مقالات

نگاهی به رخدادهای ۲۸مردادو پس از آن

روزنامه طرفدار دولت «اطلاعات» با خوشحالی در سر مقاله ای با عنوان «پایه سیاست خارجی» مطالبی نوشت: «همه می دانند که بسیاری از کشورها در نتیجه کمک های فنی و اقتصادی آمریکایی ها به اوج عزت رسیده اند و این کمک ها متناسب با استعداد و بروز لیاقت این کشورها بوده است! و متاسفانه کشور ما با وجود استحقاق کامل از این قسمت سال ها محروم ماند!... قیام ملی و خودجوش مردم(!) در ۲۸ مرداد به این دلیل اتفاق افتاد که «شاه» در چارچوب قوانین کشوری حق داشت...

نبرد گفتمانی در جنبش مشروطیت ایران

فرجاد ناطقی این مقاله بخشی از تحقیقات نگارنده در چارچوب پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی در «دانشگاه آزاد- واحد تهران شمال» است که به بررسی شکاف فرهنگی سنت و مدرنیته در جنبش مشروطیت ایران می پردازد. این مقاله موضوع را از منظری می نگرد که تنها به مثابه یک تضاد گفتمانی در حوزه فرهنگ متمرکز نبوده و تمامی حوزه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است. تجلی این شکاف در حوزه سیاسی در چارچوب دو گفتمان مشروعه و...

ملکم خان و خطوط آدمیت/ کاظم استادی

کتاب نمونه خطوط آدمیت، نوشته میرزا ملکم خان ناظم الدوله، یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های چاپ سربی است که البته در ایران منتشر نشده است. مقدمه کتاب نمونه خطوط آدمیت، نوشته میرزا ملکم خان ناظم الدوله، یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌های چاپ سربی است که البته در ایران منتشر نشده است. این اثر با وجود حجم بسیار کم، جزء اولین و بهترین کتاب‌هایی است که پیرامون معایب خط فارسی و اصلاح و تغییر خط نوشته شده است. متأسفانه به سبب برخی از مصالح یا...

قیام ۱۵خرداد ۱۳۴۲، روند، بازتاب و نتایج

تعیین مبداء تاریخ انقلاب اسلامی و نیز تبیین علل و عوامل پیدایش آن، بسته به منظری دارد که پژوهشگر در تحلیل رخدادهای پیش از انقلاب، برمی گزیند. در یک منظر، امام خمینی رهبر نهضت اسلامی به عنوان رکنی از ارکان نهضت قلمداد می شود و پژوهشگر با غیریت سازی از جایگاهی درباره این پدیده سخن می گوید تا قادر به فهم کلیت و اجزای آن در عداد رخدادهای قبل و بعد از آن باشد، از منظری دیگر، پژوهشگر می کوشد تا تاریخ و علل و عوامل چنین رخدادی را نه از...

سیاستگذاری های کلان پهلوی در سینما

چکیده: سینمای ایران را همچون بسیاری از موضوعات دیگر می باید در ارتباط مستقیم با مسأله سیاست ورزی- به طور صواب و ناصواب- به شمار آورد. این هنر که از آخرین گونه های هنری خلق شده بشر محسوب می شد در مسیر مستقیم جعبه جادو به افسون گری می پرداخت. سیاستگذاری یا طراحی نقشه حرکت، جریان و عملکرد سینما در ایران از روزهای نخست بیش از آنکه بر مداری ایرانی سوار گردد به مثابه عنصری مناسب در دستان ارباب استعمار و بهره کشی قرار گرفت. رویکرد و موضع...

زندگینامه مختصر امام خمینی به قلم خود ایشان

در روز چهارشنبه اول مهر 1281 هجری شمسی مطابق با 20 جمادی الثانی 1320 ه.ق. یعنی سالروز ولادت حضرت زهرا(س)، از سلاله پاک آن بانوی اطهر در شهرستان خمین مولودی پای به عرصه هستی نهاد که او را روح الله نام نهادند که بعدها به امام خمینی(س) مشهور شد و با قیام الهی خویش سرنوشت ایران و جهان را دگرگون ساخت و از این پس نام ایشان در دفتر عدالت خواهان و ظلم ستیزان و مروجان اسلام ناب محمدی با درخشندگی بر دوام خواهد بود. آنچه ذیلاً می آید فرازهایی از...

روشنفکری، فرهنگ و کشف حجاب

دکتر مهدی صلاح استاد تاریخ ایران در دانشگاه و خانم معصومه یاراحمدی طی پژوهشی برای پیشینه (پایگاه عبرت پژوهی تاریخی) به بررسی و مطالعه تأثیرات نظام فرهنگی و روشنفکری در مقوله کشف حجاب پرداخته اند. در این مقاله سعی شده است تا همراهی جریان روشنفکری ایران با مقوله کشف حجاب در دوره رضا شاه بررسی شود. [...] دکتر مهدی صلاح استاد تاریخ ایران در دانشگاه و خانم معصومه یاراحمدی طی پژوهشی برای پیشینه (پایگاه عبرت پژوهی تاریخی) به بررسی و...

دو قرن سکوت

زرین کوب ، عبدالحسین ، 1387 ، دو قرن سکوت : سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام ، تهران : سخن ، 372ص . معرفی نویسنده دکتر عبدالحسین زرین کوب در اواخر اسفند 1301 هجری شمسی در بروجرد چشم به جهان گشود . تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در بروجرد به پایان رسانید و پس از تحصیلات متوسطه به دبیری در دبیرستانهای بروجرد پرداخت . در سال 1327 لیسانس خود را از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد . سپس وارد دوره دکترای ادبیات شد و...

درست ها و نادرست ها درباره قیام خیابانی

پدیدار گشتن جنبش های مردمی متعدد را باید از جمله مهم ترین سرفصل های تاریخ معاصر ایران برشمرد و بی گمان چرایی و چگونگی سربرآوردن جنبش هایی این چنین که در طول تاریخ دیرین ایران کم سابقه و شاید بی سابقه بوده اند، توجه و عنایت افزونتری می طلبد. قیام شیخ محمد خیابانی و یارانش در آذربایجان از جمله مهم ترین این جنبش هاست. شوربختانه، این نهضت که ۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۹ هـ. ش در تبریز آغاز و ۲۱ شهریور ۱۲۹۹ هـ . ش با شهادت خیابانی پایان پذیرفت،...

در کتابخانه‌های دیجیتال(5) حاشیه و متن یک زندگی نظامی: ارتشبد فریدون جم

مجيد رهباني خاطرات ارتشبد فریدون جم (تولد: 1293 در تبریز، درگذشت: 1387 در لندن) در چارچوب تاریخ شفاهی دانشگاه‌ هاروارد، در سال 1981 ثبت و ضبط شده است. گفت‌وگو توسط حبیب لاجوردی و در لندن انجام گرفته است. فریدون جم، فرزند محمود جم (مدیرالملک) بود. پدرش در دستگاه حکومتی کشور از اواخر قاجار تا پهلوی اول عهده‌دار سمت‌های مختلف بود، از ریاست انبار غلّه تا وزارت و سفارت و نخست‌وزیری. او تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در تهران، کرمان و...

جریان‌شناسی حضور زن در تاریخ معاصر ایران

برای بررسی اثرگذاری و نقش زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی و در پیشبرد آن، قبل از هر چیزی باید حضور و نقش زن در تاریخ معاصر ایران را جریان‌شناسی كنیم. از دوران مشروطه تا كنون سه جریان كلی در این حوزه وجود داشته است: ۱. جریان غرب‌گرایی و غرب‌شیفتگی كه حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد. ریشه‌گیری این تفكر سه دلیل داشت؛ اول سفر عده‌ای از منورالفكرها در اواسط دوره‌ی قاجار به غرب. آنان در آن‌جا بزم و حضور زن را در جامعه دیدند و نوعی شیفتگی...

امام (ره) و وداع با حاج آقا مصطفی

حاج آقا مصطفی فرزند بزرگ امام و یكی از افراد برجسته حوزه نجف بودند. ایشان در مسیر مبارزه ، پل ارتباطی مبارزین با امام بود . حاج آقا مصطفی در اول آبان 1356 به گونه ای مرموز در نجف در گذشت. امام می فرمایند: امید داشتم كه مصطفی به درد اسلام و جامعه بخورد. حاج آقا مصطفی فرزند بزرگ امام و یكی از افراد برجسته حوزه نجف بودند. ایشان در مسیر مبارزه ، پل ارتباطی مبارزین با امام بود . حاج آقا مصطفی در اول آبان 1356 به گونه ای مرموز در نجف در گذشت....

از فسادهای اخلاقی فرح پهلوی چه می دانید؟

يكي از عوامل بروز نارضايتي شديد از رژيم شاه، فساد بي‌حد و حصر دربار بود. فساد اخلاقي، تكبر و تفرعن، فساد جنسي، فساد مالي و فساد ديني تمام تار و پود دربار را در‌نورديده بود. فساد با ظهور رژيم پهلوي در دربار همزاد بود، ولي در پايان عمر رژيم، به صورت يك فرهنگ حاكم درآمده بود. به گزارش نکته نیوز به نقل از جوان در ابتدا رژيم سعي مي‌كرد فساد دربار را به دلايل فرهنگي مردم مخفي نگه دارد و همين امر موجب شد تا خاندان سلطنت خود را از مردم...

اعترافاتی دردناک و تکان دهنده از یک جاسوس ساواک

ما را مادرم تربیت می‌کرد. پدرمان یا در زندان بود یا در مخفیگاه. مادرم زن آلمانی بسیار سختگیری بود و مقرراتی من درآوردی داشت که با محیط زندگی ما در ایران اصلا سازگار نبود. چاپ سوم کتاب کتاب «جاسوسی در حزب» با زیر عنوان برادران یزدی و حزب توده ایران درباره‌ بخشی از تاریخ حزب توده و ماجرای جاسوی حسین یزدی برای ساواک به قلم قاسم نورمحمدی از سوی انتشارات جهان کتاب منتشر شد. در تاریخ حزب توده ایران نکته‌های ناروشن و ناگشوده بسیاری...

جدیدترین عکس های پیدا شده از امام خمینی مربوط به کجاست؟

آرشیو معاونت هنری موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی یکی از غنی ترین مجموعه‌های مستند از رهبر کبیر انقلاب اسلامی است. مصطفی حسین‌خانی مسئول این آرشیو، در این خصوص اظهار می‌دارد: در این آرشیو فیلم، عکس و آثار تجسمی مرتبط به امام نگهداری می‌شود که در بخش عکس 5500 قطعه عکس از امام و یادگاران‌شان موجود است. وی افزود: حدود 4800 قطعه عکس نیز از ایام ارتحال امام و حدود 100 قطعه عکس هم از فضاهای مرتبط با انقلاب وجود دارد، اما متاسفانه...

خاطره اي از واقعه ۱۷ شهريور

متن زیر اظهارات مهدی توکلی از شاهدان عینی فاجعه 17 شهریوراست که در نشست تخصصی کالبدشکافی یک واقعه در 1383ایراد گردید . بسم‌الله الرحمن الرحيم. من سعي مي‌كنم خيلي خلاصه واقعة هفده شهريور را كه نشأت گرفته از واقعه شانزده شهريور بود، شرح دهم. روز شانزدهم شهريور از هفت صبح تا هفت بعد از ظهر، مردم در ميدان آزادي جمع شدند. بعد از اينكه قطعنامه خوانده شد، همه خوشحال بودند از اينكه چنين موفقيتي كسب كردند و ارتشيها تقريباً به مردم پيوستند....

نگاهي به فعاليت‌هاي مبلغان مذهبي انگليسي در ايران

دكتر علي‌محمد طرفداري فعاليت‌های مبلغان مذهبی در ايران و دنيای اسلام و ديگر سرزمين‌هاي جهان، بخشی بنيادين از مجموعه فعاليت‌های استعماری جهان غرب طی قرون اخير است که تاکنون تمامی ابعاد و زوايای آن مورد پژوهش قرار نگرفته است. از زمان افزايش قدرت کليسا در طول دوران قرون وسطی و انباشت سرمايه در دستگاه کليسا، دربار پاپ به سرمايه‌گذاری در راه ترويج آئين مسيح در ديگر سرزمين‌ها روی آورد که اين امر به يکی از عوامل مهم شروع عصر...

مأموريت منصور

سيد مصطفي تقوي پس از اينکه کشمکشهاي درون هيئت حاکمه آمريکا بر سر انتخاب شاه يا اميني، سرانجام به ترجيح شاه و ابقاي او انجاميد، با برکناري اميني، شاه اسدالله علم را به عنوان نخست‌وزير، مأمور اجراي اقداماتي کرد که به آمريکا وعده داده بود. مأموريت علم با بحران انجمنهاي ايالتي و ولايتي و بحران بزرگتر از آن، يعني قيام 15 خرداد 1342، رو به رو شد. به رغم سرکوبي خونين قيام، اما در عمل اين دولت علم بود که کارآمدي خود را از دست داد و...

به یاد امام‌جمعه‌های مبارز

مدافع حق ملت فلسطین فرزندی در خانه آیت اللّه سید ابوالحسن طالقانی به دنیا آمد (1) و پدر که عالمی سیاست مدار بود نام او را «محمود» گذاشت و پشت جلد قرآن نوشت: «سید محمود روز شنبه، چهارم ربیع الاول 1329 قمری به دنیا آمد». او در خانواده‌اي اهل علم ودین و داراي روحيه ضد ظلم رشد کرد. در محضر پدرش سيد ابوالحسن، آغاز به يادگيري مفاهيم اسلامي نمود و تحصيلات ديني خود را در مدارس رضويه و فيضيه تا درجه اجتهاد ادامه داد. وی در سال 1318 شمسی براي...

حرکت خودجوش مردمی

17 شهریور1357روزیست که در ذهن ملت ایران به عنوان رویدادی تلخ حک شده اما از نظر بسیاری از علما و اندیشمندان و حتی بسیاری از مردم و شاهدان آن واقعه نقطه عطفی در تاریخ مبارزات انقلاب اسلامی محسوب می‌شود. مردم در این روز به رژیم شاهنشاهی ثابت کردند در راه دین و انقلاب با قدم‌های استوارتری گام بر می‌دارند وحتی تلفات جانی بسیار نیز آنها را در این راه سست نخواهد کرد. در این روز ارتش شاه برای اولین بار تانک‌های خود را در میدان ژاله آن...

تا سه سال نمی دانستم با اندرزگو ازدواج کرده ام - گفتگو با همسر شهيد اندرزگو

گروه تاريخ انقلاب: همسر شهید اندرزگو راجع به شوهرش می گوید: حدود سه سال پس از ازدواج مان، در سفری که برای افغانستان‏ رفتیم، در آن‌جا وقتی جمع بودیم، خطاب به‌دوستانش گفت: "همسر من اسم اصلی و کار مرا نمی‏داند." رو کرد به من و گفت: "اسم اصلی من سیدعلی اندرزگوست، تیرخلاص را به حسن‌علی منصور، من زده‏ام و از سال 43 تا حالا فراری هستم و مأمورین‏ دولت به دنبالم." خانم "کبری‏ سیلسپور" در این مصاحبه، به بیان خاطراتش از ازدواج با...

پر تیراژترین عکس دوران انقلاب

قبل ترها اسمش را شنیده بودم، حتی وقتی که با میرهاشمی، مسئول انجمن عکاسان انقلاب و شجاعی طباطبایی، رئیس خانه کاریکاتور هم گپ و گفتی داشتم برای شنیدن خاطران عکس دوران جنگ علی فریدونی را برای مصاحبه پیشنهاد دادند. چند باری تلفنی صحبت کردیم و هر دفعه به یک بهانه قرار مصاحبه کنسل می شد، تا اینکه بالاخره ماه مبارک که تمام شد، قرار مصاحبه مان جور شد. فریدونی از آن جمله عکاسانی است که از دوران انقلاب عکاسی را با دل و جرات شروع کرده....

یک بخش جدید در مخوف‌ترین موزه ساواک

موزه شماره 2 موزه عبرت ایران که پیش از انقلاب شکنجه گاه ساواک بوده در آینده نزدیک با عنوان "دالان تاریخ" راه‌اندازی می‌شود. قاسم حسن پور، مدیر موزه عبرت ایران گفت: یکی از اقدامات مهم در موزه که شاید نقطه عطفی در تاریخ باشد، نشان دادن مقاطع مختلف تاریخ معاصر است که در قالب موزه شماره 2 بخشی از موزه عبرت ایران را به خود اختصاص می دهد. وی گفت: بسیاری از جوانان و نوجوانان در زمان بازدید از موزه می پرسند که زندانیان چرا و با چه هدفی...

شهيدي كه امام خميني خبر شهادتش را به خانواده اش داد - ‬گفتگو با فرزند شهيد

شهید سید علی اندرز گو در سال1318 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. وی كه سالها علیه حكومت شاه به مبارزه پرداخته بود در دومین روز از شهریور ماه سال 1357 هجری شمسی به درجه رفیع شهادت رسید. اعضای خانواده و خویشاوندان، سید مهدی را بسیار شبیه به پدر بزرگوارش می دانند و او از این بابت احساس مسئولیت مضاعفی می کند. او بارها در طی این مصاحبه تاکید کرد که باید حرمت این نام و نیز محبتّی که مردم نسبت به شهید اندرزگو دارند، با وسواس و دقت بسیار پاس...

خاطرات رهبر انقلاب از شهید اندرزگو

عمده‌ فعالیت شهید اندرزگو در مبارزه با رژیم غاصب پهلوی، واردات سلاح و تأمین اسلحه‌ مورد نیاز مبارزان و نیز وارد کردن اعلامیه‌های حضرت امام رحمة‌الله علیه به داخل کشور بود. همزمان با دوم شهریور ماه سالروز شهادت مبارز نستوه؛ شهید سیدعلی اندرزگو، حجت‌الاسلام سیدمهدی اندرزگو، فرزند این شهید بزرگوار خاطراتی را به نقل از رهبر معظم انقلاب درباره‌ آن شهید بازگو کرده که متن کامل آن به نقل از یایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار...

شهید لاجوردی، مبارزی در راه انقلاب

ساناز بقایی شهید سید اسدلله لاجوردی از مبارزان و شیر دلان معاصر درعرصه مبارزه علیه رژیم منفور شاه بود. در طول دوران زندگی پربار خود دست از تلاش و مبارزه در راه حق برنداشت و همواره پیرو بیانات امام خمینی(ره)بود. انس والفتی بسیار با قرآن ونهج البلاغه داشت وهمواره ساده زیستی را در زندگی پیشه کرد. تلاش‌ها و مبارزات سید بر ضد منافقان انقلاب و اسلام از نکات بارز زندگی اوست. در این مجال به فعالیت‌های قبل از انقلاب این شهید بزرگوار...

نگاهی به فاجعه سینما رکس

زهره زارعی سینما رکس کجاست؟ سینما رکس آبادان، واقع درخیابان شهرداری آبادان، نبش خیابان 8 متری بود؛ یک سینمای کهنه و قدیمی که در آن زمان درحدود 15 سال از زمان ساختش می گذشت. این سینما از چهار طرف به خیابان‌های اصلی وفرعی محدود می‌شد و در یکصد متری شهربانی ودر نزدیکی اداره دارایی قرار داشت. در طبقه دوم ساختمانی بود که در طبقه تحتانی آن مغازه‌ها و پاساژ قرار داشت و کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف سینما رکس، به نام کوچه دارایی،...

لمپن‌ها، حافظان حکومت شاه

زهره زارعی در غياب‌ سنت‌ دموكراتيك‌ رقابت‌ سياسى و نبود ساز و كارهاى مدنى مبارزه‌ بر سر كسب‌ قدرت‌ و نيز نبود راه‌هاى مسالمت‌آميز انتقال‌ قدرت، همواره‌ در لحظه‌هاى سرنوشت‌ساز، كسانى برنده‌ ميدان‌ بوده‌اند كه‌ بر خيابان‌هاى پايتخت‌ حكومت‌ كرده‌اند و حاكمان‌ خيابان‌ها فارغ‌ از تمامى مباحثات‌ و پلتيك‌هاى پايان‌ناپذير روشنفكرى بر سر توصيف‌ شرايط‌ موجود و مقوله‌ حاكميت‌ و قدرت، در ميانه‌ ميدان‌ عمل‌ ـ و...

جیره زندان را می‌دادم کتاب داستان می‌خریدم – حرف‌های محمد مهدی عبدخدایی

جوان‌ترین عضو فداییان اسلام، به دلیل آن که سن قانونی نداشت، اعدام نشد و بعد ازدوستانش، واحدی، نواب‌صفوی خلیل طهماسبی، مظفر ذوالقدر 10 سال را در زندان گذراند. زندان دهه 20 و 30 شاه که چپ‌ها و توده‌ای‌ها در آن فراوان بودند، تجربه‌های جدیدی به زندگی او اضافه کرده که یکی از آنها، خواندن کتاب‌های فراوان در فرصت‌های بی‌کاری زندان است. فضایی در سال‌های دهه 30 به وجود آمد که ادبیات ترجمه می‌شد و به ایران می‌آمد. چند نفر بودند از...

روشنفکران درعصر رضاخان

راضیه راه پیما چکیده: در بستر و روند تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی جدیدی که در عصر قاجاریه در ساختار سنتی جامعه ایران به وجود آمد، شکل گیری و پیدایش روشنفکران جدید از مهمترین رویدادها در تاریخ، فرهنگ و جامعه ایران است . این طبقه شکل گرفته نقش مؤثر خود را تا حال نیز ادامه دادند. شناخت و نقد و بررسی افکار و نقش روشنفکران ایران از آن رو اهمیت دارد که ماهیت و مبانی واکنش و مواضع مهم ترین نمایندگان تعقل جدید سیاسی، اجتماعی و...

...

86

...