جهانی دوم و توافقات جدید در تعیین حوزه‌های نفوذ و همچنین كمك مؤثر و مستقیم آمریكا...

عملیات برون‌مرزی ساواك

ساواك اهداف خود را در كشورهایی كه ارتباط نزدیكی با حكومت پهلوی داشتند، با آزادی عمل بیشتری دنبال می‌كرد، اما فعالیتش در كشورهای مخالف و یا رقیب حكومت ایران، با دشواریهای قابل‌توجهی همراه بود. در تقسیم‌بندی كلان كشورهای جهان به دو قطب سرمایه‌داری و كمونیسم و رقابت و اختلافات عمیق آنها با یكدیگر، حكومت پهلوی عضو مهمی در اقمار كشورهای سرمایه‌داری به شمار می‌آمد و ماهیت فعالیت ساواك متأثر از رقابت جهان سرمایه‌داری با دنیای...

ساواك؛ شكنجه و قتل و جنایت

درباره تعداد دقیق زندانیان سیاسی دوره سلطنت محمدرضا اطلاع دقیقی در دست نیست. محافل نزدیك به رژیم پهلوی همواره سعی داشته‌اند این رقم را تقلیل داده و اندك برآورد كنند، مخالفان حكومت و برخی محافل سیاسی و مطبوعاتی خارجی گاه تعداد زندانیان سیاسی آن دوره را تا 000/100 نفر و بیشتر آورده‌اند. در منابعی این رقم 25000 نفر ثبت شده است. با این احوال تردیدی نیست كه طی سالهای پس از كودتای 28 مرداد 1332 تا واپسین ماههای سال 1357 هزاران نفر به اتهامات...

ساواك و سیا (CIA)

پیشینه سیا سازمان اطلاعات مركزی یا آژانس مركزی اطلاعات امریكا ـ سیا (CIA) ـ بر مبنای قانون امنیت ملی امریكا مصوب اول مه 1947 كنگره تشكیل شد. تا تشكیل نهایی سیا، امریكا دارای نظام اطلاعاتی و امنیتی انسجام یافته و صاحب اقتداری نبود. حداقل از هنگام پیروزی انقلاب امریكا و دوران ریاست جمهوری جرج واشنگتن به بعد تلاشهای متعددی برای شكل‌‌دهی دستگاه اطلاعاتی ـ امنیتی امریكا صورت گرفته بود. اولین تشكیلات اطلاعاتی این كشور كه در سال 1775م....

ساواك عامل تقویت پایه‌های نظام استبدادی پهلوی دوم

دلایل داخلی تشكیل ساواك، از علل و دلایل خارجی شكل‌گیری آن قابل تفكیك نیست. مجموعه علل و عواملی كه بر شكل‌گیری سیاست و رویكرد خارجی حكومت اثرگذار بود، با سلسله تحولات سیاسی ـ اجتماعی داخلی پیوند نزدیكی داشت. از آنجا كه رویكرد كلی سیاست داخلی و خارجی ایران در راستای اهداف و استراتژی منطقه‌ای و جهانی در حال شكل‌گیری غرب و به‌ ویژه امریكا بود، تشكیل نهادها و سازمانهایی نظیر ساواك نیز نمی‌توانست جدای از این مجموعه تحولات صورت...

1
2
3
4
...
13
14
15
16
17
18
19
...
113
114
115
116