مقالات

بازگشت پیروزمندانه

کبری خرم روز چهاردهم مهر ماه سال 1357، امام خمینی(ره) پس از قریب به 15 سال اقامت در عراق و مبارزه مستمر علیه رژیم پهلوی، به همراه عده‌ای از هواداران و نزدیکان خود، آن کشور را ترک کردند تا مبارزات خود را تداوم بخشند. درباره این که چگونه کشور فرانسه به عنوان مقصد حضرت امام انتخاب شد مرحوم حاج سیداحمد خمینی اظهار می‌دارد که خود امام فرانسه را برای اقامت خود انتخاب کردند و در این مورد با کسی مشورت نکردند. امام خمینی(ره) نیز در قسمتی...

محمدرضا پهلوی در وصیت‌نامه خود چه نوشت

من یک سال پیش وصیت سیاسی خود را کرده‌ام. این موضوع را فقط کسانی می‌دانند که مطالب به آنها مربوط می‌شود. آنها می‌دانند چه کاری باید انجام دهند. آنها این وصیت‌نامه را در اختیار دارند. به گزارش فارس، محمد رضا پهلوی چنان به تخت شاهی خود تکیه داده بود که فکر می‌کرد تا ابد پادشاهی را از آن خود کرده است. او اتفاقات بیرون از کاخ را جدی نمی‌گرفت و یا شاید اطرافیان مانع از فهمیدن او می‌شدند. به همین دلیل او سرمست از شاهی یک روز دولت...

روزی که رئیس مجلس شاه هم مجبور شد ورود امام خمینی را تبریک بگوید

جلسه ای با بیش از ۹۰غایب موجه! در ابتدای این جلسه نیز دکتر جواد سعید، رئیس مجلس در جملاتی کوتاه در باره بازگشت امام خمینی به کشور گفت: "...بازگشت حضرت آیت الله العظمی خمینی مرجع عالیقدرتشیع رابه خاک وطن ازطرف خود و عموم نمایندگان خوش آمدگفته ازدرگاه قادر متعال مسئلت می نماییم که تشریف فرمایی ایشان برای ملت ومملکت توام با صلح وصفا باشد . ماعمیقامعتقد هستیم که باید ازطریق مذاکرات وبطورمسالمت آمیز مملکت ازاین بن بست خارج...

ترور تیمور بختیار به روایت اسناد/ پدر ساواک قربانی فرزندانش شد

وی با رسیدن به این مقام به کسب ثروت و قدرت پرداخت و در این مقام خشونت‌های زیادی به خرج داد که از این‌رو به جلاد تهران نیز شهرت یافت. با قدرت یافتن روزافزون وی شاه ایران از وی احساس خطر کرد و دستور عزل وی را از ریاست سازمان داد و... مطالب فوق برشی از کتاب «پدر ساواک» نوشته آقای جواد عربانی می‌باشد. اثر مذکور روایتی است از آغاز تا فرجام تیمور بختیار، که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به زیور طبع آراسته شده است. با تشکر از زحمات مولف...

آمریکا ، انگلیس و امتیاز نفت شمال

در ماه مارس 1930، مکس ام. دیکسن ، نماینده آمریکایی «شرکت نفتِ باند و شئر» نیویورک همراه با شخصی به نام حسین مصطفی‌اف (حسن مصطفی بِیگ) با هدف کسب امتیاز نفت در پنج استان شمالی که در حوزه امتیاز شرکت نفت انگلیس و ایران نبود وارد تهران شد. تلاش‌های دیکسن نهایتاً نافرجام ماند، ولی مذاکراتی که با تیمورتاش، فروغی، و دیبا، حسابدار دربار، انجام داد تا حدودی نظام رشوه را در محافل عالی مملکت و نحوه تقسیم آن بین رضا شاه و زیردستانش، حداقل تا...

امینی مهرۀ آمریکا نبود

بسیاری وی را مهره ایالات متحده در مناسبات ایران می‌دانند، شاه وی را آلترناتیوی برای ریاست‌جمهوری می‌دید و برخی دیگر از تحلیلگران وی را چهره‌ای دلسوز برای ایران بر می‌شمارند. برای بحث درباره امینی با حسین آبادیان، استاد تاریخ دانشگاه و نویسنده کتاب «ایران؛ از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند» به گفت‌وگو نشسته‌ایم. این مورخ و پژوهشگر در بخشی از این مصاحبه تاکید می‌کند: «شاه فکر نمی‌کرد اصلاحات امینی باعث دوام سلطنت او...

انگلیس و حافظه تاریخی ما

بهبودی، هدایت ‌الله آشنایی با رخدادهای تاریخی از مهم‌ترین ملزومات اجتماعی است. اگر این آشنایی پدید آید، منجر به پیدایش ذخیره‌ای درونی می‌شود که از آن به عنوان «حافظه تاریخی» یاد می‌کنند. برخورداری از حافظه تاریخی منافع سرشاری نصیب جامعه می‌کند که قوام فکری، اعتماد و اتکاء به نفس، و توان دیده بانی آینده از جمله آنهاست. هر چند آشنایی با رخدادهای تاریخی منزلتی پر امتیاز برای هر ملتی است، اما «یادآوری» رویدادهای تاریخی به...

هيكل: ساواك شاخه‌اي از سيا بود

محمد حسنين هيكل روزنامه‌نگار برجسته مصري كتابي دربارة انقلاب ايران و ريشه‌هاي آن نوشته است . او با برشمردن علايق و خواسته‌هاي سياسي، اقتصادي و استراتژيك امريكا در ايران پس از كودتاي 28 مرداد 32، تشكيل ساواك را مؤثرترين اقدام امريكا و سيا ارزيابي مي‌كند كه جهت تقويت علايق و منافع آني و بلندمدت آن كشور در اين منطقه احساس نياز مي‌شد. او ساواك را «بيش و كم شاخه‌اي از سيا » به شمار آورده كه عمده فعاليتهايش در راستاي اهداف امريكا...

نقد كتاب «خاطرات دكتر بقايي»

كتاب «خاطرات دكتر مظفر بقايي كرماني» حاصل شش جلسه گفت و گوي مركز طرح تاريخ شفاهي ايران در دانشگاه هاروارد آمريكا با دكتر بقايي طي آخرين سفر وي به خارج از كشور در بهار سال 1365 (از 10 آوريل تا 25 ژوئن 1986) است كه در سال 1382 توسط نشر علم به بازار كتاب عرضه گرديده است. دفتر مطالعات و تدوين تاريخ ايران در بخش تلخيص و نقد و بررسي كتب تاريخي كتاب «خاطرات دكتر مظفر بقايي كرماني» را مورد نقد و بررسي قرار داده است كه با هم مي خوانيم : دكتر مظفر...

مصيبت استراتژيك آمريكا

(ماجراي) ايران بزرگترين شكست دولت كارتر بود. در مقايسه با موفقيت تلاشهاي صلح كمپ ديويد يا عادي كردن روابط با چين، و اتخاذ يك موضع قاطعانه‌تر در قبال اتحاد شوروي، كه همگي نقاط عطف مهم و سازنده‌اي بودند، سقوط شاه از نظر استراتژيك براي ايالات متحده آمريكا و از نظر سياسي، براي كارتر، يك مصيبت به شمار مي‌رفت. شايد از نظر تاريخي مصيبت مذكور اجتناب‌ناپذير بود، موج بنيادگرايي اسلامي بيش از حد قدرت داشت، و شايد نمي‌شد شاه را از جنون...

گاردن پارتي هاي اشرف پهلوي

فساد در دوران پهلوي در تاروپود رژيم نفوذ كرده بود و منشاء تمام آن دربار بود. درباريان در شئون مختلف مفاسد اخلاقي و مالي نقش داشتند. لذا يكي از عوامل بروز نارضايتي‌هاي گسترده از رژيم شاه، فساد بي‌حد و حصر دربار بود. فساد اخلاقي، تكبر و تفرعن، فساد جنسي، فساد مالي و فساد ديني تمام اركان، سازمانها و وزارتخانه‌ها را در نورديده بود. در حقيقت، فسادي كه با ظهور رژيم پهلوي همزاد دربار بود، در پايان دوران حكومت پهلوي به صورت يك فرهنگ...

ركن 2 ارتش ، رقيبي براي ساواك

اساس كار ركن دوم ستاد كل، كسب اطلاعات نظامي از خارج كشور است. اين اطلاعات، بايد روي سلاحهاي جديد، مداخلة تكنولوژي در تأثير سلاحها از حيث برد، دقت، نشانه‌گيري در خنثي كردن رزمجويان، روحيه، و به خصوص روشهاي جنگي جديد و تحولات سياسي اتحادها و سيستم مخابراتي دشمنهاي متعرض احتمالي، تمركز يابد. چون دشمن احتمالي همواره موجبات تعرضي خود را به طرف كمال مي‌برد، پس ركن دوم وظيفه دارد با ايجاد شبكه‌هاي تجسسي وسيع، كارآگاهانه و...

درخواست انور سادات از شاه

مرحله اول سفر ما شهر آسوان بود که در آنجا با استقبال گرم و مردانه سادات مواجه شدیم. سادات می‌خواست که ما مدتی طولانی‌تر در مصر بمانیم ولی من احساس می‌کردم که باید باز هم از ایران دورتر شوم. به گزارش جهان به نقل از فارس، محمدرضا پهلوی فرار خود را از کشور چنین شرح می‌دهد: «قرار بر این شد که شهبانو و من پس از اینکه آقای بختیار از مجلسین رأی اعتماد گرفت برای چند هفته استراحت و تمدد اعصاب ایران را ترک کنیم. آخرین روزهای اقامت در...

جان استمپل : شاه مجري هوسهاي آمريكا بود !

همزمان با ورود قواي متفقين به ايران، از اوايل دهة 1320، آمريكايي‌ها نيز به ايران گسيل شدند. عبدالرضا هوشنگ مهدوي در اين باره مي‌گويد: «به محض اينكه سربازان آمريكايي در اواخر 1320 به منظور فرستادن محموله‌هاي جنگي به شوروي وارد خاك ايران شدند، توجه ايالات متحده به ايران جلب گرديد. حتي در شهريور 1321 وسايل اعمال نفوذ بر دولت ايران، در سفارت آمريكا در تهران مورد بررسي قرار گرفت.در يكي از گزارش‌هاي سفارت، از به مصلحت بودن گمارده شدن...

بازخوانی پرونده ساواک

«مارک گازیوروسکی» استاد علوم سیاسی دانشگاه لوئیزیانای آمریکا در کتابی با عنوان «سیاست خارجی آمریکا و شاه، ماهیت رژیم شاه را از جهات مختلف بررسی کرده و در بخش مستقلی به بررسی سیاست سرکوب در ایران عصر پهلوی و نقش مستقیم ساواک در این عملیات پرداخته است. با هم، این بخش را که عنوان «دستگاه سرکوب» متمایز شده است مطالعه مي‌کنیم: دستگاه سرکوب رشد سریع طبقه‌ي متوسط امروزی ایران، و تا حد کمتری طبقه‌ي کارگر صنعتی و طبقه‌ي پایین شهری...

آن روزي كه ساختمان ساواك را تصرف كرديم...

«تابناک»، در سلسه نوشتارهایی سعی در بیان برخی رخدادها از زبان مبارزان راستینی دارد که در سال‌های گذشته، پایداری‌شان در راه حقیقت منجر به نابودی سلطنت پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی شد. پاسدار شهيد محمد كاشي‌ها در يكي از دست نوشته هايش پيرامون حوادث انقلاب اسلامي و روزهاي آتش و خون در بهمن 1357 نوشته است: ساعت 7 صبح روز 17 شهريور از طرف ميدان خراسان به طرف ميدان ژاله آمديم. مردم در اطراف پمپ بنزين جمع شده و براي راهپيمايي آماده...

آخرين تصميم ....

ارتشبد عباس قره باغی آخرین رئیس ستاد ارتش شاهنشاهی ، در كتاب خاطراتش، آخرین لحظات سقوط ارتش رژيم شاه و ساواک را ترسیم کرده است. او نوشته است : جلسه شورای فرماندهان ارتش در ساعت ده و نیم روز 22 بهمن ماه 1357 با حضور 27 نفر فرماندهان، معاونین، رؤسا و مسئولین سازمان‌های نیروهای مسلح شاهنشاهی به شرح زیر تشکیل گردید: - ارتشبد عباس قره‌باغی رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران - ارتشبد جعفر شفقت وزیر جنگ - ارتشبد حسین فردوست رئیس دفتر ویژه اطلاعات -...

اعتقادات مردم را ناديده گرفتيم ...

مینو صمیمی منشی امور بین الملل دفتر فرح پهلوی در کتاب خاطرات خود راجع به خطای رژیم شاه در نادیده گرفتن باور‌هاي اعتقادی مردم ایران چنین مي‌نويسد: به نظر من اگر بنا بود اصلاحات ریشه‌اي در کشور به اجرا درآید، ناگزیر مي‌بایست عامل «مذهب» مورد توجه قرار مي‌گرفت، و اعتقادات مذهبی مردم محروم ـ که اکثریت جامعه را تشکیل مي‌دادند ـ به عنوان یک نیروی پراهمیت اجتماعی در محاسبات گنجانده مي‌شد. یک بار ضمن سفری به مشهد، در دیدار از مرقد...

ابتذال موسيقي قبل از انقلاب از زبان يك موسيقيدان فرانسوي

«دانيلو» موسيقيدان فرانسوي گفت موسيقي ايران (در دوران رژيم شاه) تنزل فاحشي كرده و مسئول مستقيم اين سقوط و انحطاط هنري اداره هنرهاي زيبا و دستگاه راديو است. روز 29 فروردين 1340 مجله «فردوسي» در اين رابطه نوشت: «همين‌قدر كه در هيچ روزنامه‌‌و نشريه‌اي انعكاسي از اين سخن دانيلو نمي‌بينيم، كافي است كه چاپ شدن و نشدن سخن دانيلو علي‌السويه باشد. جرايد و مجلات ايران حق دارند كه عقيده دانيلو را به روي مبارك خود نياورند، زيرا خود آنان...

هشداری که مثل بمب در تهران صدا کرد

گردهمایی عظیم فدائیان اسلام و سخنرانی شدیداللحن واحدی، مانند بمب در تهران صدا کرد و حالا دیگر همه منتظر دگرگونی های اساسی بودند. برخی احتمال می دادند که رزم آرا استعفا بدهد، اما هیچ کس نمی دانست که روزگار، آبستن چه حوادث عظیمی بود. به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، سید عبدالحسین واحدی نفر دوم فدائیان اسلام پس از نواب بود که آشنایی آنها با هم، به ماجراهای پس از ترور ناکام کسروی توسط نواب و در نجف می‌رسید. او در سال 1308 در شهر...

نجاری که انگلیس را به زانو در آورد

وقتی «استاد» در دو قدمي پشت سر نخست وزیر قرار گرفت، اولين گلوله را به مغز رزم آرا و تيرهاي دوم و سوم را نيز به ترتيب به كتف و شكم او شليك می‌کند. به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، با ترور عبدالحسین هژير وزیر وقت دربار توسط شهید سيد حسين امامي در 13 آبان 1328، نهضت ضداستعماري جان تازه اي گرفت و سرانجام پس از يك سلسله تحولات، انتخابات مجلس شانزدهم تجديد و هشت نفر كانديداي مردم ازجمله آيت الله كاشاني كه در تبعيد به سر مي برد در رديف اول...

لیست دارایی های شخصی یک روحانی مبارز

پس از بازداشت رهبر فدائیان اسلام، بلافاصله دستور تفتيش از خانه و صورت برداري از مايملك و موجودي خانه اش از طرف فرماندار نظامي تهران صادر شده و به مرحله اجرا در آمد. به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، پس از بازداشت شهيد سید مجتبی نواب صفوي رهبر جمعیت فدائیان اسلام، بلافاصله دستور تفتيش از خانه و صورت برداري از مايملك و موجودي خانه اش از طرف فرماندار نظامي تهران صادر شده و به مرحله اجرا در آمد. آن چه مي خوانيد صورت جلسه تنظيم شده...

سرنوشتی که نواب برای سوزاننده قرآن رقم زد

نواب صفوی به کسروی گفت: شنبه صبح توي روزنامه‌ اطلاعات و كيهان مي‌نويسي كه من سيد احمد كسروي غلط كردم آن حرف‌ها را در آن مجله (شيعه‌گري) نوشتم و الا... به گزارش مشرق، 27 دیماه امسال پنجاه و هفتمین سالروز شهادت جمعی از فدائیان اسلام است. جمعیتی که اولین گروه در تاریخ مبارزات ملت مسلمان ایران علیه طاغوت با هدف تشکیل حکومت اسلامی بودند. به همین دلیل سایت مشرق سعی دارد تا در سلسله مطالبی که با همین موضوع از امروز منتشر می‌شود، به...

هماورد جویی مدرس و استعفای رضاخان

موری (كاردار سفارت آمريكا در تهران) در مورد هماهنگی و اتفاق میان قوام‌السلطنه و روحانیت می‌نویسد: «در روزهای پایانی تابستان سال 1922، زمانی که منازعه میان رضاخان، وزیر جنگ و قوام‌السلطنه، رئیس‌الوزرا به اوج خود رسید، قوام برای در هم شکستن قدرت مخاطره‌آمیز وزیر جنگ، رو به روحانیون آورده و حمایت ایشان را خواستار شد.» 10 اکتبر 1924، موری به ملاقات سید حسن مدرس، «رهبر اقلّيت مجلس» می‌رود: «مدرس، که یکی از روحانیون سید و مجتهد شهر...

مبارزه مرجعيت شيعه با بهائيت

روحانيت و مرجعيت شيعه در طول تاريخ به مسائل و حوادث، اشخاص، فرقه‌ها، احزاب‌، و ملل و نحل مختلف با نگاهي ديني و موضعي از جايگاه مذهب نگريسته است. نگاه مرجعيت شيعه بعد از شهريور 1320 به بهائيت نيز يك نگاه دين‌مدارانه بود. علما از آن جهت مخالف بهائيان بودند كه آنها را يك گروه بدعت‌گذار و دين‌ساز مي‌دانستند كه مكتب آنها بر هيچ بنياد ديني و كتاب آسماني بنيان‌ نيافته بود. افزون بر آن، به دليل وابستگي آنها به بيگانگان و قدرتمند ‌شدن...

داستان ترك اعتیاد حمیدرضا پهلوی

خبرنامه دانشجویان ایران: به تیمسار نصیری دستور می دهد كه حمیدرضا را بدون سر و صدا بگیرند در یك جای دور افتاده ای بستری كنند كه شاید هروئین را ترك كند. تیمسار نصیری هم دو نفر از كارمندان سازمان را مأمور این كار می كند و حمید رضا را یك شب كه از یك بار بیرون می آمده می گیرند و به یك خانه دور افتاده می برند... در تاریخ 9/4/49 ساعت 20 در باشگاه ایران، كریم راننده مادر والاحضرت محمودرضا و حمیدرضا به طور خصوصی اظهار می داشت، شب گذشته...

جاسوسان انگليس و كودتاي 28 مرداد

سيدمصطفي تقوي در مقطع تاريخي ملي شدن صنعت نفت ايران، بيش از 150 سال از حضور و نفوذ دولت بريتانيا در ايران مي‌گذشت. در اين مدت، افزون بر مأموران شناخته شده آن دولت، صدها نفر مأموران مخفي دولت بريتانيا نيز در ايران فعال بودند و بيشترين نقش را در پيشبرد اهداف سياسي و اقتصادي آن دولت در ايران ايفا مي‌كردند. در جريان نهضت ملي ايران نيز با توجه به اينكه با ملي شدن صنعت نفت ايران منافع دولت بريتانيا در معرض خطر جدي قرار گرفته بود،...

تقويم يهودي، مبناي تاريخ شاهنشاهي

از برجسته‌ترين تحركات يهودي و صهيونيستي در تاريخ معاصر ايران، برپايي جشن‌هاي 2500 ساله شاهنشاهي شيراز، در سال 1350 شمسي / 1971 ميلادي است. صرف‌نظر از چگونگي زمينه‌سازي‌ها، اقدامات و توجيهات درباره برگزاري مراسم موسوم به جشن‌هاي 2500 ساله شاهنشاهي و به علاوه، صرف هزينه‌هاي هنگفت و نيز مفاسد فراوان اين مراسم، به طور خلاصه مي‌توان گفت؛ طراحي و اجراي اين برنامه به تمامي از سوي مجامع صهيونيستي و اسرائيلي بود. در افشاي ماهيت اين جشن،...

پرسش هایی درباره یک کودتا که 58 سال است چشمانمان را روی آن بسته‌ایم

صادق زیبا کلام البته 14 مرداد سالروز صدور فرمان مشروطه هم «سالروز ملی» بود و همچنین «21 آذر»، روز نجات آذربایجان، اما اهمیت 28 مرداد خیلی بیشتر بود. شماری از زندانیان آن روز مورد عفو ملوکانه قرار می‌گرفتند، در خیابان‌های مرکزی شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها طاق نصرت بسته می‌شد، چراغانی و جشن و سرور برپا بود. از نظر رژیم شاه، صورت مساله 28 مرداد روشن بود. روز قیام ملی بود؛ روزی که ملت شریف، قهرمان، شجاع، وطن‌پرست و شاه‌دوست...

اندیشه‌های میلیتاریستی در دوره پهلوی اول

على بیگدلى کودتای سوم اسفند 1299 از جمله مصادیقی است که چنانچه بدین‌صورت بررسی شود، می‌تواند نقش هریک از عوامل داخلی و خارجی و حدود اثرگذاری آنها را، در این رخداد اجتماعی ــ سیاسی، آشکار سازد. این مقاله با فرض و پذیرش نقش کلیدی «عدم تعادل» در وقوع تحولات اجتماعی ــ سیاسی در صور اصلاح، کودتا، انقلاب و... ، منش و روش نظامی‌گری را در دوره رضاشاه ارزیابی کرده است. کودتای سوم اسفند 1299 محصول اراده توانمند رضاخان نبود، بلکه حاصل...

...

80

...