انقلاب اسلامی

مقالات

چرا آمریکا نتوانست ماهیت انقلاب اسلامی را درک کند؟ - آمریکا و ابهام در فهم انقلاب اسلامی

با سقوط شاه سیاست آمریکا در منطقه‌ی خاورمیانه به هم خورد. آمریکایی‌ها هرگز نمی‌توانستند تصور کنند نظام جدید حاکم در ایران تا این حد به دشمنی با ایالات متحده برمی‌خیزد. در این یادداشت، در نظر داریم با بررسی شواهد تاریخی، سطح شناخت آمریکا از انقلاب اسلامی ایران را بررسی کنیم. 1. انتقال مفاهیم غربی «ملت‌‌‌گرایی» و «استقلال» به خاورمیانه با پیدایش مفهوم امروزی «سیاست خارجی» همراه بوده است، ولی رواج این مفاهیم به‌دشواری...

اسناد لانه‌ی جاسوسی؛ چراغی برای سیاست‌مداران امروز - اسناد محرمانه‌ی سفارت آمریکا خبر از چه می‌داد؟

اسناد منتشرشده نشان می‌دهد در ساختار سیاسی آمریکا اختلاف‌نظرات عمیقی وجود دارد... بررسی این مورد تاریخی می‌تواند تجربه‌ی ذی‌قیمتی را در اختیار متولیان امروز دستگاه سیاست خارجی کشور ما قرار دهد. این مسئله با توجه به در پیش بودن مذاکرات هسته‌ای، بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد؛ چراکه گذشته چراغ راه آینده است. تسخیر لانه‌ی جاسوسی آمریکا در 13 آبان سال 58 به دست دانشجویان پیرو خط امام، رویدادی مهم و بحث‌برانگیز در تاریخ پس از...

کاپیتولاسیون یا طومار تحقیر ملل؟ - مروری بر پیشینه‌ی «امتیاز قضایی» در ایران و جهان

روز 4 آبان یادآور بیانیه‌ی امام خمینی علیه تصویب لایحه‌ی مصونیت مستشاران آمریکایی در ایران است. لایحه‌ای که تصویب آن در کشورهای مختلف طی دهه‌ها و سال‌های اخیر نیز ادامه دارد؛ همچنان‌که چندی پیش به‌شکلی گسترده‌تر در افغانستان به اجرا گذاشته شد. به این بهانه، متن حاضر به مرور تاریخی این قرارداد در ایران و جهان می‌پردازد. چهارم آبان مصادف است با افشاگری و اعتراض امام خمینی در مقابل تصویب مصونیت لایحه‌ی مستشاران آمریکایی...

شاهِ سرگردان - به بهانه‌ی صدور مجوز اقامت شاه در آمریکا

محمدرضا پهلوی از زمان ترک ایران تا زمان مرگش، کشورهای مختلفی را برای اقامت برگزید، اما در هریک از این کشورها اقامتش با مشکلات مختلفی مواجه شد. به‌طوری‌که مجبور می‌شد مدام محل اقامتش را تغییر دهد. چرایی و چگونگی اقامت شاه در این کشورها، محور نوشتار حاضر است. محمدرضا پهلوی از زمان ترک ایران در دی‌ماه 1357 تا زمان مرگش در مصر در مرداد 1359، کشورهای مختلفی را برای اقامت برگزید، اما در هریک از این کشورها اقامتش با مشکلات مختلفی...

«نه تاریخی» مردم ایران به بریتانیای کبیر- به مناسبت سالروز قطع روابط ایران و انگلیس

برای اثبات گره خوردن استقلال بین‌المللی با آزادی و عدالت داخلی نیازی به مراجعه به کتب عدیده و نشستن در مکتب استاد نیست؛ کافی است به بازگشت سریع اختناق به فضای سیاسی ایران و نیز دست‌های باز بیگانگان پس از شکست دولت ملی، نگاهی گذرا انداخت، تا پایمال شدن فداکاری‌های مردم ایران را به‌وضوح به نظاره نشست. مخالفت با انگلستان و حضور و نفوذ آن‌ها در ایران، طی سال‌هایی که سرانجام به ملی شدن صنعت نفت انجامید، تنها بهانه‌ای بود که...

مدرنیزاسیون در ایستگاه انقلاب - آیا تمجیدها از نوسازی شاه بر واقعیت استوار است؟

مدرنیزاسیون پهلوی دوم، به دلیل ماهیت غربی، ساختار متصلب سیاسی، اتکا به درآمد روزافزون نفت، فساد اقتصادی، اعمال‌نظرات دلبخواهانه شاه در تدوین برنامه‌های کلان، تضعیف بخش کشاورزی و توجه بیش از حد به صنایع مصرفی و وارداتی، با شکست و در نهایت، فروپاشی نظام سیاسی مواجه شد. در آثار پرشماری که در باب علل وقوع انقلاب اسلامی ایران به رشته‌ی تحریر درآمده، عوامل و رویکردهای اقتصادی جایگاه عمده‌ای دارند. در این میان، نوسازی و...

وقتی اعلانات روزنامه باید به تأیید شهربانی می‌رسید! - به بهانه‌ی قتل فرخی یزدی/ نگاهی به مطبوعات عصر پهلوی اول

سانسور در مطبوعات به حدی جدی و مهم تلقی می‌‌‌‌‌شد که کار سانسور رسما‌‌‌‌‌ به شهربانی واگذار گردید و «کلیه‌‌‌‌‌ی مدیران جراید مجبور شدند برای درج هرگونه مطلبی، در آغاز اجازه‌ی بازرسی مطبوعات را کسب نمایند.» حتی اعلانات روزنامه‌‌‌‌‌ها نیز قبل از انتشار باید به نظر اداره‌‌‌‌‌ی شهربانی می‌‌‌‌‌رسید. مطبوعات به‌عنوان یکی از ارکان مهم دموکراسی، در تاریخ معاصر ایران، جایگاه ویژه‌‌‌‌‌ای دارد. تاریخچه‌ی...

آیت‌الله خامنه‌ای چند بار و چگونه به زندان رفت؟ - رهبر معظم انقلاب در زندان‌های رژیم پهلوی

در همه‌ی دفعاتی که به زندان رفتند، علت دستگیری ایشان، بر هم زدن امنیت ملی و تشویش و تحریک مردم به مبارزه با حکومت شاه اعلام می‌شد و اغلب به دلیل نداشتن و نیافتن هیچ مستند محکمه‌پسندی، به‌ویژه در بازجویی‌ها، ایشان روزها و ماه‌ها در بازداشت غیرقانونی به سر می‌بردند. مبارزات سیاسی آیت‌الله خامنه‌ای، همراه با نهضت امام خمینی، علیه سیاست‌های ضداسلامی و آمریکاگرای حکومت پهلوی، از سال 1341 در قم آغاز شد و تا زمان پیروزی...

پیشروان مبارزه‌ی مکتوب با رژیم پهلوی چه کسانی بودند؟ - نگاهی به برخی نشریات مذهبی-انقلابی عصر پهلوی دوم

مبارزه‌ی فکری مهم‌ترین وجه تقابل با رژیم پهلوی بود. در این نوشتار درصدد هستیم با مروری بر سه نشریه‌‌ی «انتقام»، «مکتب اسلام» و «بعثت»، که به جریانات مذهبی مبارز در دهه‌ی 40 و 50 تعلق داشتند، تأثیر این‌گونه نشریات بر مبارزات را مورد بررسی قرار دهیم. پس از شهریور 1320 و سرنگونی رضاخان، فضا برای انتشار نشریات و مجلات مختلف مهیا شد. در این بین، با از بین رفتن نسبی فشارها بر نیروهای مذهبی، در دهه‌ی 20 شاهد انتشار نشریات مختلف مانند...

سهم هجرت در تکوین و تداوم هویت انقلاب اسلامی - به بهانه‌ی هجرت امام خمینی (ره) به عراق و فرانسه

متن حاضر تلاش می‌کند تا اهمیت هجرت را در پیروزی انقلاب اسلامی بررسی کند. آنچه در چارچوب نوشته‌ی حاضر مهم و به‌عنوان موضوع اصلی مطرح شده، نحوه‌ی استفاده‌ی امام خمینی از هجرت برای تحت فشار قرار دادن پهلوی‌ها و پیروزی انقلاب است. 1. هجرت به معنای تغییر موطن و مسکن برای رهایی از آلام و رنج­های جسمی و روحی، از دیرباز در تمدن­ها مرسوم و معمول بوده است. هجرت پیامبر اکرم (ص) از مکه به مدینه، مهم­ترین هجرت تاریخ است. این عمل تمدنی...

آیا محمدتقی پسیان تجزیه‌طلب بود؟! - به مناسبت کشته شدن محمدتقی‌خان پسیان/ بررسی یک شبهه که از عصر پهلوی مطرح شد

از منظر برخی تحلیل‌گران، پسیان کسی بود که با خودسری، نقشه‌ی تجزیه‌ی خراسان را دنبال می‌نمود. این اتهام تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟ مخالفان پسیان به چه دلیل چنین اتهامی را به او وارد می‌کنند؟ این دو سؤال، محور نوشتار حاضر است. پس از ناکامی جنبش مشروطه در ایجاد تحول در ساخت دولت در ایران و همچنین گسترش و ورود شراره‌های جنگ جهانی اول به درون کشور ما، ایران در شرایطی هرج‌ومرج‌گونه قرار گرفت. شرایطی که طی آن، حکومت‌های محلی...

آیا امام (ره) می‌توانست با شاه سازش کند؟ - به مناسبت تأکید امام (ره) با رد هرگونه مذاکره با رژیم پهلوی

شاید در نگاه اول برای برخی ناظران، سرسختی و عدم سازش امام‌خمینی(ره) با اقدامات ترمیمی رژیم شاه قابل هضم نباشد. درک این مطلب پیش از هر چیز نیازمند مروری بر مواضع امام‌ از یک‌سو و رژیم پهلوی از سوی دیگر است. مطلب حاضر بر همین اساس در پی تبیین چرایی سیاست عدم سازش امام است. نخستین نشانه‌های عجز و سازش در آستانه هجرتی تاریخی دهم مهرماه سال 1357 شورای امنیت ملی رژیم پهلوی جلسه‌ای را با موضوع «خبر واصله از عراق مبنی بر تصمیم...

یار رهبر انقلاب در مبارزات مشهد که بود؟ - به مناسبت سالروز شهادت مبارزی فاضل و خستگی‌ناپذیر (7 مهر)

یکی از محورهای اصلی فعالیت‌های این شهید بزرگوار بعد از انقلاب، افشاگری خیانت­های منافقین و بنی‌صدر بود. همین عامل، اسباب کینه و دشمنی منافقین نسبت به وی را ایجاد کرد و باعث گردید تا منافقین نقشه‌ی ترور او را طراحی کنند. هفتم مهر یادآور سالروز شهادت یکی از علمای انقلابی مشهد است. سی‌وسه سال پیش در چنین روزی، روحانی مخالف حکومت پهلوی، شهید عبدالکریم هاشمی‌نژاد، با ترور مخالفین انقلاب اسلامی به شهادت رسید. وی یکی از مبارزین...

حزب رستاخیز چگونه روند انقلاب را تسریع کرد؟- به بهانه‌ی انحلال آخرین حزب حکومتی عصر پهلوی (2 مهر 1357)

حزب رستاخیز همراه با افزایش قیمت نفت تأسیس و با تشدید انقلاب اسلامی، منحل شد. آنچه مقاله‌ی حاضر درصدد تبیین آن است چرایی تأسیس این حزب و نقش آن در تسریع وقوع انقلاب اسلامی است. آیا می‌توان گفت این حزب به روند انقلاب سرعت بخشید؟ داستان خاندان پهلوی و مسئله‌ی تحزب در ایران، داستان جالبی است. قصه‌ای که پیامدهایش برای این خاندان، پُرفرازونشیب بوده است؛ از روی کار آمدن تا برافتادن. اگر روزی حزب تجدد در روی کار آمدن رضاشاه نقشی...

چرا شرکت نفت انگلیس جای خود را به کنسرسیوم داد؟ - به مناسبت امضای قرارداد کنسرسیوم (28 شهریور 1333)

قرارداد کنسرسیوم قراردادی یک‌طرفه بود که به‌ دنبال کودتای 28 مرداد و برقراری مجدد روابط ایران و انگلستان برقرار گردید و حاکمیت کشور بر منابع نفتی را نقض کرد. آنچه در این نوشتار کوتاه به آن پرداخته می‌شود، بررسی این مهم است که چرا سلطه بر منابع نفتی ایران این‌بار در این قالب دنبال شد. طبق این قرارداد، شرکت‌‌‌‌های نفتی آمریکایی در 40 درصد از نفت ایران سهیم شدند. شرکت نفت انگلیس هم به‌تنهایی سهم 40درصدی از نفت ایران گرفت و سهم...

چرا رضاشاه صدای پای سرنوشت را نشنید؟ - تأملی بر دلایل استعفای رضاشاه و اشغال ایران

مطلب حاضر به این پرسش‌ها می‌پردازد که آیا کناره‌گیری رضاشاه اجتناب‌ناپذیر بود؟ چه انگیزه‌های روانی، داخلی و بین‌المللی او را به سمت بی‌طرفی در جنگ سوق داد؟ بی‌طرفی او بر چه باورهایی استوار بود؟ و چرا او علاوه بر آنکه روبروی ارتش متفقین نایستاد، کناره‌گیری نمود؟ اقتدار رضاشاه پهلوی و فضای استبدادزده‌ی ایرانِ آن روزگار، دیگر پیرامون وی مردی آگاه و آشنا به پیچیدگی‌های عالم سیاست، باقی نگذاشته بود که او را از نقشه‌های...

چه کسانی بر اندیشه‌ی مبارزاتی آیت‌الله خامنه‌ای تأثیر گذاشتند؟ - مروری بر مبارزات رهبر معظم انقلاب با رژیم پهلوی (2)

مقام معظم رهبری در خاطرات خود از دو فرد نام می‌برند که بر تفکر و نگاه مبارزاتی و انقلابی ایشان بسیار تأثیر گذاشتند. نگاه این دو فرد به انقلاب اسلامی، مبارزه با استعمار، تقابل با صهیونیسم و تأثیرگذاری‌شان بر ایشان، در مقاله‌ی حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد. آیت‌الله خامنه‌ای از مبارزین مطرح و صاحب‌نامی بود که مردم را برای مقابله با حکومت پهلوی آگاه و بسیج می‌نمود. نقش آیت‌الله خامنه‌ای در مبارزات به‌حدی بود که ایشان بارها...

ولایت‌پذیری آیت‌الله طالقانی از امام (ره) - به مناسبت سالروز درگذشت «ابوذر زمان» (19 شهریور)

آیت‌الله طالقانی طی دوران مبارزه با حکومت پهلوی، با بسیاری از جریان‌‌‌‌‌ها همکاری داشت. این مسئله در عین اینکه از وی چهره‌‌‌‌‌ای خاص ساخته، گاهی مایه‌‌‌‌‌ی سوءاستفاده برخی جریان‌‌‌‌‌ها قرار گرفته است تا به طرح شبهه‌‌‌‌‌ بپردازند. مقاله‌ی حاضر، ضمن بررسی رابطه‌ی آیت‌الله طالقانی و امام (ره)، ولایت‌پذیری ایشان از بنیان‌گذار انقلاب اسلامی را بررسی می‌کند. آیت‌الله سید محمود طالقانی (1290-1358)...

میدان ژاله، دولت سلطانی و حکومت نظامی - به مناسبت رویداد 17 شهریور

یادداشت حاضر تلاش می‌کند به اختصار با استفاده از تحلیل سیستمی به بررسی چرایی گرایش دولت پهلوی -به مثابه یک دولت سلطانی- به استفاده مکرر از سرکوب و چهره اجبار بپردازد. واقعه 17 شهریور از مهمترین مصادیق استفاده از چهره اجبار بود. 1. زور و اجبار آخرین چهره‌ای است که حکومت از خود نشان می‌دهد. این چهره ذاتاً از آن‌ رو وجود دارد که نظم و امنیت در کشور برقرار باشد و در سایه آن ثبات سیاسی و اقتصادی ممکن گردد. بنابراین اگرچه مردم...

اسلام سیاسی چگونه در مشهد گسترش یافت؟ - مروری بر مبارزات رهبر معظم انقلاب با رژیم پهلوی (1)

با تمام تلاش رژیم پهلوی در محدود کردن آیت‌الله خامنه‌ای، حاصل فعالیت ایشان در مشهد در دهه‌ی 40 و 50، تقویت اسلام سیاسی و ظهور جوانانی بود که پیرو خط امام بودند. به عبارتی فعالیت ایشان باعث شد تا در اواخر دهه‌ی 50، مشهد به یکی از کانون‌های مبارزه علیه رژیم پهلوی تبدیل شود. بعد از قیام 15 خرداد 1342، رژیم پهلوی با ایجاد خفقان و دستگیری یاران امام خمینی (ره) تلاش کرد تا جو مبارزاتی را در کشور سرکوب کند. البته رژیم پهلوی در کنار این...

رسانه‌های غربی؛ حامیان شاه یا منتقدان او؟! - به مناسبت تظاهرات دانشجویان در نقد عملکرد رسانه‌های غربی

بسترهای شکل‌گیری و پیامدهای انقلاب اسلامی ایران از جمله مسائل مهمی بود که همچون سایر رویداهای تاریخی دوران ساز و پردامنه قرن بیستم، توجه افکار عمومی دنیا را به خود جلب کرد. با پایان جنگ جهانی دوم، تحولات ایران به عنوان کشوری دارای منابع غنی نفتی که در منطقه‌ای حساس و پرآشوب موقعیتی استراتژیک داشت، هم توجه سیاستمداران غربی را به خود جلب کرد و هم توسط مطبوعات غربی به ویژه دو کشور انگلیس و ایالات متحده آمریکا رصد می شد. این وضعیت...

عباس هویدا؛ تافته‌ای که جدا بافته نبود! - آیا حساب هویدا از حکومت پهلوی جداست؟

نمی‌توان هویدا را آن‌گونه که میلانی ادعا می‌کند «گرفتار چنبری گریزناپذیر» دانست که آنچه در مملکت می‌گذشت، بی‌اطلاع بود. هویدا نیز مثل دیگر پیچ و مهره‌های آن حکومت خودکامه، بخشی از کل نظام بود و به خاطر موقعیتی که به مدت 13 سال داشت، ترجیح داد با سیاست‌های شاه همکاری و همفکری داشته باشد. تاریخ و روایت‌های برآمده از آن پدیده‌ی غریبی است. تلخ و شیرین، سهل و ممتنع و از همه مهم‌تر شناور و نسبی. چنان که با گذشت زمانی نه چندان...

اسلحه را زمین بگذار، سبک‌بال فرار کن! - به مناسبت حمله‌ی متفقین به ایران (3 شهریور 1320)

طبق آمارها و اطلاعات موجود، از آن ارتش 127 هزار نفری، فقط 650 نفر مردانه ایستادند و کشته شدند. در واقع با اولین لرزش جنگ، فرماندهان لشکر رضائیه و خراسان، مانند فرمانده‌ی کل قوای‌شان، فرار را بر قرار ترجیح دادند و از ترکیه و بندرعباس سر درآوردند. بی‌شک ارتش یکی از ارکان اصلی هر نظام سیاسی به‌شمار می‌‌رود. اولین و مهم‌ترین وظیفه‌ی ارتش، حفاظت از تمامیت ارضی در برابر بیگانگان است. گفته می‌‌شود ارتش به معنای مدرن آن در ایران...

آمریکا: با کمتر از پنج نفر در ایران کودتا کردیم! - گفت‌وگو با موسی حقانی به بهانه‌ی کودتای 28 مرداد؛

کودتای 28 مرداد نقطه‌ی عطفی در تاریخ معاصر ایران است. گفت‌وگوی حاضر به بررسی اهمیت این رویداد، بسترهای کودتا، نوع استفاده‌ی شاه از عوامل خارجی، واکنش مصدق و آیت‌الله کاشانی در قبال کودتا می‌پردازد. کودتای 28 مرداد آزمونی برای اعتماد به قدرت‌های بزرگ بود. وقوع کودتا نشان داد که تنها راه دوام استقلال کشوری چون ایران، رویارویی با استعمار و تکیه بر قدرت داخلی است. مصدق اگرچه برای مدتی در مقابل تحریم‌ها ایستاد و با تکیه بر...

چرا آمریکا به مصدق پشت کرد؟ - بررسی نقش منافع نفتی آمریکا در وقوع کودتای 28 مرداد

نوشتار حاضر تلاش می‌کند تا نشان دهد چگونه منافع نفتی ایالات متحده باعث شد تا این کشور علاوه بر سوگیری ابتدایی در جهت حمایت از ملی شدن صنعت نفت ایران در مقابل انگلستان، به تغییر سیاست خود در قبال ایران بپردازد و کودتا علیه مصدق را طراحی و اجرا کند. از زمان کودتای 28 مرداد 1332 تاکنون در رابطه با سیاست آمریکا در قبال ایران، مقالات و کتاب‌های مختلفی نوشته شده است. مروری بر این کتاب‌ها نشان می‌دهد که بیشتر آن‌ها در خصوص خط‌مشی...

چه کسی سینما رکس را به آتش کشید؟ - به بهانه‌ی سالروز یک جنایت

عاملان جنایت تاریخی سینما رکس آبادان چه کسانی بودند؟ عاملان اصلی و کسانی که از این ماجرا سود می‌بردند، به کدام گروه تعلق داشتند؟ این ماجرا چه تأثیری بر روند انقلاب داشت؟ این پرسش‌ها دغدغه‌ی اصلی نگارش نوشتار حاضر است. 28 مرداد در تاریخ انقلاب، علاوه بر حادثه­ی تلخ کودتا، یادآور حادثه­ی دردناک و ضدانسانی آتش‌سوزی سینما رکس آبادان نیز هست. این سینما، شب‌هنگام در 28 مرداد 1357 و در حین نمایش فیلم «گوزن‌ها»، دچار آتش‌سوزی گردید...

«جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران»

مسعودرضائی رسول جعفریان نویسنده کتاب « جریانها و سازمانهای مذهبی سیاسی ایران» در نهم تیرماه 1343 در محله خوراسگانِ اصفهان متولد شد. در سال 1355 تحصیل علوم دینی را در اصفهان آغاز كرد و در تابستان سال 1357عازم قم شد و در آنجا به تحصیلات خود در فقه و اصول نزد استادان وقت حوزه ادامه داد. وی از سال 1361 به مطالعه در تاریخ اسلام پرداخت و با راهنمایی استاد جعفر مرتضی طی سالها در این حوزه به تحقیق و نگارش مشغول شد كه حاصل آن كتاب «تاریخ سیاسی...

ملاقاتهای من با شریعتمداری

در این بخش هدف این نیست كه به جزئیات حوادث سال 57 و مخصوصاً عملكرد دولت آموزگار و یا شریف‌امامی و یا ازهاری پرداخته شود. مسلماً در نگارش تاریخ انقلاب، عملكرد هر یك از این دولتها باید به صورت مشروح و مستند كاویده شود و حقایق روشن گردد تا دلیل پیروزی انقلاب تا آنجا كه به عملكرد این دولتها مربوط می‌شود در سینه تاریخ ضبط و ثبت شود و این كاری است كه به عهده مورخان است و من تنها در حد آگاهی‌ها و باورها و برداشتهای شخصی‌ام و برای اینكه...

وزیر مختار آمریکا : مردم ایران آرزو دارند از شر انگلیس خلاص شوند

در پاییز و زمستان سال 1299 انگلیسی ها پس از آنکه قرارداد 1919 آنان با دولت بی کفایت قاجار با مخالفت عمومی مردم ایران مواجه شد ، زمینه کودتای رضاخان را فراهم ساختند و سپس برای گریز از اتهام دست داشتن در کودتا زمزمه خروج قوای خود از ایران را مطرح کردند . این اقدامات از یکسو و تبعات انقلاب کمونیستی در روسیه موجی از التهاب در داخل کشور ایجاد کرده بود . تلگرامهای جان لورنس کالدول وزیر مختار وقت آمریکا در تهران به وزارت خارجه کشورش به خوبی...

چگونه یک سوم جمعیت تهران به کام مرگ رفتند

از اوايل جنگ جهانی اول، بحران مواد غذايی و به طور خاص بحران نان در ایران فراگیر شد. این بحران چند دلیل داشت: هجوم خارجی و قتل‌عام مردم و نابودی حرث و نسل در اکثر نقاط کشور، خشکسالی به ویژه در سال 1335 قمری، بحران‌های مصنوعی به منظور دست‌یابی به اهداف سیاسی و احتکار غلات توسط اغنیا و کارکنان دولت. وضعیت قحطی و عوامل بحران مواد غذايی در تهران به مراتب بیش از دیگر شهرها پیچیده بود. یکی از عوامل ظاهری قحطی در این شهر، سن و ملخ بود که به...

1
2
3
4
...
30
31
32
33
34
35
36
...
114
115
116
117