مقالات

حکومت وحشت در سراسر کشور در دوره پهلوی اول

حکومت وحشت در دوره رضاخان که روحانیت و عشایر را هدف گرفته بود، در گام بعدی گریبان رجال سیاسی کشور را نیز گرفت. خبر دستگیری فیروز و عده‌ای دیگر طی تلگرام مورخ 22 ژوئن 1929 مخابره شد: «وزیر مالیه و برادرش، و همچنین استاندار فارس و تعداد دیگری از ژنرال‌های کشور احتمالاً همگی به اتهام خیانت به دستور شاه زندانی شدند.» ویلیامسن کاردار وقت آمریکا در گزارش مورخ 26 ژوئن 1929 این ماجرا را پی می‌گیرد: «احتراماً به اطلاع می‌رساند که مهمترین...

فریبی به نام « انجمنهای ایالتی و ولایتی»

الف - ساجدی تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در ۱۴مهر ۱۳۴۱ درکابینه امیر اسدالله علم و سپس اعتراض امام خمینی که به لغو این مصوبه انجامید، از جمله فرازهای مهم مبارزات امام(ره) با حکومت پهلوی به شمار می‌رود. این لایحه بخشی از تغییراتی بود که شاه به توصیه هیأت حاکمه جدید امریکا و به نام «اصلاحات اجتماعی» قصد انجام آن را داشت.1 پس از تصویب لایحه موسوم به «اصلاحات ارضی» در هیأت دولت ـ دی 1340 ـ هیأت حاکمه امریکا و مطبوعات این...

وجه تسمیه انجمن های ایالتی

این اصطلاح اشاره به تقسیمات کشوری داردکه پس از برقراری مشروطه وضع گردید ؛ بر اساس سوابق تاریخی تا قبل از انقلاب مشروطه کشور ایران به صورت متمرکز اداره می شد ، کلیه قدرت ها در دست شاه متمرکز بود ، همه احکام از وی ناشی می شد و مردم بخش های مختلف کشور هیچ گونه اختیاری نداشتند . اما بعد از مشروطه یکی از خواسته های مبارزان و مشروطه خواهان تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی بود تا بدین وسیله از قدرت حکومت مرکزی بکاهند . لذا اصرار داشتند...

مواد 122گانه قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در دوره مشروطه

قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی در اول خرداد 1286 خورشیدی برابر با ربیع الثانی ۱۳۲۵ قمری را جناب اتابک اعظم مهر فرمودند. [۱] این قانون دارای ۱۲۲ ماده می‌باشد. انجمن ایالتی در مرکز ایالت و انجمن ولایتی در شهر حاکم‌نشین ولایت برقرار خواهد بود. وظایف و ترتیبات انجمنهای ولایتی در قلمرو هر ولایت که عبارت از شهر و توابع و بلوکات آن است مطابق خواهد بود با وظایف و حقوقی که برای انجمنهای ایالتی مقرر شده ولی انجمنهای ولایاتی که جز ایالتی...

لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و نقش امام خمینی در روشنگری افکار عمومی

لایحۀ انجمنهاى ایالتى و ولایتى کـه به موجب آن شـرط «مسلمان بـودن، سوگند بـه قرآن کریـم و مرد بودن انتخاب کنندگان و کاندیداها» تغییر مى‏یافت، در 14 مهر 1341 هـ. ش. بـه تصویب کابینـه اسداللّه‏ علم رسیـد. آزادى انتخابات زنان پوششـى براى مخفى نگه داشتـن هدفهاى دیگر بـود. حذف و تغییر دو شرط نخسـت دقیقاً به منظور قانونى کردن حضور عناصر بهایى در مصادر امـور کشور انتخاب شـده بود. پشتیبانـى شاه از رژیم صهیونیستى در توسعه مناسبات ایران و...

قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در صدر مشروطه

روز ۲۲ اردیبهشت ۱۲۸۶، قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی که مشتمل بر ۱۲۲ ماده بود، به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید. بر اساس این قانون ایالت قسمتی از مملکت بود که دارای حکومت مرکزی و ولایات حاکم‌نشین جزو باشد. با تصویب این قانون قرار شد در مرکز هر ایالتی انجمنی موسوم به انجمن ایالتی تشکیل شود که اعضای آن از میان منتخبین کرسی ایالت و توابع آن و مبعوثینی که از انجمن‌های ولایتی فرستاده می‌شوند، انتخاب شوند. طبق قانون مصوب...

انجمن‌های ایالتی و ولایتی ، تلاش شاه برای به حاشیه راندن دین

عباس ایزدی فرد قانون اساسی مشروطیت ایران به خاطر ترس از فوت مظفر‌الدین شاه بیمار با عجله در سال 1285 شمسی با 57 اصل به تصویب رسید. در سال 1285 شمسی، اصولی چند به عنوان متمم قانون اساسی اضافه گردید. اصل دوم متمم – که با اصرار شیخ فضل الله نوری اضافه شده بود[1]، و به وسیلۀ علامه نایینی هم مورد تایید و تاکید قرار گرفت[2]، می‌گفت که برای جلوگیری از تصویب قوانین مخالف اسلام، در هر عصری، مراجع تقلید شیعه، اسامی بیست نفر از مجتهدین و...

بررسی اهداف پنهان شاه از مصوبه انجمنهای ایالتی و ولایتی

محمد شفیعی‌فر لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و آغاز نهضت امام خمینی (ره) بخشی از اصلاحات مورد نظر شاه و آمریکا بود كه نمودهای ضد دینی صریح و روشنی داشت، موجب مخالفت و اعتراض بیشتری شد و به نیروهای سیاسی اجتماعی مخالف، سر و سامان داد، بخصوص حضرت امام خمینی (ره) که پس از رحلت آیت الله بروجردی (ره) تقریبا شاخص شده بود رهبری این مبارزه را بر عهده گرفت.در مهر ماه 1341، رژیم شاه با تصور خلأ اقتدار مذهبی تصویب نامه انجمنهای ایالتی و...

آیت الله طاهری خرم آبادی : هدف دین‌زدایی بود

حجت الله اسدی در دوره صدارت علم لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در غیاب مجلس به تصویب هیات دولت رسید . به موجب این لایحه واژه اسلام از شرایط انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان حذف شده بود. انتخاب شوندگان نیز به جای این که مراسم تحلیف را با قرآن به جای آروند از این پس با کتاب آسمانی نیز می توانستند این کار را انجام بدهند وبه زنان نیز حق رای داده شد. آیت الله طاهری خرم آبادی که در سال‌ 1341 از سوی امام‌(ره‌) ماموریت یافته بود به‌...

انجمن های ایالتی و ولایتی و تهاجم شاه به ارزشهای دینی

فاطمه پهلوان پور محمدرضا شاه پهلوی هنگام اجرای طرح اصلاحات ارضی و هنگام نخست وزیری امینی، طی سفری به ایالات متحده، مقامات آن کشور را از اجرای برنامه‌های اصلاحی مورد نظرشان مطمئن ساخت و انجام آنها را خود بر عهده گرفت. بنابراین نظر موافق آنان را برای برکناری امینی کسب کرد و پس از بازگشت به کشور، "اسدالله عَلَم" را جایگزینش ساخت. مهم ترین اقدام عَلَم تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی بود که هنگام تعطیلی مجلس به طور...

از «هیات نظاری» تا «انجمنهای ایالتی»

عبدالمهدی رجایی * انجمنهای ایالتی و ولایتی پس از پیروزی انقلاب مشروطیت، به‌عنوان نماد مشروطیت انقلاب شکل گرفتند اما هرچه مشروطیت مستبدانه‌تر می‌گردید، انجمنها نیز ضعیف‌تر و بی‌اثرتر می‌شدند و این روند ادامه داشت تااینکه بود و نبود آنها علی‌السویه گردید. یکی از مهمترین آثار سیاسی و اجتماعی رویداد مشروطه، ظهور شوراهای محلی و ایالتی بود. این انجمنها می‌توانستند پایه‌های دموکراتیک مستحکمی برای نظام نوین سیاسی...

نقش ارزشمند زنان در پیروزی انقلاب اسلامی به روایت امام خمینی

مصطفی آخوندی زنان, ایـن عنـاصـر فضیلت و ارزشهای الهی دارای بـرکات زیادی هستند و به عنـوان نیمـی از جامعه بشریت, همـواره بیشتریـن بار مشکلات را بـر دوش می کشند و نـوعا شـریک غم خانـواده مـی باشند. اسلام برخلاف جـوامع و تمدن جاهلـی که زنان را حقیر و ضعیف و دون شمرده و آنان را در خـدمت ابتذال و فساد گـرفته بـود, به زنان, شخصیتـی باکرامت و مقامی والا بخشید. ایـن مقام و منزلت, تـوإم با فـداکاری و ایثار, در پـرتـو انقلاب اسلامـی...

کار تصویبنامه انجمنهای ایالتی‏ و ولایتی بکجا کشید؟... سخنی با ناشرین اکاذیب!

لابد تاکنون متن تلگراف آقای نخست وزیر درباره تصویبنامه انجمنهای ایالتی‏ و ولایتی به مراجع بزرگ‏ قم و پاسخی را که آقایان مراجع به ایشان داده‏اند مطالعه فرموده‏اید. خلاصه مضمون تلگراف آقای نخست وزیر این بود که«درباره شرطیت اسلام در انتخاب‏ شوندگان و انتخاب‏کنندگان نظر دولت با نظر علماء اعلام موافق است! و در مورد قسم خوردن به کتاب‏ آسمانی منظور از کتاب آسمانی قرآن مجید بوده و ابهام تصویبنامه از این نظر برطرف خواهد شد، و در...

ظهور و افول لایحه‌‌ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌

بعد از رحلت‌ آیت‌الله بروجردی‌ در سال‌ 1340، رژیم‌ فرصت‌ را برای‌ اجرای‌اصلاحات‌ مهیا دید. در آن‌ زمان‌ مرجعیت‌ میان‌ چند عالم‌ تقسیم‌ شده‌ بود و مرجعیتی‌واحد در مقابل‌ شاه‌ وجود نداشت‌. شاه‌ هم‌ تلاش‌ كرد تا از شكل‌گیری‌ مرجعیت‌ واحددر ایران‌ جلوگیری‌ نماید و مرجعیت‌ را به‌ خارج‌ ایران‌ منتقل‌ كند؛ به‌ همین‌ دلیل‌ با ارسال‌پیامی‌ به‌ آیت‌الله حكیم‌، رحلت‌ آیت‌الله بروجردی‌ را به‌ وی‌ تسلیت‌ گفت‌؛...

زمینه های طرح لایحه‌‌ انجمن‌های‌ ایالتی‌ و ولایتی‌

اکبر فلاحی سال‌های‌ آغازین‌ دهه‌ی‌ چهل‌ شاهد تحولاتی‌ در عرصه‌ی‌ سیاست‌های‌ داخلی‌ وخارجی‌ ایران‌ هستیم‌ که‌ چشم‌انداز سیاسی‌ کشور را به‌ سرعت‌ و به‌ گونه‌ای‌ شگفت‌انگیزتا سرنگونی‌ رژیم‌ پهلوی‌ تغییر داد. افت‌ و خیزهای‌ دو دهه‌ی‌ پیش‌ از انقلاب‌ در حیات‌سیاسی‌ و اجتماعی‌ ایران‌ موجب‌ نمودهای‌ دوگانه‌ و متضادی‌ میان‌ درخواست‌های‌نیروهای‌ اجتماعی‌ و نظام‌ سیاسی‌ شد. بعد از سقوط‌ رضاشاه‌،...

تلگراف بی‌پاسخ آیت‌الله خمینی (ره)

محسن کاظمی در میان نخست‌وزیران محمدرضاشاه هیچ‌کدام به اندازه اسدالله علم نسبت به قدرت و جایگاه روحانیت از خود بی‌توجهی نشان نمی‌دادند و شاید اعتماد بیش از حد او به دوستی دیرینه‌اش با شخص شاه در این مساله بی‌تاثیر نبود. شاه، پس از آنکه با سپردن تضمین های لازم نظر مثبت دولت امریکا را به انجام اصلاحات امینی توسط خود جلب کرد، اسدالله علم را به جای امینی به نخست‌وزیری برگزید و علم نیز در اولین‌گام برای انجام اصلاحات مدنظر...

پیشینه حق رأی زنان در مجلس شورای ملی

رسول جعفریان تحول در امر مشارکت زنان در انتخابات مجلس شورای ملی از سالهای نخست مشروطه تا سال 1342 ش از زاویه دیدگاه های مذهبی و توجیهات دینی موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. پیشینه حق رأی زنان در مجلس (از 1290 - 1341ش)[1] قانون اساسی مشروطه ایران، صراحتی درباره عدم مشارکت زنان نداشت، اما با توجه به فضای فرهنگی حاکم بر جامعه و موقعیت زن در جامعه ایرانی، به صورت طبیعی مشارکت زنان و حق رأی آنان در جریان مشروطه و...

بازنگری لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی

علیرضا استادیان مهرماه سال 1341، در تاریخ ایران نشانگر برگ دیگری از اقدامات ضد دینی رژیم است که نقش حوزه علمیه قم به ویژه مجاهدت امام روح الله در این میان پیامدها و نتایج مبارکی برای مردم به ارمغان آورد. محمدرضا پهلوی هنگام اجرای طرح اصلاحات ارضی و نخست وزیری امینی، در سفری به ایالات متحده، آنها را از اجرای برنامه‌های اصلاحی مورد نظرشان مطمئن ساخت و نظر موافق سران آمریکایی را برای برکناری امینی کسب و پس از بازگشت به کشور،...

امام خمینی در رویارویی با ترفند انجمنهای ایالتی و ولایتی

پس از رحلت آیت الله بروجردی شاه قصد داشت پایگاه مرجعیت را از قم به نجف منتقل کند و بدین وسیله مراجع و روحانیت ایران، تضعیف شده تا مانع و مزاحم برنامه های او نباشند.لذا پیام تسلیت آیت الله بروجردی را برای مراجع نجف فرستاد که روحانیون مبارز، آن را بی اعتنایی به مراجع قم و قدم اول در راه تضعیف روحانیت ایران تلقی کردند.امام نیز بر همین نظر بود و دو سال پس از رحلت آیت الله بروجردی در یکی از سخنرانیهای خود به این موضوع اشاره کرد. اینها...

انجمنهای ولایتی در اسناد مجلس

محمد چگینی تا قبل از مشروطیت، کشور به صورت استبدادی اداره می‌شد و حاکمان از سوی شاه، مأمور ولایات می‌شدند. به نمایندگان حکومت در هر ایالت، «والی» می‌گفتند. وظیفه اداره ولایات با «حاکم» بود که بنا به پیشنهاد والی و با تصویب دربار منصوب می‌گردید. انقلاب مشروطه که با وضع قوانین جدید همراه بود، تغییراتی در ساختار اداری و سیاسی کشور به وجود آورد. قانون اساسی مشروطیت ایران به سبب ترس از فوت مظفر‌الدین شاه بیمار، با عجله در سال...

ماجرای بادیگاردهای ورزشکار و مومن مرحوم فلسفی

در میدان سپه برای وفات آیت‌الله‌ اصفهانی سخنرانی کردم، دولت فهمید حرف‌های من در تضعیف حزب توده موثر است، قبل از ماه رمضان چندبار از طرف رادیو آمدند و گفتند بیایید استودیوی رادیو مثل آقای راشد برای عموم سخنرانی کنید. گفتم: «سخنرانی من وقتی فایده دارد که شنونده‌ها را ببینم، در اتاق خلوت، یکه‌وتنها برای کسی که نمی‌بینم نمی‌توانم نافذ صحبت کنم. اگر می‌خواهید به گوش همه برسد میکروفُن رادیو را بیاورید مسجد.» گفتند در ایران...

از نوسازی رضاشاهی تا تولد دولتی اقتدارگرا

حسین نادریان؛ کارشناس مسائل تاریخ با کودتای اسفند 1299ه.ش.، دوره‌ی جدیدی از تاریخ ایران آغاز شد. دوره‌ای که نوسازی و اصلاح به شیوه‌ی غربی پارادایم حاکم بر آن بود. دوره‌ای تأثیرگذار در تاریخ ایران که در آن تغییرات قابل ملاحظه‌ای در حوزه‌های نظامی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ایران به وجود آمد. این اقدام‌ها و تغییرهای ناشی از آن، گاه مایه‌ی خرسندی و تشویق برخی صاحب‌نظران قرار گرفته و گاه زمینه‌ساز مخالفت‌ها و انتقادهای...

شیخ فضل‌الله و اتهام همراهی با سلطنت

ملیحه خوشبین؛ پژوهشگر تاریخ معاصر «شیخ فضل‌الله نوری» از علمای برجسته‌ای است که هرگاه سخن از دفاع یا به چالش کشیدن انقلاب مشروطه به میان می‌آید، نام او نیز در ذهن متبادر می‌شود. وی از جمله شخصیت‌هایی است که تاریخ نگاران و پژوهشگران نهضت مشروطه در دفاع یا رد آرای او بسیار نوشته‌اند. در اوج نهضت مشروطه‌خواهی، نظریه‌ی مشروطه‌ی مشروعه‌ی شیخ فضل‌الله مطرح گردید و به عنوان نظریه‌ای جنجال برانگیز مورد انتقاد و طرد...

بررسی قیام سی تیر؛ مردم چگونه به خیابان کشیده شدند؟

مرتضی ویسی؛ پژوهشگر تاریخ معاصر قیام 30 تیر یکی از روزهای به‌یادماندنی و افتخارآفرین تاریخ سیاسی ایران است. روزی که خرد جمعی و اراده‌ی ملی بر استبداد و خودرأیی پیروز شد و مشارکت خودجوش و خودانگیخته‌ی مردم در سرنوشت خود، توطئه‌های داخلی و خارجی ضد منافع ملی را خنثی کرد. مردم ایران با فداکاری، شهامت و صداقت ثابت کردند که مردمی آگاه و ظلم‌ستیز هستند. در واقع، در این روز بود که مردم ایران نشان دادند کارنامه‌ی مشروطه در...

نگاهی به 30 تیر

به گزارش جماران، دکتر فضل‌الله صلواتی در روزنامه شرق نوشت:آیت‌الله کاشانی در اوایل تیر 31 که قرار بود آقای دکتر مصدق از دیوان لاهه به کشور بازگردند، اعلامیه‌ای صادر کردند و مردم را به استقبال از ایشان دعوت کردند. پس از برگزاری نماز عیدفطر در آن سال از حضور مردم در نماز و در استقبال از جناب نخست‌وزیر تشکر به عمل آوردند، عید و انقلاب و دولت و مبارزه با استعمار انگلیس و ملی‌شدن صنعت نفت را با هم توام کرده و به این وسیله همه اقشار...

اشرف پهلوی از نقش خود در کودتای 28 مرداد می‌گوید

اشرف پهلوی در گفت و گویی با آقای حسین مهری نقش خود را در کودتای 28 مرداد 1332 فاش کرد. با هم این گفت و گو را می‌خوانیم: * ممکن است جریان روی کار آمدن مصدق را پس از قتل رزم‌آراء بفرمایید؟ آیا در آن موقع تهران تشریف داشتید؟ - بله من تهران بودم. ولی مدتی طول کشید تا مصدق روی کار آمد مصدق در مجلس بود و اقلیت در دست او بود و خیلی شلوغ بازی در می‌آورد. هر کس که می‌آمد و هر دولتی که می‌آمد مصدق او را می‌انداخت . مقصودش این بود که بالاخره...

خاطرات دوران زندان

قاسم تبریزی یکی از چهره‌های مبارز، خستگی‌ناپذیر و شکست‌ناپذیر در دوران مبارزات ضد استبدادی و ضد‌استعماری «شهید محمدعلی رجایی» بود که در میان مبارزان دهه‌های (1330-1350) شهرت خاصی داشته تا آنجا که استقامت، پایداری، متانت، مناعت طبع، سعه صدر و صداقت وی برای دیگران «الگو» و «سرمشق» بود. خصوصاً در جایگاه یک معلم، در عرصه اندیشه و عمل درخشید. پیرامون شخصیت وی افزون بر 10 عنوان کتاب منتشر شده، اگرچه ناگفته‌ها و نانوشته‌ها...

رضاخان مضحکه بین المللی

در طول دورة حکومت رضا شاه، اشاره نشریات خارجی به سطح پایین اجتماعی او چندین بار موجب قطع روابط دیپلماتیک با کشورهای متبوع آنها ‌شد. در سال‌های 1936 و 1937، نشریه‌های تایم و نیویورک میرور به این مطلب اشاره کردند که رضاخان در گذشته مهتر بوده و سپس چندی به نگهبانی در جلوی دَرِ سفارتخانه‌های خارجی در تهران اشتغال داشته است. نیویورک میرور نوشته بود که رضا شاه قبلاً در اصطبل سفارت انگلستان در تهران مشغول به کار بوده است . پس از انتشار...

ساواک زائیده کودتای 28 مرداد

طی 12 سال نخست سلطنت محمدرضا پهلوی، دستگاه اطلاعاتی ـ امنیتی و نیز پلیس سیاسی قابل اعتنایی در ایران وجود نداشت. با این حال در برخی مقاطع همین دوره 12 ساله، دستگاه شهربانی در مسائل سیاسی روز دخالت می‌‌کرد و به سود یا زیان برخی گروههای سیاسی، دربار و غیره وارد عمل می‌شد. اما این‌گونه اقدامات هیچگاه انسجام یافته نبود و در عین حال تداوم جدی هم نداشت. در همان حال رکن 2 ارتش و فرمانداری نظامی هم در امور اطلاعاتی ـ امنیتی و پلیسی دخالت...

اختناق اطلاعاتی انگلیس در روند تاریخ‌نگاری

«کریستوفر آندریو» استاد دانشگاه کمبریج و مدیر مدیر مجله « هیستوریکال ژورنال » در مقدمه کتاب « سرویس مخفی – شکل گیری جامعه اطلاعاتی بریتانیا » (تاریخ نشر : 1985) که نخستین پژوهش جدی در تاریخ سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس محسوب می شود و معهذا به اعتراف نویسنده تنها توانسته بر شبکه امپراطوری اطلاعاتی وابسته به اینتلیجنت سرویس نظری اجمالی و پراکنده بیفکند ، پنهانکاری شدید دولت بریتانیا را در زمینه اسناد اطلاعاتی چنین ملامت می...

...

68

...