انقلاب اسلامی

مقالات

حزب رستاخیز، انجمن فرصت طلبان

مینو صمیمی منشي امور بین الملل دفتر فرح پهلوی در کتاب خاطرات خود ضمن تشریح اختناق سیاسی عصر پهلوی دوم، به حزب رستاخیز اشاره کرده مي‌نویسد: اوایل سال 1975 موقعی که شاه پی برد برنامه‌هاي سیاسی طراحی شده‌اش به مشکلات عدیده‌اي برخورده، با انحلال دو حزب موجود، حزب جدیدی تحت عنوان «رستاخیز» به وجود آورد؛ و با اعلام استقرار نظام تک حزبی در کشور، به همة ایرانیان اخطار کرد: هر کس به نظام شاهنشاهی و انقلاب سفید اعتقاد دارد باید عضو حزب...

گزارش دبیر سفارت آمریکا از ایران عصر رضاخان

هارولد . جی . ماینور دبیر سفارت آمریکا در تهران در مرداد 1320 و درست دو هفته قبل از اشغال ایران توسط قوای متفقین ، گزارشی از وضع اقتصادی و اجتماعی ایران عصر رضاشاه منتشر کرد . این گزارش را با هم می خوانیم : شکی نیست که این توده‌های تیره‌بخت واقعاً ناراضی‌اند. ...بهره‌کشی و استثمار توده‌ها واقعاً از این بیشتر نمی‌شود، و این دقیقاً همان چیزی است که توجهم را جلب می‌کند و آن را با افرادی از اقشار مختلف مردم مورد بحث قرار داده‌ام....

از زندان قزل قلعه تا ميدان تره بار

زندان قزل قلعه یا «قزل قلاع» (قلعه سرخ)، از جمله یادمان‌های دوران قاجار و پهلوي اول و دوم است . اين يادمان سال هاست که به «میدان میوه و تره بار» تبدیل شده است. زندان قزل قلعه خارج از «دروازه یوسف آباد» و در زمین های جلالیه در ده امیر آباد، قرار داشت. ده امیرآباد بعد‌ها با آباد شدن شهر تهران، به محله امیرآباد تبدیل شد و امروزه به کارگر شمالی تغییر نام داده است. در خیابان کارگر شمالی، یک فرعی وجود داشت که به زندان قزل قلعه منتهی...

اسماعیل رائین و افشاء فراماسون‌ها

اسماعیل رائین نویسنده کتاب سه جلدی «فراموشخانه و فراماسونری» است . رائین شخصیتی کاملاً مشکوک داشت. موسسه‌ای که در سال 1336 با پوشش جمع‌آوری اخبار و تامین اخبار جرائد، با کمک بهرام بوشهری تأسیس کرد، نشان از فعالیت‌های پنهانی او داشت. او برای اینکه ارتباطات خود با عوامل خارجی را، توجیه کند با شماره‌های رمز 111 و 1498 به لیست حقوق بگیران ساواک پیوست. اسماعیل رائین که از حامیان رژیم اشغالگر قدس بود و با شاپور ریپورتر نیز ارتباط نزدیک...

نگاهی به آراء نمایندگان سنا و مجلس شورا هنگام تصویب کاپیتولاسیون

پس از بازگشت شاه از سفر تیرماه 1343 به آمریکا لایحه کاپیتولاسیون در مجلس سنا به تصویب رسید . نحوه تصویب این لایحه بسیار مفتضح بود . در زمان تعطیلات تابستانی مجلسین ایران در سوم مرداد 1343 ، مجلس سنا جلسه فوق العاده ای تشکیل داد تا به بررسی چند لایحه فوریتی بپردازد . این جلسه از صبح تا نیمه شب ادامه یافت . بعد از طرح لوایح مختلف ، مقارن نیمه شب لایحه کاپیتولاسیون مطرح شد و حسنعلی منصور تحت فشار آمریکا تقاضای فوریت برای تصویب لایحه نمود...

وبا ، آنفولانزا و قحطی هدیه انگلیسی‌ها به مردم ایران در جنگ اول جهانی

تلفات قحطی و بیماری‌های همراه آن در استان جنوبی فارس به اندازه هولناکی گسترش یافته بود. محمدعلی جمال‌زاده تلفات وحشتناک شیراز را این‌طور روایت می‌کند: جنگ [اول] جهانی در آستانه اتمام بود [پاییز 1918] که در دل شبی تاریک و هولناک سه سوار ترسناک که هر کدام شمشیر و شلاقی به بر داشتند به آرامی از دیوارهای شهر عبور کردند و به آن وارد شدند. یک سوار نامش «قحطی»، دیگری «آنفلوآنزای اسپانیایی» و آخری «وبا» بود. طبقات فقیر، پیر و جوان،...

بی آبرویی خاندان پهلوی در مطبوعات آمریکا

دودمان پهلوی بی آبروتر از آن هستند که مطبوعات جهان بتوانند رسواییهای آنان را نادیده بگیرند . در این گزارش بی هیچ توضیح اضافی توجه خوانندگان گرامی را به چند سند محرمانه ساواک راجع به خلافکاریهای اشرف پهلوی جلب می‌کنیم . در یکی از اسناد که تاریخ هشتم آذر 1352 را دارد چنین آمده است : از : سیمرغ به : 333 تاریخ : 8/9/52 در باره : مجله سگا شماره 7 دسامبر 1973 مجله ساگا که در نیویورک چاپ می‌شود و از مجلات نسبتا مشهور آمریکاست و در سرتاسر آمریکا...

جهان معاصر متاثر از هنر امام خمینی

فیروز دولت آبادی با وقوع انقلاب صنعتی و گسترش روابط میان کشورهای جهان ، آرام آرام وابستگی فراملی و منطقه‌ای کشورها به یکدیگر رو به فزونی نهاد و به تبع رقابت بین قدرتهای بزرگ صنعتی در حال ظهور در اروپا، تقسیم بندی جدیدی در هیات متشکله آنها ایجاد گردید . سلطه ، توسعه یافته و کارساز شد ، تا آنجا که اشغال نظامی و استعمار رسمی و انتصابهای فرمایشی شاکله اصلی روابط بین الملل را به مفهوم جدید آن زمان شکل داد . از طرفی در طی زمان ، تحت...

تاریخچه تعلیمات و تحصیلات نظامی در ایران: دوره پهلوی ایران

نویسنده: ابراهیم مشفقی فر موقعيت نظامي ايران در واپسين سالهاي حكومت قاجار و در سالهاي اوليه سلطنت رضاشاه فعل و انفعالها و تحولهاي شگرفي را نشان مي دهد. اين تحولها همان طور كه در تمام ابعادش درخور تحقيق و بررسي است در بعد تعليمات و تحصيلات نظامي اهميت بيشتري دارد. زيرا اولاً با توجه به ماهيت نظامي حكومت استبدادي رضا شاهي، آموزشهاي نظامي ارزش و اهميت پيدا مي كرد و ثانياً اقدامها و تحولها در اين زمينه مبدأ و منشأ دگرگونيها در...

یا زندان یا نخست وزیری-بازخوانی تاریخ پهلوی

احزاب و شخصیت‌ها - علی امینی 7 ماه قبل از آنکه نخست وزیر شود، گفته بود که اگر در کشور اتفاقی بیفتد یا او را می‌گیرند و یا نخست وزیرش می‌کنند. به گزارش خبرآنلاين، ايرج اميني فرزند وي در كتاب «بر بال بحران» كه زندگي سياسي علي اميني را روايت مي‌كند، نوشته است: اواسط مهرماه 1339، در دفتر كار پدرم در پارك امين الدوله مشغول صحبت با او بودم كه ناگهان صداي انفجارهاي پي در پي از دور به گوش رسيد. پدرم با لبخندي گفت: «اگر اتفاقي بيفتد يا...

سلسله پهلوی و تاریخ معاصر

پروین حبیبی آخرین سلسله نظام شاهنشاهی ایران، سلسلۀ پهلوی بود که رضاخان میرپنج آن را بنیان نهاد و خود 16 سال سلطنت کرد. رضاخان در 24 اسفندماه 1255ش در قصبۀ آلاشت از توابع سواد کوه مازندران متولد شد. اندکی پس از تولد، پدرش درگذشت و قیومیت او را عمویش سرهنگ نصرالله‌خان به عهده گرفت. رضاخان از پانزده سالگی درجات نظامی را یکی پس از دیگری پشت سر نهاد، به‌طوری که در سال 1297ش به درجۀ سرتیپی و در 1299ش به درجۀ میرپنجی رسید. عامل سیاسی...

تاریخ شکل‌گیری فراماسونری در ایران

علی‌اکبر عالمیان حس کنجکاوی ایرانیان درباره فراماسونری، از اوایل قرن نوزدهم مورد توجه عده‌ای از جهانگردان قرار گرفت. جیمز فریزر که در سال‌های 1821 و 1822 و همچنین در سال 1833، مسافرت‌های مکرری به ایران کرده است، می‌نویسد:«کمتر سازمان یا نهاد اروپایی به اندازه‌ فراماسونری حسّ کنجکاوی شرقی‌ها را برانگیخته است. جنبه‌ سرّی و اسرارآمیز آن، موجب برانگیختن تخیّلات آن‌ها می‌شود و به ویژه در ایران که صوفی‌گری یا اندیشه آزاد...

شیخ فضل الله نوری؛ شهید مبارزه با التقاط و انحراف

مرور تاریخ، مملو از عبرت های درس آموزی است که تامل در آن برای آیندگان راهگشاست و می توان بسیاری از حوادث گذشته را بگونه ای مورد بازخوانی قرار داد که در حوادث مشابه، درست ترین رفتار را به نمایش گذارد. به گزارش رجانیوز، این ایام سالروز شهادت شیخ فضل الله نوری است. عالمی که بیش از هر چیز شهرتش را بواسطه نقش تاریخی اش در ایستادگی مقابل انحراف جنبش مشروطه بدست آورده است؛ روحانی بلند مرتبه ای که در برهه حساس مشروطه خواهی، همرنگ...

ناکامی قرنی علیه شاه؛ چه کسی کودتا را لو داد؟

هفته اول اسفندماه ۱۳۳۶، فضای سیاسی ایران متاثر از شایعات دامنه‌داری بود که درباره توطئۀ گروهی از عوامل داخلی با هماهنگی بیگانگان برای سرنگونی دولت منوچهر اقبال منتشر می‌شد. شایعاتی که با صدور نخستین بیانیه رسمی دولت در روز ۸ اسفندماه رنگ دیگری به خود گرفت. روزنامه اطلاعات همان روز در خبری نوشت: «دولت وجود یک توطئه داخلی را افشا کرد. ساعت دو و نیم بعدازظهر امروز دولت طی اعلامیه‌ای افشا کرد که یک توطئه داخلی که از بیگانگان کمک...

وقتی پیشنهاد دهندگان رشوه، ناکام باز می‏گردند!

* پیشنهاددهندگان رشوه، ناکام باز می‏گردند! اصولاً تاریخ، مواردی را نشان می‏دهد که به شیخ، پیشنهاد رشوه شده تا از نظر و تصمیم خویش بازگردد، ولی او قاطعانه از قبول این امر سرباز زده است. یکی از کسانی که کوشید با رشوه دادن به شیخ، مقصود خویش را پیش ببرد ولی ناکام برگشت، محمدولی خان ملقب به نصرالسلطنه و سپهدار تنکابنی (بعداً سپهسالار) بود. وی که یکی از دو فاتح تهران و تجدیدگر مشروطیت شمرده می‏شود! پیش از مشروطه، با عنوان...

اعتراض افشاگرانه امام خمینی (ره) علیه تصویب قانون کاپیتولاسیون

رژیم شاه که به خوبی می دانست بازتاب عمومی این لایحه ننگین تا چه حد خطرناک خواهد بود، سانسور شدیدی بر رسانه های گروهی حاکم کرد تا هیچگونه خبری در مورد لایحه کاپیتولاسیون به بیرون درز پیدا نکند. ولی چند روزی از تصویب این لایحه نگذشته بود که مجله داخلی مجلس شورای ملی که متن کامل مذاکرات مجلس را در برداشت بدست امام خمینی (ره) رسید. امام خمینی (ره) به منظور افشای این خیانت تصمیم گرفتند که طی ایراد نطقی، این عمل رژیم شاه را به اطلاع...

تاملی در ماهیت قیام 15 خرداد

در تاریخ معاصر ایران و سایر كشورهای اسلامی ،جنبش ها و قیام های متعددی در طول 150 سال اخیر روی داده است ; زیرا از همان زمان كه تهاجم استعماری غرب به جهان اسلام آغاز شد ،به تدریج قیام هایی نیز به وقوع پیوست . نخستین قیامی كه در تاریخ معاصر ایران به وقوع پیوست ،قیام تنباكو بود. گرچه این قیام ،قیام اسلامی بود و رهبری آن را نیز بالاترین چهره مذهبی (میرزای شیرازی ) و نهاد روحانیت برعهده داشت ،ولی هدف « بازدارندگی » داشت و دگرگون كردن نظام...

اشرف؛ زن هزار چهره پهلوی

مصطفی لعل شاطری حسین فردوست متولی امور امنیتی رژیم محمدرضا پهلوی در بخشی از خاطرات خود با عنوان «شیطانی به نام اشرف» به موضوع دخالت اشرف پهلوی در قاچاق موادمخدر در سطح ایران و اروپا اشاره می کند و می نویسد: «اشرف قاچاقچی بین المللی بود و به طور مسجل عضو مافیای آمریکاست. او به هر کجا که می رفت در یکی از چمدان هایش هروئین حمل می کرد و کسی هم جرأت نمی کرد آن را بازرسی کند. این مسأله توسط بعضی از مأمورین به من گزارش شد و من نیز به...

علاج، رفع احتیاج از بیگانگان است - نگاهی به اقدامات اجتماعی و عام‏‌المنفعه حاج‏‌آقا نورالله

حاج‌آقا نوراللّه برای تشویق هر چه بیشتر و گسترش کارهای خیر و عام‌المنفعه که در دو جهت رفاه داخلی و بی‏‌نیازی از خارجی استوار بود، طی نامه‏ای به مرحوم حاجی صدرالمحدثین که از بزرگان وعاظ و خطیبی توانا بوده، دستور می‏دهند که در منابر و مجالس عمومی مردم را در جریان کارهای انجام شده برای استقلال اقتصادی کشور قرار دهند و مردم را تشویق به مشارکت و انجام امور عام‏‌المنفعه نمایند: اعلامیه حاج‌آقا نوراللّه خطاب به مردم برای...

فرهنگ سیاسی ایران در دوره انحطاط

علیرضا ذاکر اصفهانی مناسبات فکری ــ فرهنگی و سیاسی ــ اجتماعی خاورمیانه اسلامی در سالهای ورود به قرن 13ه / 19م چنان به وخامت گرایید که دیگر جایگاهی برای قدرت‏نمایی مادی و معنوی دستگاه حکومتی هند و خلافت عثمانی و ایران صفوی در عرصه نظام بین‏الملل وجود نداشت و این درست در زمانه‏ای بود که هیمنه مدرنیته غرب، که از رنسانس برآمده بود، مسلمان شرقی را مسحور و مفتون خود کرده بود. در همان سالها نه‏تنها عباس میرزا ولیعهد فتحعلی...

فتح اصفهان آری فتح تهران نه - پرهیز از افراطی‏گری، تبعید توسط افراطیون

مرحوم حاج آقا نوراللّه با هدف اعاده مشروطیتی که خود در نظر داشت و مدتی نیز آن را در اصفهان پیاده نموده بود و برای جلوگیری از قدرت یافتن و حاکمیت مجدد استبداد، با همفکری و کمک مرحوم آقانجفی به وسیله نیروهای فدایی مردمی که خود در زمان حاکمیت سیاسی براصفهان تربیت نموده بودند و با کمک گرفتن از ایل بختیاری، استبداد صغیر را شکست. این حرکت اولین صدایی بود که برضد استبداد محمدعلی شاه در سراسر بلاد ایران بلند گردید. به دنبال فتح...

قرارداد جدید اراضی میان شرکت نفت انگلستان و خوانین بختیاری

علیرضا ابطحی در دهم شعبان سال 1339ق قرارداد جدیدی مبنای عمل شرکت نفت و خوانین بختیاری قرار گرفت. رئوس این قرارداد عبارتند از: ماده اول: هرگاه کمپانی زمینی را برای توسعه اداره لازم داشته باشد، به قیمت هر جریب قابل ذرع دیمی واقع در خاک گرمسیر بختیاری، به استثنای محوطه مال امیر [مال‏میر]، گتوند، به‏آب‏بید ولایی و کلیه قطعات املاک آبی از قرار جریبی ده تومان و آنچه زمین غیرقابل زرع است به استثناء نقاط ذکر شده، جریبی پنج تومان...

صدسالگی فتح تهران

مینا شاهمیری انقلاب مشروطه با تمام فراز و نشیب هایش در راه تحقق آرمان های عدالت طلبانه و آزادیخواهانه، نقطه عطف تاریخ ایران و سر منشاء تحولات عظیمی بوده است. انقلاب مشروطه با تمام فراز و نشیب هایش در راه تحقق آرمان های عدالت طلبانه و آزادیخواهانه، نقطه عطف تاریخ ایران و سر منشاء تحولات عظیمی بوده است. روایت برهه هایی از تاریخ مشروطه، سرشار از لحظه هایی است که ملت ایران، میهن پرستانه برای حفظ دستاوردهایش مبارزه کرده. هنوز...

قوام السلطنه کیست‌؟

قوام السلطنه از جمله سیاستمدارانی است که نام و سرنوشت او به دوران پهلوی اول ودوم گره خورده است‌. او 5 بار نخست وزیر شد؛ اگرچه کابینه‌های وی غالباً عمر کوتاهی داشتند، امّا خطی که قوام در مدیریت سیاسی جامعه ایران ازاولین سال قرن جاری هجری دنبال کرد، مهمترین بستر را برای نفوذ امریکا در اقتصاد و سیاست و فرهنگ جامعه ایرانی باز کرد. شاید بتوان گفت در میان رجال عصر پهلوی قوام نخستین سیاستمدار ایرانی بود که چشم به امریکا و...

هفت پرده‌ از‌ زندگی‌ خصوصی‌ دکتر مصدق

اردیبهشت ماه سال 1261، یعنی درست 131سال قبل وزیر دفتر ناصرالدین شاه صاحب پسری شد که بعدها تمام مناسب مهم سیاسی را تصاحب کرد و قدم آخرش را با ملی کردن صنعت نفت برداشت. قدمی که حالا بعد از 63سال هنوز پررنگ ترین نقطه در تاریخ استقلال اقتصادی ایران به حساب می آید. مصدق چطور مصدق شد؟ محمد مصدق پسر میرزا هدایت‌الله آشتیانی بود که در دوره ناصرالدین شاه به «وزیر دفتر» معروف بود. کسی که ناصرالدین شاه روی او حساب ویژه ای داشت و به همین...

آیت‌الله بروجردی از اعدام نواب صفوی غافلگیر شد - گفتگو با محمدرضا کائینی

آیت‌‌‏الله العظمی سیدحسین طباطبایی بروجردی در سال 1254 شمسی در بروجرد به دنیا آمد. نسب وی با 32 واسطه به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام می‌رسد. سیدحسین پس از 10 سال تحصیل در اصفهان به سفارش پدر به حوزه علمیه نجف رفت و در حالی که فقط 28 سال داشت به درجه اجتهاد رسید. آیت‌‌‏الله بروجردی در نجف فقه و اصول تدریس می‌کردند. در درس فقه و اصول ایشان بالغ بر دویست نفر از فضلای حوزه علمیه نجف شرکت می‌کردند که در نوع خود بی‌نظیر است. سال‌...

زندانیان سیاسی در زندان رضا شاه

علی جان‌مرادی‌جو زندان سیاسی پس از اداره تأمینات (پلیس سیاسی و آگاهی) مهم ترین ادارات شهربانی ادارات شهربانی، و در عین حال فعال ترین آنها ، «اداره زندان» بود؛ و در این میان ، قصر بزرگترین، مهیب ترین و پراهمیت ترین زندانهای تحت کنترل شهربانی محسوب می شد و نام آن لرزه بر اندام مخالفان حکومت می انداخت.کسانی که وارد این زندان می شدند سخت ترین مجازاتها در انتظارشان بود و شکنجه های روحی و جسمی سهمگینی درباره آنان اعمال می...

قطع درختان و اتلاف جنگلها ايران توسط متفقين

حكايت زمانه انهدام جنگل هاى ايران به دست متفقين بخشى از اقدامات متفقين مانند قطع درختان و اتلاف جنگلهاى ايران حتى خارج از پيمان اتحاد بود. در اين باره نيروهاى شوروى متجاوزكارانهتر از متفق انگليسىشان عمل مىكردند. اشغالگران تنها به قصد ساخت تأسيساتى چون اسكله به قطع درختان دست نمىزدند، بلكه از درختان كه سرمايه ملى يك كشور هستند، براى تأمين سوخت خود نيز بهره مىبردند. آنان براى تأمين نيازهاىشان كه بعضا غيرضرورى هم بود،...

دیکتاتوری پهلوی؛ مانع توسعه سیاسی‏

گلناز مقدم فر برخی پژوهشگران با اعتقاد به این‌که دوره پهلوی‌ها، دوره تکوین دولت مطلقه مدرن در ایران است، پیش‌آمد فضای باز سیاسی دوازده ساله اول حکومت محمدرضا شاه را استثنایی در تاریخ معاصر ایران می‌داند؛ چرا که به‌نظر او ساخت دولت مطلقه همواره بر ساخت قدرت پراکنده تفوق یافته است. با فروپاشی نظام مطلقه رضاشاه کار تجدید و بازسازی دولت مطلقه از ‏‎1320‎‏ تا ‏‎1340‎‏ به‌طول انجامید. دربار سلطنتی در این مدت به‌تدریج رقبای...

تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی

مصطفی لعل شاطری محمدرضا شاه پهلوی، همچون پدرش رضاشاه، ناسیونالیسم شاهنشاهی را به عنوان ایدئولوژی مشروعیت بخش نظام خود برگزیده بود. یکی از ویژگی‌های این ایدئولوژی تاکید بر تاریخ و فرهنگ باستانی ایران به خصوص دوره‌ی هخامنشی و بی‌اعتنایی به فرهنگ و تاریخ اسلامی ایران بود که همین امر موجب بی‌اعتنایی مردم به این ایدئولوژی و بیگانگی بیشتر دولت و ملت گردید. در واقع ناسیونالیسم شاهنشاهی با واقعیت‌‌های جامعه ایران سازگار...

1
2
3
4
...
71
72
73
74
75
76
77
...
113
114
115
116