مقالات

تلاش ساواك براي تحديد امام خميني(ره) در پاريس

از 14 مهر 1357 كه امام خميني(ره) با ورود به پاريس مرحله تازه‌اي از هجرت 14 ساله خود را آغاز كرد، دائماً تحت فشار ساواك بوده و تيمسار مقدم آخرين رئيس ساواك نهايت كوشش خود را براي محدود كردن امام در فرانسه به كاربست. اين كوشش از طريق فشار ساواك بر سازمان اطلاعاتي فرانسه صورت گرفت. در آن زمان ساواك به دستور شاه ماهانه كمك‌هاي مالي قابل توجهي را دراختيار سرويس اطلاعاتي فرانسه قرار مي‌داد. فرانسويها بر روي اين كمك‌ها خيلي حساب باز كرده...

تسليم خزعل ، نمايش پيروزي رضاخان و رضايت انگليس

والاس موری كاردار آمريكا در تهران در 16 دسامبر 1924 می‌نویسد: «با اشاره به مراسلات اخیر سفارت در مورد عملیات نظامی رضاخان در خوزستان، مفتخرم به اطلاع وزارت خارجه برسانم همانطور که در بیشتر تلگرام‌ها مشاهده می‌شود، با رعایت و حفظ آبرو از جانب هر دو طرف، جنگ در سراشیبی پایان قرار گرفته است و اتفاقی برای مردم ایران رخ نداد.» موری با مطالعه روزنامه‌های تهران که از پنجم تا دهم دسامبر 1924 منتشر شده‌اند، این داستان را نگاشته است. رضا...

ایام اوج مبارزه

کبری خرم پاییز و زمستان سال 1357 در همه شهرها و حتی روستاهای ایران انقلابی، حال و هوای متفاوتی داشت. همدلی و همبستگی و وحدت برای پایان دادن به تاریخ 2500 ساله ستمشاهی به نهایت رسیده بود. شنبه و یکشنبه خونین دی ماه 1357 در مشهد، از روزهای فراموش‌نشدنی در تاریخ تحولات اجتماعی این شهر به حساب می‌آید؛ زیرا دهها نفر از مبارزین مسلمان توسط نیروهای سرکوبگر رژیم شاه به شهادت رسیدند و عده زیادی زخمی شدند. این واقعه بازتاب گسترده‌ای در...

وزیرمختار آمریکا : در ايران همه چيز به نام شاه مصادره مي‌شود !

در اواخر سال 1929، وزارت امور خارجه آمریکا « چارلز کامر هارت » وزیرمختار سابق آمریکا در آلبانی را به سمت وزیرمختار جدید آمریکا در ایران منصوب كرد . هارت و خانواده‌اش در اوایل ژانویه 1930 وارد تهران شدند. او طی چهار سالی که در ایران اقامت داشت، گزارش‌های جالبی درباره اوضاع سیاسی و مالی مملکت به وزارت امور خارجه كشورش ارسال کرد. متن زير يكي از اين گزارشها است كه راجع به اخاذي ها و باج خواهي هاي رضاشاه است شاه آدم پول دوستی است؛ ولی...

مولوتوف : نه رضاشاه به درد مي‌خورد نه فرزندش

در سالهاي پس از اشغال نظامي ايران توسط قواي متفقين و سقوط رژيم رضاخان بعضي مطبوعات ايران جسته و گريخته رازهائي را از چگونگي به قدرت رسيدن محمد‌رضا پهلوي فاش كردند. هر چند كه اين افشاگري‌ها در برابر تيغ سانسورچي‌هاي حكومت جديد ادامه نيافت ولي مطالعه همان ميزان محدود حقائق برملا شده نيز مي‌تواند اوج حقارت و درماندگي پهلوي را در برابر اراده بيگانگاني كه ايران را به اشغال نظامي خود درآورده بودند، نشان دهد. با هم يكي از...

معرفي كتاب « كارنامه سياسي مصدق»

كتاب « نگاهي به كارنامه سياسي مصدق » نخستين بار در پاييز سال 1384 توسط نشر كتاب در لس‌آنجلس چاپ و منتشر شده است. اين كتاب در يازده بخش و پنج ضميمه مشتمل بر 501 صفحه، زندگي نخست‌وزير دوران ملي شدن صنعت نفت را از دوران كودكي تا هنگام مرگ مورد بحث و بررسي قرار داده است كه طبعاً موضوعات و مسائل تاريخي بسياري را در اين محدوده زماني در بر مي‌گيرد. همچنين بايد گفت فهرست تفصيلي مطالب در ابتدا و «سالشمار دكتر محمد مصدق» در انتهاي كتاب ازجمله...

معرفی کتاب «ساواک، شاگرد موساد»

گروه تاریخ رجانیوز: کتاب «ساواک شاگرد موساد»، که مجموعه اسنادی از آموزش های سرویس اطلاعاتی اسرائیل (موساد) به سرویس اطلاعاتی رژیم پهلوی (ساواک) را در بر می گیرد، برای نخستین بار، به اهتمام موزه عبرت ایران و در 194 صفحه، در زمستان 89 انتشار یافت. موضوع همکاری سرویس¬های اطلاعاتی رژیم پهلوی (ساواک) با سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی همواره در کانون توجه تحلیلگران سیاسی- امنیتی جهان و پژوهشگران تاریخ سیاسی معاصر قرار داشته است. طبق...

مطبوعات و سانسور در عصر پهلوي دوم

مطبوعات در ايران سابقه سياهي دارند . در مدتي طولاني سعي داشتند اعمال رژيم را توجيه كنند ، از مخالفين و حوادث و جريانات واقعي سياسي حتي اسم نبرند و گاهي در حدي كه شاه اسم مي‌برد به مخالفين اشاره نمايند . مثلا وقتي كه شاه از مرتجعين سياه و سرخ نام مي برد هدفش كوبيدن شخص اول روحانيت بود . مطبوعات نيز بلافاصله به طرق مختلف و بدون اينكه نام كسي را ببرند به تحقير مي پرداختند . شايد احساس مي‌كردند چاره‌اي ندارند . آنها خود سانسوري را...

کوک

در زمينه واژه « كوك » گفته شده كه اين واژه تركيبي از سه كلمه كجور، كلارستان و نور است كه هر سه از شهرهاي استان مازندران هستند. گفته شده است كه سازمان كوك از ابتكارات ركن 2 ارتش بود و هويت مخفي داشت كه هدف آن مقابله با گسترش كمونيسم و حزب توده در شهرهاي شمالي كشور بود. اما به تدريج حيطه فعاليت آن گسترش يافت و مراقبت و كنترل طرفداران مصدق و جبهه ملي را نيز برعهده گرفت. سازمان كوك تشكيلاتي بود كه اساساً از دربار و شخص شاه حمايت مي‌كرد و...

فساد درباريان و مداخلات بيگانگان

بنجامين اولين سفير آمريكا در تهران در سفرنامه خود به بررسي اوضاع ايران در عصر ناصرالدين شاه قاجار پرداخته است . وي در فصل جداگانه اي در زمينه فساد طبقه حاكم چنين مي‌نويسد : وضع مالي ايران بد نيست ولي حقوق و دستمزد سربازان و ارتش به وضع بدي پرداخت مي‌شود . اين حقيقتي است كه كتمان نمي‌توان كرد . اما گناه اين كار به گردن افسران و فرماندهاني است كه حقوق و جيره سربازان را يكجا مي‌گيرند و به آنها نمي‌دهند و به جيب خودشان سرازير...

شوكراس از اردشير زاهدي مي‌گويد...

ويليام شوكراس روزنامه نگار انگليسي در كتاب خواندني خود « آخرين سفر شاه » در باره شخصيت اردشير زاهدي سفير شاه در آمريكا و وضعيت سفارتخانه ايران در دوران تصدي وي چنين مي‌نويسد : هميشه به پنجره هاي سفارت ايران در واشنگتن ، قوطي هاي خاويار و بطري هاي شامپاين و بسته هاي كادو آويخته بود و تمام شهر به او تملق مي‌گفتند .تا اينكه انقلاب همه اينها را از زير پايش جارو كرد . آنگاه اعمال نفوذهايي كه كرده بود بيش از ريخت و پاش هايش نقل مجالس و...

رضاشاه به روايت ميلسپو

از رضاشاه نمي‌بايست يك نقش محدود يا نقشي مطابق قانون اساسي انتظار داشت. او موجودي بود با عريزه‌هاي بدوي، بي‌رحم و بي‌اعتقاد به قانون كه عده‌اي نوكرصفت و چاپلوس دوره‌اش كرده بودند و چند نفر كم‌جرئت و خودخواه به او مشاوره مي‌دادند. او از صميم قلب و عميقاً از وضع نابسامان كشورش تكان خورده بود، به توانايي خودش اطمينان داشت و از اعتماد به نفس فوق‌العاده‌اي برخوردار بود. هيچ رابطه‌اي با انقلاب مشروطيت و هيچ رشتة محكمي چه از نظر...

جيمز بيل : اتكاء اطلاعاتي «سيا» به ساواك براي آمريكا بسيار زيان بار بود

سازمان مركزي اطلاعات امريكا «سيا» برخلاف شهرت عظيم خود به عنوان نيرويي قادر و دانا، كه زيركانه و نهاني تمام سرنخهاي خيمه‌شب‌بازي پهلوي را به دست داشته و ايران را اداره مي‌كند، به حد شگفت‌انگيزي نادان و نارسا بود. اين سازمان نه تنها با مشكلاتي روبرو بود كه موجب ناتواني ساير مقامات امريكايي و مأموريتهايشان مي‌گرديد، بلكه باري به دوش همة آنها مي‌گذاشت. به خاطر هم‌مرزي ايران و شوروي، تمام سازمانهاي اطلاعاتي امريكا، همة...

بازنگري نظام اطلاعاتي امنيتي دوران رضاخان

نظام اطلاعاتي ـ امنيتي، كه پيش از آن فقط بخش كم‌اهميتي از تشكيلات و حيطه فعاليت نظميه و شهرباني بود، در دورة رضاشاه گسترش يافت و فعاليت و حيطه عمل آن فعاليتهاي شهرباني را تحت‌الشعاع قرار داد و آن را تابعي از سياستهاي كلي عملياتي ـ اجرايي خود ساخت. رضاشاه تصميم گرفته بود با نظمي قبرستاني و رعب‌‌انگيز كه دستگاه شهرباني و نظام اطلاعاتي ـ امنيتي آن ايجاد مي‌كند و تمايلات مستبدانه او را برآورده مي‌سازد، حكومت كند و هرگونه مخالفت...

انقلاب سفید و پیامدهای‌ آن

لذا این بار خود شاه به صحنه آمد ، بحث دولت نیست، مجلس قبلاً در سال 40 منحل شده بود. بحث ما از اینجا شروع می‌شود. باید با چه وجهه و چهره و عنوان و شعاری بیاید. باید با یك شعاری بیاید كه بتواند جامعه را پوشش بدهد، همه‌ی جامعه را جذب كند و برای همه‌ی جامعه حرفی حساب شده و جدید باشد. لذا شش اصلی كه اشاره شد تحت عنوان" اصول انقلاب سفید" را اعلام كرد. بسم الله الرحمن الرحیم الحمدالله رب العالمین رب شرح لی صدری و یسرلی امری والحلل عقده...

مُبلّغ مبانی اسلام و نهضت امام خمینی(ره)

کبری خرم شرایط سیاسی و اجتماعی دوران حاکمیت محمدرضا پهلوی به ویژه در سالهای 1340 ـ 1357 شرایطی خاص، حساس و حائز اهمیت به شمار می‌رفت. وقوع حماسة 15 خرداد 1342 و قیام تاریخی حضرت امام خمینی (ره) نقطه عطفی درتاریخ مبارزات ملت مسلمان ایران است که در این دوران اتفاق افتاده است. دستگیری و تبعید حضرت امام(ره) به ترکیه و عراق و ددمنشی حکومت پهلوی باعث شد که پس از تبعید حضرت امام(ره) دوره‌ای از ارعاب، خفقان و سرکوب سیاسی به ایران حکمفرما گردد و...

نمره صفر

يكي از سهامداران اولين بيمارستان خصوصي در ايران ـ كه نام پارس برآن نهاده شد و هنوز هم به همين نام فعاليت دارد ـ فردي به نام منوچهر شاهقلي بود. پدر او «سرهنگ امامقلي شاهقلي» از اعضاي فرقه ضالة بهائيت بود كه به عنوان مؤذن آنها شهرت داشت! منوچهر شاهقلي كه به تبعيت از پدر، به اين مسلك ساختگي گرويده بود، همچون يهوديان كه پدرخوانده بهائيت بودند، به ثروت‌اندوزي علاقه‌اي وافر داشت كه بيمارستان پارس يكي از مكان‌هايي بود كه او را به اين...

شاه تا زمان انقلاب از بيماريش خبر نداشت

صبح روز 21 فروردين 1353 شرفياب شدم. اولين سوالي كه هنگام اقامت شاه در كيش در تنهايي از ايشان كردم همين مساله سلامتي وي بود. عرض كردم ديروز به ژان برنار تلفن كردم، نبود. يك هفته ديگر به پاريس بر مي گردد اما به من بفرماييد كه چه باكي داريد؟ فرمودند طحالم مثل اين است كه بزرگ شده ، بايد ببينيم در سيستم خوني من تغييري به وجود آمده يا نه؟ عرض كردم مرا نيمه جان كرديد اين كه مطلبي نيست ، حال هم پروفسور ميليز فرانسوي كه خود يك متخصص امراض داخلي...

ساواك : 90 درصد نمايندگان از رئيس مجلس ناراضيند

عبدالله رياضي در سال 1285 در اصفهان متولد شد. پدر وي ميرزاهاشم نام داشت. عبدالله از پنجسالگي به مكتب رفت تا با اصول قديم درس بخواند. وي تا خواندن سيوطي و شرح لمعه پيش رفت و با اينكه در سلك طلاب بود و با اصول قديم درس ميخواند ولي در آليانس يهوديان كه تمامي دروسش به زبان فرانسه بود رفته و دوره دوساله آن مدرسه را هم طي كرد و سپس در دبستان «گلبهار» دوره ابتدايي را به اتمام رساند . پس از آن دوره متوسطه را نيز در اصفهان گذراند و در سال 1301 به...

ثروت شاه از انظار مخفي بود

پرونده ذخاير شاه در خارج در حوزه‌هاي وسيع و گوناگوني گسترده بود از جمله نقدينه‌هاي سپرده، كشتي‌هاي نفتكش، ملك و زمين كه از بزرگترين رقم دارايي‌هاي او وپدرش بود. در همين رابطه است كه وقتي او مي‌گويد «من همه دارايي‌هاي شخصي‌ام را بخشيده‌ام يا دست كم 90% آن را» تا حدي حقيقت را مي‌گويد. در سال 1961 (1340ه.ش) كه بنياد پهلوي تاسيس يافت شاه مبلغي معادل 135 مليون دلار از دارايي‌هاي خود در داخل ايران را در اختيار اين بنياد گذاشت كه شامل سود...

پارسونز: به شاه گفتم هيچ اميدي به پيروزي در برابر مردم ندارد

آنتوني پارسونز آخرين سفير انگليس در ايران عصر پهلوي در خاطرات خود راجع به انقلاب اسلامي ايران به ديدار خداحافظي خود با شاه اشاره كرده چنين مي‌نويسد: در روز هشتم ژانويه براي خداحافظي نزد شاه رفتم. او را آرام و بي‌اعتنا به امور يافتم؛ چنان از حوادث سخن مي‌گفت كه گويا ديگر به او مربوط نمي‌شود. اين ملاقاتِ آخرين براي من تجربة بسيار هيجان‌انگيزي بود. پنج سال بود كه شاه را به خوبي مي‌شناختم و طي بحث‌هايي كه در جريانات چهار ماه...

سر كوچه یك جیپ ضد اطلاعات ایستاده!

گفتگو با دكتر فریدون سیامك نژاد یك روز مرخصی گرفته بودم و داشتم به خانه می رفتم. دیدم كه سر كوچه یك جیپ ضد اطلاعات ایستاده، رفتم داخل دیدم همه چیز را به هم ریخته اند. گفتم: «چه خبر است؟» گفتند: «دو نفر را در پادگان چهل دختر شاهرود دستگیر كرده اند و اسم شما را هم داده اند.» دكتر فریدون سیامك نژاد در گفتگو با مركز اسناد انقلاب اسلامی، در مورد سومین بار دستگیری خود می گوید: اوایل سال 1356 كه تظاهرات و اعتصاب در شهرهای مختلف به خصوص...

ساختار ارتش و ساواك و ناكارآمدي رژيم پهلوي

گفت وگو: مرتضي رسولي پور مروري بر آثار منتشره از سوي دكتر احسان نراقي، صاحب نظر علوم اجتماعي نشان مي‏دهد كه انديشه ‏هاي او برخاسته از نوعي عملگرايي در چهارچوب روشهاي غيرانقلابي است. او با توجه به اينكه با بسياري از شخصيت‏هاي درجه اول فرهنگي، سياسي و نظامي رژيم گذشته ارتباط و آشنايي نزديك داشت اطلاعات جالبي در سينة خود جاي داده كه آگاهي از آنها مي‏تواند براي علاقه ‏مندان رخدادهاي تاريخ معاصر مفيد باشد. □ به نظر...

روايتي تازه از اردشير زاهدي

سوليوان آخرين سفير آمريكا در ايران : اردشير زاهدي اميدوار بود با استفاده از نفوذ چند تن از روحانيون وابسته به دربار و كمك مالي و پشتيباني تجاري كه ثروت و دارائي خود را مديون رژيم پهلوي مي‌دانستند همراه با ياري نظاميان ستيزه‌جو، ائتلافي شبيه آنچه پدرش در 28 مرداد سال 1332 ايجاد كرده بود، سازمان دهد. زاهدي – پسر و پدر- دو چهره وابسته از رجال عصر پهلوي بودند. فضل الله زاهدي نظامي رضاخاني و نخست وزير كودتاي سد ضياء‌در سالهاي 1305 – 1306...

چه كسي در پس كودتاي رضاخان بود؟

در سالگرد کودتاي سوم اسفند مطبوعات از هر سو انگشت اتهام را به سوی بریتانیا نشانه رفتند و مستقیم و غیرمستقیم دستهای نهان و آشکار انگلیس را در پس کودتا نشان دادند. به دنبال این موضوع رضاخان برای لاپوشانی نقش بریتانیا در کودتا، خویشتن را مسبب اصلی آن اعلام کرد و هرگونه سخن گفتن در مورد کودتا و ماهیت آن را ممنوع ساخت و متخلفین را به مجازات شدید تهدید نمود. این سر پرسي لورين بود که به رضاخان آموخت با ریشه‌هاي کودتا چگونه برخورد کند و...

تلاش اميني براي نجات سلطنت

دكتر علي اميني پس از آنكه در تيرماه 1341 از نخست وزيري بركنار شد تا امير اسدالله علم به دستور شاه جايگزين وي گردد تا مدت زيادي مورد بغض رژيم پهلوي قرار داشت . به ويژه پس از قتل كندي و روي كار آمدن جانسون و سپس نيكسون در آمريكا به شدت كنترل مي شد و حتي ممنوع الخروج شده بود . پس از اوجگيري حركتهاي انقلابي و اسلامي براي درهم شكستن نظام شاهنشاهي بار ديگر دموكراتها به صحنه آمدند و زمينه براي فعاليت دوباره اميني فراهم شد . وي فعاليتهاي...

بزرگ‌ترین راهپیمایی دوران انقلاب اسلامی

پیام قیام امام حسین علیه‌السلام قرن‌هاست که هر ساله با آغاز ماه محرم، برای تمام آزادگان جهان تکرار می‌شود؛ همان‌گونه که این ماه در سال 1357ش در بحبوحه انقلاب اسلامی مردم ایران، جایگاه رویدادهای تعیین کننده شد. روز 19 آذر 1357 مصادف با تاسوعای حسینی (و روز جهانی حقوق بشر) بود. رهبران انقلاب برای برپایی راهپیمایی در این روز برنامه‌ریزی‌هایی کرده بودند. این راهپیمایی که در زمان دولت نظامی ازهاری صورت می‌گرفت، می‌توانست همه‌پرسی...

ماجرای اعدام نجف دریابندری

قاسم تبریزی تاریخ‌نگار و پژوهشگر در نشست بررسی محافل تاثیرگذار در حوزه کتاب در رژیم پهلوی تاسیس موسسه انتشاراتی فرانکلین در ایران را بخشی از پروژه فرهنگی دین‌زدایی آمریکا در ایران در سال‌های قبل از انقلاب عنوان کرد. به گزارش جهان به نقل از مهر، نشست بررسی محافل تاثیرگذار در حوزه کتاب در رژیم پهلوی با حضور جواد منصوری، عباس سلیمی نمین و قاسم تبریزی عصر روز سه شنبه 23 آبان در محل موزه عبرت ایران برگزار شد. در این مراسم قاسم...

ژاله خون شد

گروه شیدا که پایه هایش در سال ۱۳۵۳ در دانشکده هنرهای زیبا از طرف نگارنده ریخته شد، در سال ۱۳۵۴ در واحد موسیقی تولید رادیو زیر نظر جناب سایه تأسیس شد. این گروه به دنبال اصالت و فرهنگ ملی و آیینی تاریخ ایران بود ـ بعدها که شرایط داخلی ایران به هم ریخت و به جان و رگ مردم خون وطن پرستی بیشتر و آرمان های عدالت جویانه و استقلال طلبانه سرریز شد، خیل عظیمی از نیروهای خاموش که همانند آتش زیر خاکستر بودند، طغیان کردند و اعضای گروه شیدا و...

آزادی زندانیان سیاسی در آبان ۵۷ به روایت علایی و گرانپایه/ خواستند مردم را آرام کنند

تاریخ ایرانی: «به فرمان مطاع مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران به مناسبت بزرگداشت پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی و میلاد مسعود شاهنشاه آریامهر، ۴۵۱ تن از کسانی که به علت ارتکاب جرائم مختلف در دادگاه‌های نظامی محکومیت حاصل کرده‌اند مورد عفو ملوکانه قرار گرفتند. فرمان مطاع شاهنشاه جهت اجرا به زندان‌های کشور ابلاغ شد تا این محکومان را روز سوم آبان ماه از زندان آزاد کنند.» روزنامه‌ها خبر از آن می‌دادند که این...

...

82

...