مقالات

بادبانهای برافراشته کشتی انقلاب

سید محمدصادق فیض اشاره آیت الله خمینی در سحرگاه پانزدهم خرداد 1342 دستگیر و بلافاصله روانه تهران شد.مدتی را در زندان سپری کرد و دست آخر به خانه‌ای در شمال تهران منتقل شد تا در حصر خانگی بماند.این حصر اگرچه با تحدیداتی همراه بود؛ اما همواره برخی از نزدیکان و علما و فضلای علاقه‌مند امکان ملاقات با ایشان را می‌یافتند. علت دستگیری آیت الله خمینی ، مشارکتش در اعتراض به برگزاری رفراندوم موسوم به انقلاب سفید و حوادث پس از آن...

روایتی از 15 خرداد 1342

مظفر شاهدی از واپسین سالهای دهه 1330ش که رژیم پهلوی آشکارا دچار بحرانهای عدیده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شد به ویژه حامیان آمریکایی آن درصدد برآمدند با انجام برخی اقدامات به اصطلاح اصلاحی مشکلات سیاسی ـ اقتصادی و اجتماعی پیش روی رژیم را از میان بردارند و عمر رژیم را در برابر خطرات بالقوه و بالفعلی که آن را تهدید می‌کرد طولانی‌تر سازند. با این احوال و به رغم انجام برخی اقدامات اولیه و مقدماتی عمدتاً به خاطر مخالفتهای حضرت...

مسجد سید عزیزالله و نقش آن در قیام 15 خرداد 1342

نیلوفر کسری مسجد سید عزیزالله واقع در بازار چهارسوق جنب بازار بزرگ تهران از بناهای تاریخی عصر قاجاری است که توسط سید عزیزالله در زمان فتحعلی شاه قاجار بنا شد. معماری این مسجد از اعصار گذشته نشات گرفته و دارای کاشی‌کاریهای زیبا، چهار ایوان و گنبد دو پوششی است که با سردر مسجد، جلوخانه، هشتی، صحن و شبستان کامل می‏گردد. مکان سوق‌‏الجیشی این مسجد و نزدیکی آن به بازار بزرگ از همان ابتدا موجب اهمیت آن شد، چرا که در تهران قدیم...

کالبد شکافی قیام پانزده خرداد

نرگس کلاکی نارضایتی قشرهای مختلف جامعه از نظام حاکم باعث قیام می‌شود و به دنبال این قیام تغییراتی نیز در سیاست‌ها، رهبری و مدیریت جامعه ایجاد می‌گردد، ولی ساختار‌های سیاسی و اجتماعی آن را دگرگون نمی‌سازد؛ زیرا هدف آن فقط نفس تغییر است؛ بدون آنکه طرحی برای چگونگی و نوع تغییرات در نظر داشته باشد. به عبارت دیگر، قیام اجتماعی، همۀ قشرهای مردم را در‌بر‌می‌گیرد، اما برنامه‌ای مشخص، برای تغییر نهادهای اجتماعی و سیاسی...

فعالیتهای سید مصطفی خمینی در قیام 15 خرداد 1342

قیام پانزده خرداد 1342 سرآغاز جدّى یکى از بزرگترین رخدادها؛ یعنى انقلاب اسلامى در تاریخ ایران است. ریشه ها و علل آن، ارتباط نزدیکى با برنامه ها و سیاستهاى حکومت پهلوى داشت در واقع واکنشى عملى به آن سیاستها و برنامه ها بود. از طرف دیگر، بیانگر آمال و خواست مردم مسلمان ایران، به رهبرى امام خمینى(س) بود. تاریخ ایران در دورۀ پهلوى اول و دوم، شاهد استقرار حکومتى تک صدایى و استبدادى با تمام الزامات و ابزارهاى آن گرچه این استبداد، بنا به...

طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی (2)

تهیه کننده : محمود کریمی شرودانی نگاهی بر زندگی حاج اسماعیل رضایی حاج اسماعیل رضایی یکی دیگر از چهره‌هایی است که پس از قیام 15 خرداد 42 دستگیر، محاکمه و سپس اعدام گردید. او که به سال 1304 در تهران متولد شده بود از همان دوران جوانی‌اش به بارفروشی در میدان میوه و تره‌بار شوش مشغول شد. اسماعیل رضایی از ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت به‌خصوص حضرت اباعبدالله الحسین و حضرت امام مهدی علیه‌السلام بود و تا آخر عمر پای اعتقادات...

طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی (1)

تهیه کننده : محمود کریمی شرودانی سال 1280 یا 1290 یکی به دنیا آمد، یکی مرد، یکی مسلمان شد، یکی کافر؛ یکی ظلم کرد و یکی مظلومانه نگاه کرد. اما سوای همة این رفت‌وآمدها، چشمان کودکی به جهان باز شد که تاریخ را برای یک انقلاب دیگر تکرار کرد؛ کودکی به نام «طیب». تهرانی بود و در محله صام پز خانه تهران دیده به جهان گشود. پدر او حسینعلی حاج رضایی از اهالی قزوین بود که پس از مهاجرت به تهران به شغل جمع آوری بوته های خشک برای نانوایی ها مشغول...

ریشه ها و میوه های قیام 15 خرداد 1342

پدیدآورنده : غلامرضا گلی زواره زمینه‌ها حماسه جاوید 15 خرداد 1342 در بردارنده ارزش‌های شکوهمندی چون رشادت، مقاومت، بالندگی، شهادت، قیام، سربلندی و ستیز با کفر، الحاد و نفاق می باشد و به پشتوانه این فرهنگ مولّد و پویاست که امّت مسلمان ایران موفق گردید به رهبری امام خمینی تومار تباهی و استبداد را در هم پیچد و پس از شبی تیره و دهشتناک، صبح صادق را نوید دهد. امّا به راستی قیام مزبور در چه بستری قرار گرفت که چنین برکات و آثاری...

یادمانده‌های سپهبد مبصر از قیام پانزده خرداد

صفا کاظمینی طرح اعزام سربازان گارد با پوشاک غیرنظامی را تیمسار نصیری پیشنهاد کرد و آقای علم آن را پسندید و به تصویب اعلیحضرت رسيد و دستور اجرای آن از سوی ایشان صادر شد .با وجود گذشت حدود نيم قرن از قیام 15 خرداد 1342 و به‌رغم نگارش مقالات و تألیف کتاب‌های فراوان دربارة این خیزش مردمی، همچنان ابعاد گوناگون این رخداد که نقطه عطف و سرآغاز جنبش نوین اسلامی به‌شمار می‌آید، به گونه‌ای شایسته درک نشده است. حال آن که بررسی واقعه 15...

خاطرات سپهبد محسن مبصر - حبیب لاجوردی

مجید یوسفی: محسن مبصر فرزند عبدالعلی‌خان مبصرالدوله در سال ۱۲۹۶ ه. ش متولد شد. پس از اخذ دیپلم وارد دانشکده افسری شد و دوره دو ساله دانشکده را در سال ۱۳۱۶ طی کرد و درجه افسری گرفت. مبصر در درجات مختلف دوره‌های کوتاه مدتی در ایران و خارج از کشور در زمینه اطلاعاتی طی کرد. مدتی رییس ستاد فرمانداری نظامی بود. بعد وابسته نظامی ایران در کشورهای عربی شد. در سال ۱۳۳۹ با درجه سرتیپی به ریاست پلیس تهران منصوب شد و در سال ۱۳۴۱ درجه سرلشگری...

امام(ره) چگونه از حادثه پانزده خرداد مطلع شدند؟

امام خمینی در سحر چهارده خرداد 1342 در منزلش دستگیر و روانۀ تهران شد. صبح روز بعد مردم تهران، قم و خصوصاً ورامین در حمایت از مرجع تقلیدشان تظاهرات گسترده‌ای کردند. شعار آنها «یا مرگ یا خمینی» بود. مزدوران شاه عدۀ بسیاری از آنها را شهید کردند. حضرت امام تا دو ماه بعد که از زندان آزاد شد از کشته شدن مردم به خاطر او خبر نداشت. ماجرای این مردم مخلص که فقط برای حمایت از مرجع تقلید خود کشته شده بودند تأثیر عمیقی بر امام گذاشت. واقعۀ...

امام خمینی و 15 خرداد

هر ساله وقتی که ایام نیمه خرداد ماه فرا می رسد، مردم ایران به یاد دو واقعه عظیم در تاریخ کشور می افتند. یکی رحلت ابر مرد دوران ایران حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در 14 خرداد ماه سال 1368 و دیگری شهادت تعداد زیادی از مردم شهرهای مختلف ایران به ویژه تظاهر کنندگان قم، پیشوا، باقرآباد، ورامین، تهران وتبریز در پانزدهم خرداد ماه سال1342، به دست دژخیمان رژیم پهلوی در اعتراض به دستگیری حضرت آیت الله العظمی خمینی در روز دوازدهم...

15 خرداد و طیب حاج رضایی

در بامداد روز ۱۱ آبان ۱۳۴۲ طیب حاج‌‌‌رضایی و اسماعیل رضایی به اتهام فعالیت مجرمانه و خیانتکارانه به منظور برهم زدن نظم و امنیت عمومی در روز ۱۵ خرداد اعدام شدند. طیب حاج‌رضایی، در سال ۱۲۸۰ در محله صابون‌پزخانه تهران متولد شد. پدرش حسینعلی از اهالی سگمس‌آباد از توابع قزوین بود. طیب که از جوانی به ورزش‌های باستانی علاقه داشت، بعد از خدمت سربازی به زورخانه‌های جنوب تهران از جمله زورخانه اصغر شاطر در انبار گندم نزدیکی میدان...

روایت یک شاهد عینی از قیام 15 خرداد - ظلمهای ستمشاهی بعد از قیام

یکی از شاهدان عینی قیام 15 خرداد 1342 ورامین و پیشوا به مناسبت سالروز این حماسه تاریخی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر خاطره ای کوتاه از خاطرات فراموش نشدنی این روز در سال 42 را روایت کرد و راوی دیگری، از ظلمهای ستمشاهی بعد از شکل گیری این حماسه سخن گفت. برخی از کسانی که شاهد و ناظر قیام 15 خرداد سال 42 بودند در حال حاضر در قید حیاتند؛ زمانی که پای صحبتهایشان می نشینی، تمام مصیبتهایی که در زمان حکومت طاغوت متحمل شدند را با بیان شیرین...

نگاهی به زندگی آیت‌الله سیدجلال‌الدین طاهری

یکی از روحانیون مبارز نهضت امام خمینی که نقش مهمی در پیش‌برد انقلاب اسلامی در شهر اصفهان داشت. او در سال 1305 ش در خانواده‌ای متوسط و در محله حسین‌آباد اصفهان متولد شد و پس از گذراندن دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه (در دبیرستان سعدی)، با توجه به علاقه زیادی که به علوم حوزوی داشت، وادر مدرسه علمیه صدر اصفهان گردید. سیدجلال‌الدین طاهری در مدرسه صدر، دروس مقدمات را شروع کرد و با توجه به اینکه قبل از آن در رشته ادبی تحصیل می‌نمود،...

تشریح انگیزه‌‏ها و اهداف قیام 15 خرداد در کلام امام خمینی

این سخنرانی در تاریخ سه شنبه 15 خرداد 1358 و در اولین سالگرد این واقعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد. محل این سخنرانی قم است. بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم[1] انگیزه قیام 15 خرداد پانزده خرداد چرا به وجود آمد؟ و مبدأ وجود آن چه بود؟ و دنبالۀ آن در سابق چه بود؟ و الآن چیست؟ و بعدها چه خواهد بود؟ 15 خرداد را کی به وجود آورد؟ و دنبالۀ آن را کی تعقیب کرد؟ و الآن کی همان دنباله را تعقیب می‏کند؟ و پس از این امید به کیست؟ 15 خرداد...

عاشورای 1383 ؛ مدرسه فیضیه

پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی مدرسه فیضیه به یکی از مراکز مهم مبارزات علیه رژیم شاه تبدیل شد. فیضیه بارها مورد هجوم ماموران ساواک، پلیس، و ارتش شاه واقع شد و افرادی در آن به شهادت رسیده یا مضروب و مصدوم شدند. حادثه حمله ماموران رژیم شاه به مدرسه فیضیه در روز دوم فروردین 1342 که در سالگرد شهادت امام جعفر صادق (ع) به وقوع پیوست، نمونه‌ای از تهاجم رژیم به مدرسه فیضیه است. این حادثه عکس‌العمل حکومت شاه در برابر مخالفت...

بررسی اشعار سروده شده درباره قيام 15 خرداد

شعر فارسی همواره در كشاكش تاريخ، آينه تمام‌نمای دغدغه‌های ملتی بود كه با فراز و فرود بسيار تنها می‌خواستند آرمان‌ها و وطنی را كه به آن عشق می‌ورزيدند، حفظ كنند؛ سروده‌هايی كه در رابطه با 15 خرداد به نظم درآمده‌اند، از نمونه‌های كامل شعر وطنی بود كه رنگ اسلامی به خود گرفته است. بسيار است صدای نغمه‌های شاعرانی كه يا از پشت ميله‌های زندان و يا در كنج عزلت خود، در راه تحقق اين اهداف ايرانيان و يا پس گرفتن آنچه از دست...

بسترها و دستاوردهاي قيام 15 خرداد 42

بسترها و دستاوردهاي قيام 15 خرداد 42 بي ترديد هيچ دگرگوني و انقلابي بي ريشه و علت پديد نمي ‏آيد و بسترها و عواملي در شكل‏ گيري آن مؤثر است. قيام 15 خرداد نيز جنبشي ماندگار و اثر گذار است و نقطه عطفي در كارنامه انقلاب اسلامي ايران به شمار مي ‏رود. اين قيام، سر آغاز تحوّلات و دگرگوني هاي شگفت آوري شد كه به حق مي ‏توان از آن به عنوان«يوم اللّه» نام برد. عوامل و ريشه ‏ها بازكاوي عوامل پيدايش نهضت پانزده خرداد ـ به عنوان مقدمه و...

نقش اوباش در زمینه سازی برای سرکوب قیام 15 خرداد

دکتر حسین آبادیان ...و اماآن مرتجع سیاه؛ اوهم دنیایش فروریخته ٬ برای اینکه دنیای او موقعی بودکه ازجهل و نادانی مردم استفاده می کرد. دنیای او دنیایی بود که درآن یک دهقان ساده ای بدون اینکه از حقوقش برخوردارباشد یااطلاع داشته باشد سرش راپایین بیندازد وزحمت بکشد و فایده را او ببرد ٬ یعنی غیرمستقیم یا مستقیم فایده را ببرد. دنیای او تمام شد ٬ برای اینکه آن سواریهای بی اراده ای که از اکثریت مردم به آن طریق می شد گرفت موقوف شد.آن...

نقد كتاب «نامه های دکتر قاسم غنی»

قاسم غني در سال 1272 خ. در سبزوار متولد شد. پدرش ميرزا عبدالغني از ملاكان بزرگ منطقه بود. قاسم غني تحصيلات ابتدايي و مقدماتي را در مكتب‌خانه طي كرد و در سن 12 سالگي بعد از فوت پدرش، توسط دايي خود به مدرسه دارالفنون فرستاده شد. اخذ ديپلم از اين مدرسه پنج سال به طول انجاميد. قاسم غني براي ادامه تحصيل رهسپار لبنان شد و در مدرسه سن‌ ژوزف بيروت علاوه بر آموختن زبان انگليسي و عربي مقدمات طب را نيز طي كرد و وارد كالج آمريكايي شد و در سال 1299...

حزب رستاخیز، انجمن فرصت طلبان

مینو صمیمی منشي امور بین الملل دفتر فرح پهلوی در کتاب خاطرات خود ضمن تشریح اختناق سیاسی عصر پهلوی دوم، به حزب رستاخیز اشاره کرده مي‌نویسد: اوایل سال 1975 موقعی که شاه پی برد برنامه‌هاي سیاسی طراحی شده‌اش به مشکلات عدیده‌اي برخورده، با انحلال دو حزب موجود، حزب جدیدی تحت عنوان «رستاخیز» به وجود آورد؛ و با اعلام استقرار نظام تک حزبی در کشور، به همة ایرانیان اخطار کرد: هر کس به نظام شاهنشاهی و انقلاب سفید اعتقاد دارد باید عضو حزب...

گزارش دبیر سفارت آمریکا از ایران عصر رضاخان

هارولد . جی . ماینور دبیر سفارت آمریکا در تهران در مرداد 1320 و درست دو هفته قبل از اشغال ایران توسط قوای متفقین ، گزارشی از وضع اقتصادی و اجتماعی ایران عصر رضاشاه منتشر کرد . این گزارش را با هم می خوانیم : شکی نیست که این توده‌های تیره‌بخت واقعاً ناراضی‌اند. ...بهره‌کشی و استثمار توده‌ها واقعاً از این بیشتر نمی‌شود، و این دقیقاً همان چیزی است که توجهم را جلب می‌کند و آن را با افرادی از اقشار مختلف مردم مورد بحث قرار داده‌ام....

از زندان قزل قلعه تا ميدان تره بار

زندان قزل قلعه یا «قزل قلاع» (قلعه سرخ)، از جمله یادمان‌های دوران قاجار و پهلوي اول و دوم است . اين يادمان سال هاست که به «میدان میوه و تره بار» تبدیل شده است. زندان قزل قلعه خارج از «دروازه یوسف آباد» و در زمین های جلالیه در ده امیر آباد، قرار داشت. ده امیرآباد بعد‌ها با آباد شدن شهر تهران، به محله امیرآباد تبدیل شد و امروزه به کارگر شمالی تغییر نام داده است. در خیابان کارگر شمالی، یک فرعی وجود داشت که به زندان قزل قلعه منتهی...

اسماعیل رائین و افشاء فراماسون‌ها

اسماعیل رائین نویسنده کتاب سه جلدی «فراموشخانه و فراماسونری» است . رائین شخصیتی کاملاً مشکوک داشت. موسسه‌ای که در سال 1336 با پوشش جمع‌آوری اخبار و تامین اخبار جرائد، با کمک بهرام بوشهری تأسیس کرد، نشان از فعالیت‌های پنهانی او داشت. او برای اینکه ارتباطات خود با عوامل خارجی را، توجیه کند با شماره‌های رمز 111 و 1498 به لیست حقوق بگیران ساواک پیوست. اسماعیل رائین که از حامیان رژیم اشغالگر قدس بود و با شاپور ریپورتر نیز ارتباط نزدیک...

نگاهی به آراء نمایندگان سنا و مجلس شورا هنگام تصویب کاپیتولاسیون

پس از بازگشت شاه از سفر تیرماه 1343 به آمریکا لایحه کاپیتولاسیون در مجلس سنا به تصویب رسید . نحوه تصویب این لایحه بسیار مفتضح بود . در زمان تعطیلات تابستانی مجلسین ایران در سوم مرداد 1343 ، مجلس سنا جلسه فوق العاده ای تشکیل داد تا به بررسی چند لایحه فوریتی بپردازد . این جلسه از صبح تا نیمه شب ادامه یافت . بعد از طرح لوایح مختلف ، مقارن نیمه شب لایحه کاپیتولاسیون مطرح شد و حسنعلی منصور تحت فشار آمریکا تقاضای فوریت برای تصویب لایحه نمود...

وبا ، آنفولانزا و قحطی هدیه انگلیسی‌ها به مردم ایران در جنگ اول جهانی

تلفات قحطی و بیماری‌های همراه آن در استان جنوبی فارس به اندازه هولناکی گسترش یافته بود. محمدعلی جمال‌زاده تلفات وحشتناک شیراز را این‌طور روایت می‌کند: جنگ [اول] جهانی در آستانه اتمام بود [پاییز 1918] که در دل شبی تاریک و هولناک سه سوار ترسناک که هر کدام شمشیر و شلاقی به بر داشتند به آرامی از دیوارهای شهر عبور کردند و به آن وارد شدند. یک سوار نامش «قحطی»، دیگری «آنفلوآنزای اسپانیایی» و آخری «وبا» بود. طبقات فقیر، پیر و جوان،...

بی آبرویی خاندان پهلوی در مطبوعات آمریکا

دودمان پهلوی بی آبروتر از آن هستند که مطبوعات جهان بتوانند رسواییهای آنان را نادیده بگیرند . در این گزارش بی هیچ توضیح اضافی توجه خوانندگان گرامی را به چند سند محرمانه ساواک راجع به خلافکاریهای اشرف پهلوی جلب می‌کنیم . در یکی از اسناد که تاریخ هشتم آذر 1352 را دارد چنین آمده است : از : سیمرغ به : 333 تاریخ : 8/9/52 در باره : مجله سگا شماره 7 دسامبر 1973 مجله ساگا که در نیویورک چاپ می‌شود و از مجلات نسبتا مشهور آمریکاست و در سرتاسر آمریکا...

جهان معاصر متاثر از هنر امام خمینی

فیروز دولت آبادی با وقوع انقلاب صنعتی و گسترش روابط میان کشورهای جهان ، آرام آرام وابستگی فراملی و منطقه‌ای کشورها به یکدیگر رو به فزونی نهاد و به تبع رقابت بین قدرتهای بزرگ صنعتی در حال ظهور در اروپا، تقسیم بندی جدیدی در هیات متشکله آنها ایجاد گردید . سلطه ، توسعه یافته و کارساز شد ، تا آنجا که اشغال نظامی و استعمار رسمی و انتصابهای فرمایشی شاکله اصلی روابط بین الملل را به مفهوم جدید آن زمان شکل داد . از طرفی در طی زمان ، تحت...

تاریخچه تعلیمات و تحصیلات نظامی در ایران: دوره پهلوی ایران

نویسنده: ابراهیم مشفقی فر موقعيت نظامي ايران در واپسين سالهاي حكومت قاجار و در سالهاي اوليه سلطنت رضاشاه فعل و انفعالها و تحولهاي شگرفي را نشان مي دهد. اين تحولها همان طور كه در تمام ابعادش درخور تحقيق و بررسي است در بعد تعليمات و تحصيلات نظامي اهميت بيشتري دارد. زيرا اولاً با توجه به ماهيت نظامي حكومت استبدادي رضا شاهي، آموزشهاي نظامي ارزش و اهميت پيدا مي كرد و ثانياً اقدامها و تحولها در اين زمينه مبدأ و منشأ دگرگونيها در...

...

74

...