مقالات

حکایت راویان ناکام انقلاب سرخ

41 سال قبل وقتی رژیم پهلوی با اعدام خسرو گلسرخی، تلاش می‌کرد تا تنها اپوزیسیون سیاسی در برابر خود را کمونیست‌های ضدآمریکایی نشان دهد، هیچ‌گاه گمان نمی‌برد فقط پنج سال پس از این اعدام، انقلابی در ایران به پیروزی برسد که به‌جای کمونیسم، بر رعایت احکام اسلامی در اداره کشور پای می‌فشرد.‌ کم نیستند آنهایی که می‌گویند دستگاه امنیتی رژیم پهلوی با بزرگنمایی فعالیت کمونیست‌ها در ایران تلاش داشت حمایت بیشتر واشنگتن از خود را جلب...

اولین نشریه دوزبانه ایران

در سال 1293 هجری قمری، نخستین نشریه دو زبانه تهران به نام «لاپاتری» (وطن) به زبان های فرانسه و فارسی منتشر شد. سیروس سعدوندیان در این زمینه می نویسد: در در سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا، حاج میرزا حسن خان سپهسالار در استانبول شاه را واداشت که یک چاپخانه سربی با حروف عربی و لاتین خریداری کند. یک تن مهندس بلژیکی به نام «بارون دو نورمان» را هم، که سال ها در راه آهن بلژیک خدمت کرده بود، به قصد ایجاد راه آهن در ایران استخدام کرد. کار راه...

آخر و عاقبت رئیس ساواک

ارتشبد نعمت الله نصیری که 13 سال ریاست ساواک‌ را به عهده داشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران گرفتار خشم انقلابی مردم شد و در 27 بهمن 1357 تیر باران شد. ارتشبد نعمت‌الله نصیری سومین رئیس سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) در زمان پادشاهی محمدرضا پهلوی بود. وی فارغ‌التحصیل ممتاز دانشکده افسری بود؛ پدرش محمد نصیری (عمیدالممالک) و مادرش زرین تاج خانم نام داشت. ماجرای عزل مصدق ارتشبد نعمت الله نصیری در خلال کودتای ۲۸ مرداد،...

پول های بادآورده ای که باد برد

حاکمان سلسله پهلوی و بویژه پهلوی دوم در کنار مفاسد سیاسی و اخلاقی، به مفاسد مالی و اقتصادی نیز آلوده بودند و در این مسیر گوی سبقت را از حاکمان مستبد و فاسد جهان ربودند. بی تردید حجم انبوه ثروت بی حساب خاندان پهلوی و بخصوص محمدرضا پهلوی حاصل دسترنج و یا هوش و ابتکار وی نبود، بلکه ثمره ی چپاول و غارت سرمایه های ملت ایران بود، ملتی که از نیازهای اولیه ی زندگی محروم بودند، اما بجای آن، شخص شخیص محمدرضا پهلوی (!) همراه با اطرافیانش...

اعلامیه بی‌طرفی ارتش و پیروزی انقلاب

اگرچه وقتی شاه در 26 دی ‌ماه 1357 ایران را ترک کرد، دیگر تقریباً بر همه کسانی که اطلاع بسنده‌ای از اوضاع سیاسی و اجتماعی جاری و ساری در ایران داشتند، آشکار شده بود که نظام شاهنشاهی پهلوی را هیچ گونه امیدی به‌بقا و تداوم حیات نیست؛ با این حال، هنوز، دولت بختیار که به ‌تاز‌‌گی از مجلس دوره 24 شورای ملی رأی اعتماد گرفته بود، مدعی مقابله و مقاومت در برابر انقلابیون و یافتن راهکاری برای نجات نهایی حکومت از سقوط قطعی بود. اگرچه در...

ترفندهای آماده سازی ارتش برای حمایت از بختیار

بنا بر گواهی اسناد تاریخی، ژنرال رابرت هایزر، معاون وقت فرمانده نیروی هوایی آمریکا در اروپا بود و برای مأموریتی ویژه به تهران آمد تا دولت آمریکا را در تصمیم ‏گیری ‏های بعدی و اطلاع از اوضاع ایران در زمان انقلاب بزرگ ملت مسلمان ایران، یاری کند. آمریکاییان با همه ی اختلافات درونی و تحلیل های غلط بر سر یک موضوع اجماع داشتند و آن اینکه با سقوط شاه و پیروزی امام خمینی منافع آمریکا در معرض خطر قرار خواهد گرفت. در این باره روح...

تیرباران سرهنگ پولادین

در سحرگاه روز 24 بهمن 1306 به حکم دادگاه نظامی سرهنگ محمود‌خان پولادین در باغشاه و در حضور رضاشاه به جوخه آتش سپرده شد. اتهام وی «تلاش برای سوء قصد به رضاشاه و به دست گرفتن قدرت» اعلام شد. به موجب این اتهام چند نظامی دیگر در این عملیات قرار بود با پولادین مشارکت داشته باشند که همگی دستگیر شدند. مجله خواندنی‌ها پس از سقوط رضاشاه در یکی از شماره‌های خود گزارشی از مراسم اعدام سرهنگ پولادین را به چاپ رسانده که با هم می‌خوانیم: در...

نقش اراذل و اوباش در بلوای نان

یکی از وقایع مهمی که در دوران حکومت قوام اتفاق افتاد ماجرای بلوای نان در تاریخ 17 آذر 1321 بود که در حقیقت جنگ بین محمد رضا شاه و قوام بود . در این حادثه که به نوعی زور آزمایی شاه در برابر قوام بود نتیجه ای جز غارت اموال مردم کوچه و بازار توسط اراذل و اوباش به بار نیاورد و نهایت کار با ایجاد حکومت نظامی و جو خفقان بدون هیچ گونه دستاوردی به پایان رسید . پس از استعفای سهیلی و انتصاب قوام به نخست وزیری ، وی پست وزارت جنگ را برای خود نگه...

قطع رابطه ایران با رژیم صهیونیستی

روز 30 بهمن 1357 وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه‏ ای، قطع رابطه ایران با رژیم صهیونیستی را اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است: «با الهام از انقلاب راستین مردم ایران چون قطع هر نوع رابطه و همکاری با دولت اسرائیل و حمایت از خلق فلسطین یکی از اصول اساسی سیاست خارجی حکومت موقت انقلاب ایران است لذا به منظور پایان دادن به روابط آشکار و پنهانی و غیر‏قانونی رژیم سابق با اسرائیل، دیروز صبح تعداد 32 نفر از کارکنان...

استعفای سناتور در 23 بهمن 57

عباس آرام در زمره عناصر مرموز تاریخ سیاسی معاصر ایران است. وی براساس تصویر سندی که در پی می‏ آید یک روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با مراجعه به نگهبانی مجلس شورای ملی در میدان بهارستان، متن استعفانامه خود را از نمایندگی مجلس سنا به تاریخ 23 بهمن ۱۳۵۷، تسلیم نگهبان می ‏کند. غلامعباس آرام اصلاً یزدی است و پدرش در جریان واقعه قتل شماری از بهاییها کشته شد. همان جریانی که در خلال آن میرزارضا قناد، پدربزرگ هویدا، متواری شد و...

وقتی نفت آتش انقلاب را شعله‌ور کرد

۲۹ مهر ۱۳۵۷، یک ماه پس از اعتصاب در پالایشگاه مهم و حیاتی آبادان و همچنین گسترش این اعتصاب‌ها در نقاط مختلف صنعت نفت، اعتصاب سراسری کارگران و کارکنان صنعت نفت ایران آغاز شد. اصلی‌ترین منبع درآمد رژیم پهلوی به کما رفت و تلاش‌های دولت شاهنشاهی برای بازگرداندن کارکنان صنعت نفت به محل کار خود نتیجه‌ای در پی نداشت. شاید به همین خاطر باشد که خیلی‌ها این اعتصاب را یکی از زمینه‌های تسریع در پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران...

50 روز آخر

در ماهها و روزهای منتهی به 22 بهمن ماه 1357 ، به ویژه از آغاز ماه دی ، مدارس در بسیاری از شهرهای بزرگ تعطیل بود. بازگشایی آنها از نظر حکومت می توانست در تخفیف تظاهرات به ویژه در شهرهای بزرگ که معمولاً با مشارکت جوانان دانش آموز صورت می گرفت مؤثر باشد. بازگشایی مدارس با اعتراض شدید آموزگاران و دبیران مواجه شد و برخلاف گمان دولتمردان، در روزهای دوم و سوم دی ماه دامنه تظاهرات دانش آموزی فزونی گرفت؛ به حدی که دولت مجبور شد روز چهارم دی...

پایگاههای شنود سیا در ایران

مهمترین دلیل گسترش فعالیت و حضور سیا در ایران رقابت و مبارزه اطلاعاتی ـ جاسوسی با شوروی و کا.گ.ب بود. آمریکا می‌دانست که مرزهای شمالی ایران در مجاورت مرزهای جنوبی شوروی برای فعالیتهای جاسوسی بر ضد شوروی موقعیت کم‌نظیری ایجاد کرده است. به همین دلیل از همان سالهای نخست پس از کودتای 28 مرداد 1332، سیا به سرعت به کار نصب و راه‌اندازی دستگاههای عظیم و مدرن جاسوسی ـ اطلاعاتی و استراق سمع در نقاطی از قلمرو شمالی ایران اقدام کرد تا...

ملکه دو دربار خاندان پهلوی

تاج‌الملوک آیرملو همسر دوم رضا شاه در هر دو دربار پهلوی قدرت و نفوذی فوق‌العاده داشت. وی در سال 1295ش به عقد رضاخان میرپنج درآمد. در آن هنگام رضاخان چهل سال و تاج‌الملوک 25 سال داشت. رضاخان برای تشکیل خانواده خود در محله سنگلج خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت 5 سال صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. پس از کودتای سوم حوت 1299ش رضاخان ابتدا وزیر جنگ با لقب سردار سپه شد و بعد نخست‌وزیر، سپس فرمانده کل قوا و بالاخره به پادشاهی رسید،...

دولتمردی که با تریاک خودکشی کرد

روز 21 بهمن 1315 علی اکبر داور که از پایه های اساسی سلطنت رضاشاه پهلوی بود با خوردن تریاک در منزل خود، خودکشی کرد. علی‌اکبر داور وزیر مالیه حکومت رضاخان در سال 1264 ش در تهران متولد شد. پدرش سالها خزانه‌دار دربار قاجار بود. علی‌اکبر دروس مقدماتی زبان فارسی، عربی، حساب، تاریخ و جغرافیا را نزد معلمین خصوصی فرا گرفت. با توصیه یکی از درباریان مظفرالدین شاه قاجار و در سن 15 سالگی برای تحصیل رشته پزشکی وارد مدرسه دارالفنون تهران شد. پس...

ماجرای کتک خوردن محمدرضا پهلوی در مدرسه

محمدرضا پهلوی درسال 1304 شمسی در سن شش سالگی وارد دبیرستان نظام تهران گردید و در سال 1310 شمسی به اتفاق دو تن از همکلاسی هایش به نام های حسین فردوست و مهرپور تیمورتاش روانه شهر سوئیس شد تا در کالج «لُه روزه» به ادامه تحصیل بپردازد. از آن جا که یکی از ویژگی های ذاتی محمدرضا پهلوی حس قلدرمنشانه و زورگویی بود، با ورود به این مدرسه نیز راه و رسم خود را به مانند ایران در پیش گرفت اما، عاقبتِ آن به سودش ختم نشد چنانچه اسناد و شهادت...

چریکهای سرخ در جنگلهای سیاهکل

واقعه سیاهکل که به «قیام سیاهکل» و یا «جنبش سیاهکل» نیز مشهور است، به حمله‌ مسلحانه‌ جمعی از هواداران سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل در تاریخ ۱۹ بهمن سال ۱۳۴۹ گفته می‌شود. هدف از این عملیات آزاد سازی اعضای دستگیر شده این سازمان بود. در درگیری پیش آمده تعدادی از چریک‌ها کشته و جمع دیگری دستگیر و سپس اعدام شدند. این واقعه، از جمله نخستین حرکتهای مسلحانه با اهداف سیاسی علیه رژیم شاه محسوب...

پیش‌لرزه‌های یک انقلاب

با پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از عناصر و چهره‌های مؤثر در عصر پهلوی دوم از ایران گریختند. آن‌ها می‌دانستند با توجه به عملکردشان در دوران قدرت و خیانت‌هایی که در حوزه‌های مختلف مرتکب شده بودند، دیگر در ایران بعد از انقلاب و در میان مردم جایی ندارند. به همین دلیل، با ثروت نامشروعی که در دوران پهلوی اندوخته بودند، از ایران گریختند و به کشورهای مختلف به‌ویژه ایالات متحده‌ی آمریکا رفتند. با توجه به تعدد چهره‌های فراری در...

میلسپو در ایران

روز 19 بهمن 1321 دکتر میلسپو برای اداره امور مالی ایران وارد تهران شد. وی طی سالهای 1301 تا 1304 نیز جزو هیأت کارشناسان مالی آمریکا در ایران فعالیت کرد. آرتور چستر میلسپو ( Arthur. Chester) روز اول مارس 1883 م، در مزرعه‌ای واقع در پنج مایلی شهر «اگوستا» ( Augusta ) در ایالات میشیگان متولد شد. دوره دبیرستان را در شهر «آگوستا» در سال 1902 به پایان رساند. در سال 1908 درجه لیسانس از کالج «آلیبون» (Albion college)، در سال 1910 درجه فوق‌ لیسانس از دانشگاه ایلی نویز و...

سازمانی که چشم و گوش شاه بود

پس از کودتای 28 مرداد 1332، آمریکا فضا و شرایط را به منظور حضور و حاکمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته و درصدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت کرده و جایگزین انگلیس شود، از این رو یکی از زمینه‌های موردنظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. ضعف اطلاعاتی در ایران که سابقه‌ای دیرینه داشت و لطمه‌های حاصل از آن، برای رژیم شاه نیزانگیزه لازم را جهت تأسیس یک سازمان اطلاعاتی نیرومند ایجاد کرده بود. پس از برکناری رضاشاه که با از هم...

400 هزار دلار هدیه به رسمیت شناختن اسرائیل

آغاز روابط رسمی ایرانِ شاهنشاهی با رژیم صهیونیستی، هنگامی بود که دولت ساعد مراغه‌ای، در 23 اسفند 1328، کشوری به نام اسرائیل را به صورت دوفاکتو (غیررسمی) به رسمیت شناخت و کنسولگری خود در بیت‌المقدس را دایر کرد. این به رسمیت شناختن، به نقل از ویلیام شوکراس، نویسنده انگلیسی، «با پرداخت مبلغ 400 هزار دلار به ساعد مراغه‌ای» انجام شده است. از همان بدو تاسیس این دولت صهیونیستی، فضای سیاسی ایران دو پاره شد: 1- «دولت» که قصد داشت بدون...

آیت الله میلانی را بهتر بشناسید

آیت‌الله میلانی زعیم حوزه علمیه مشهد پس از امام دومین نفری بود که با قدرت وارد میدان مبارزه با شاه شد. آیت‌الله میلانی که در فقه و تدریس شهرت داشت،از سال 1330 به مشهد آمد. عملاً حوزه مشهد را وارد مرحله تازه‌ای کرد و به آن رونق بخشید. زمانی که جریان قم آغاز شد آیت‌الله میلانی با قدرت وارد میدان مبارزه با شاه شد و چنان که از اسناد و مدارک برجای مانده آشکار است، در برخوردهای مبارزاتی و موضع گیری‌های سیاسی پس از امام نفر دوم به...

مدرسه رفاه به روایت رجال تاثیرگذار انقلاب اسلامی

مدرسه رفاه، به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های اصلی روحانیون در تاریخ ایران ثبت شده است و امام خمینی (ره) پس از سال‌ها تبعید در خارج از کشور برای مدت کوتاهی در مدرسه رفاه مستقر شدند. با آن‌که استقرار امام در این مدرسه چندان طول نکشید و مدرسه علوی جایگزین آن شد، این مدرسه به شکل هیجان‌انگیزی پر از جزئیاتی است که در خاطرات بسیاری از شخصیت‌ها و رجال تاثیرگذار جمهوری اسلامی به نحو بارزی پررنگ و مشهود است. کتاب «خاطرات...

کمتر شنیده هایی از 5 ضریح مرقد امام رضا

ضریح به عنوان مهمترین نماد مضجع مطهر امام رضا (ع) با چند قرن قدمت، از سابقه ی تاریخی برخوردار است و بی شک قدمت بیش از یک هزار و دویست ساله مشهدالرضا و اقبال مسلمانان به زیارت این مکان در طول چندین قرن، زمینه را برای پیدایش صندوق و بعدها ضریح فراهم آورده است. بنا به شواهد تاریخی، تاکنون چندین ضریح بر روی مرقد شریف امام رضا (ع) نصب گردیده که ضریح فعلی پنجمین ضریح است و در مورد تاریخچه ضریح های نصب شده بر روی مرقد مطهر امام روایات...

پیشنهادی که بختیار به امام داد

بختیار گفت: بعضی اگر آیت‌الله خمینی بخواهد در شهر مقدس قم دولت پیشنهادی خود را به وجود آورد، به او اجازه خواهم داد تا دولتی شبیه به واتیکان تأسیس کند. در تب و تاب انقلاب و با نزدیک شدن به پیروزی انقلاب اسلامی، شاهد ریزش‌ها و رویش‌هایی هستیم، ریزش‌هایی از جنس استبداد و غرب زدگی! و رویش‌هایی از نوع استکبارستیزی و از این راه کاخ استبداد متزلزل‌تر شده و دومینوی سقوط استبدادگران اینبار حکومت پهلوی را نشانه گرفت است. ترور...

وزیر فحاش

عبدالعظیم ولیان در سال 1302 شمسی در تهران به دنیا آمد و پس از اتمام دوره دبیرستان به دانشکده افسری رفته و در 24 سالگی از این دانشکده فارغ التحصیل گردید. وی همزمان با تحصیل در دانشکده افسری از دانشکده حقوق تهران نیز لیسانس علوم سیاسی گرفت و دوبار نیز به امریکا اعزام شد تا آموزش های نظامی را دانشکده توپخانه تکمیل نماید. ولیان پس از تصدی چند منصب نظامی و وکالت در دادگاه های ارتش و نیز همکاری با ساواک، در سال 1341 با درجه سرهنگی به وزارت...

ارانی که بود وچه کرد ؟

روز 14 بهمن 1318 تقی ارانی از بانیان پیدایش جنبش چپ و از موسسان حزب توده ایران در 38 سالگی در زندان رضاخان درگذشت . تقی ارانی فرزند ابوالفتح ارانی در 1282 ش. در تبریز چشم به جهان گشود. او دوره ابتدایی را در مدرسه فیوضات تبریز به پایان برد و برای ادامه تحصیل راهی تهران شد . دوره متوسطه را از 1294 تا 1300 ش . در دارالفنون گذراند و یک سال به تحصیل دانش پزشکی در همان مدرسه پرداخت و در 1301 با سرمایه شخصی برای ادامه تحصیل در رشته شیمی به آلمان رفت ....

اعتصابی که روند پیروزی انقلاب را تسریع کرد

اعتصاب کارکنان صنعت نفت در پاییز سال ۱۳۵۷ و به دنبال آن فرمان حضرت امام(س) مبنی بر قطع و تحریم صادرات نفتی، نقش بسیار مهمی در سقوط نظام شاهنشاهی و پیروزی انقلاب اسلامی داشت. در پی قطع عرضه روزانه بیش از چهار میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی به مدت ۷۰ روز، طلیعه دومین شوک و بحران نفتی برای کشورهای مصرف کننده صنعتی غرب و شرق آشکار شد. در مدت کمتر از یکسال قیمت نفت از بشکه‌ای حدود ۱۳ دلار به بشکه‌ای بیش از ۴۰ دلار رسید. به موازات...

حزب رستاخیز و سقوط نهایی رژیم پهلوی

اعلام تأسیس حزب واحد رستاخیز در بعداز ظهر روز یکشنبه 11 اسفند سال 1353 خودکامگی و روش استبدادی حکومت در ایران دوران محمدرضا شاه پهلوی به نهایت رسید. به دنبال آن احزاب حکومت ساخته و البته فرمایشی ایران نوین، مردم و یکی دو حزب کمتر قابل اعتنای دیگر (پان ایرانیست و ایرانیان) به سرعت منحل و بلافاصله برای حزب جدید عضوگیری آغاز شد. شاه که بالاخص پس از کودتای 28 مرداد 1332 با پشتیبانی آمریکا و نیز انگلستان در راه تثبیت و تحکیم دیکتاتوری...

سرانجام رئیس ساواک

در 26 بهمن 1357نعمت‌الله نصیری رئیس ساواک به حکم دادگاه انقلاب اسلامی به جرم ارعاب در جامعه و کشتار مردم در سال‌های ریاست بر ساواک و شهربانی تیرباران شد. روز 10 بهمن 1335، نعمت‌الله نصیری، رئیس‌ شهربانی کل کشور به سمت معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) منصوب شد. دوره ریاست نصیری بر ساواک تا 17 خرداد 1357 بطول انجامید و پس از وی ناصر مقدم عهده‌دار این سمت شد. نعمت‌الله نصیری در مرداد 1289 در سمنان متولد شد، در...

...

22

...