مقالات

در کتابخانه‌های دیجیتال(5) حاشیه و متن یک زندگی نظامی: ارتشبد فریدون جم

مجيد رهباني خاطرات ارتشبد فریدون جم (تولد: 1293 در تبریز، درگذشت: 1387 در لندن) در چارچوب تاریخ شفاهی دانشگاه‌ هاروارد، در سال 1981 ثبت و ضبط شده است. گفت‌وگو توسط حبیب لاجوردی و در لندن انجام گرفته است. فریدون جم، فرزند محمود جم (مدیرالملک) بود. پدرش در دستگاه حکومتی کشور از اواخر قاجار تا پهلوی اول عهده‌دار سمت‌های مختلف بود، از ریاست انبار غلّه تا وزارت و سفارت و نخست‌وزیری. او تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در تهران، کرمان و...

جریان‌شناسی حضور زن در تاریخ معاصر ایران

برای بررسی اثرگذاری و نقش زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی و در پیشبرد آن، قبل از هر چیزی باید حضور و نقش زن در تاریخ معاصر ایران را جریان‌شناسی كنیم. از دوران مشروطه تا كنون سه جریان كلی در این حوزه وجود داشته است: ۱. جریان غرب‌گرایی و غرب‌شیفتگی كه حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد. ریشه‌گیری این تفكر سه دلیل داشت؛ اول سفر عده‌ای از منورالفكرها در اواسط دوره‌ی قاجار به غرب. آنان در آن‌جا بزم و حضور زن را در جامعه دیدند و نوعی شیفتگی...

امام (ره) و وداع با حاج آقا مصطفی

حاج آقا مصطفی فرزند بزرگ امام و یكی از افراد برجسته حوزه نجف بودند. ایشان در مسیر مبارزه ، پل ارتباطی مبارزین با امام بود . حاج آقا مصطفی در اول آبان 1356 به گونه ای مرموز در نجف در گذشت. امام می فرمایند: امید داشتم كه مصطفی به درد اسلام و جامعه بخورد. حاج آقا مصطفی فرزند بزرگ امام و یكی از افراد برجسته حوزه نجف بودند. ایشان در مسیر مبارزه ، پل ارتباطی مبارزین با امام بود . حاج آقا مصطفی در اول آبان 1356 به گونه ای مرموز در نجف در گذشت....

از فسادهای اخلاقی فرح پهلوی چه می دانید؟

يكي از عوامل بروز نارضايتي شديد از رژيم شاه، فساد بي‌حد و حصر دربار بود. فساد اخلاقي، تكبر و تفرعن، فساد جنسي، فساد مالي و فساد ديني تمام تار و پود دربار را در‌نورديده بود. فساد با ظهور رژيم پهلوي در دربار همزاد بود، ولي در پايان عمر رژيم، به صورت يك فرهنگ حاكم درآمده بود. به گزارش نکته نیوز به نقل از جوان در ابتدا رژيم سعي مي‌كرد فساد دربار را به دلايل فرهنگي مردم مخفي نگه دارد و همين امر موجب شد تا خاندان سلطنت خود را از مردم...

اعترافاتی دردناک و تکان دهنده از یک جاسوس ساواک

ما را مادرم تربیت می‌کرد. پدرمان یا در زندان بود یا در مخفیگاه. مادرم زن آلمانی بسیار سختگیری بود و مقرراتی من درآوردی داشت که با محیط زندگی ما در ایران اصلا سازگار نبود. چاپ سوم کتاب کتاب «جاسوسی در حزب» با زیر عنوان برادران یزدی و حزب توده ایران درباره‌ بخشی از تاریخ حزب توده و ماجرای جاسوی حسین یزدی برای ساواک به قلم قاسم نورمحمدی از سوی انتشارات جهان کتاب منتشر شد. در تاریخ حزب توده ایران نکته‌های ناروشن و ناگشوده بسیاری...

جدیدترین عکس های پیدا شده از امام خمینی مربوط به کجاست؟

آرشیو معاونت هنری موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی یکی از غنی ترین مجموعه‌های مستند از رهبر کبیر انقلاب اسلامی است. مصطفی حسین‌خانی مسئول این آرشیو، در این خصوص اظهار می‌دارد: در این آرشیو فیلم، عکس و آثار تجسمی مرتبط به امام نگهداری می‌شود که در بخش عکس 5500 قطعه عکس از امام و یادگاران‌شان موجود است. وی افزود: حدود 4800 قطعه عکس نیز از ایام ارتحال امام و حدود 100 قطعه عکس هم از فضاهای مرتبط با انقلاب وجود دارد، اما متاسفانه...

خاطره اي از واقعه ۱۷ شهريور

متن زیر اظهارات مهدی توکلی از شاهدان عینی فاجعه 17 شهریوراست که در نشست تخصصی کالبدشکافی یک واقعه در 1383ایراد گردید . بسم‌الله الرحمن الرحيم. من سعي مي‌كنم خيلي خلاصه واقعة هفده شهريور را كه نشأت گرفته از واقعه شانزده شهريور بود، شرح دهم. روز شانزدهم شهريور از هفت صبح تا هفت بعد از ظهر، مردم در ميدان آزادي جمع شدند. بعد از اينكه قطعنامه خوانده شد، همه خوشحال بودند از اينكه چنين موفقيتي كسب كردند و ارتشيها تقريباً به مردم پيوستند....

نگاهي به فعاليت‌هاي مبلغان مذهبي انگليسي در ايران

دكتر علي‌محمد طرفداري فعاليت‌های مبلغان مذهبی در ايران و دنيای اسلام و ديگر سرزمين‌هاي جهان، بخشی بنيادين از مجموعه فعاليت‌های استعماری جهان غرب طی قرون اخير است که تاکنون تمامی ابعاد و زوايای آن مورد پژوهش قرار نگرفته است. از زمان افزايش قدرت کليسا در طول دوران قرون وسطی و انباشت سرمايه در دستگاه کليسا، دربار پاپ به سرمايه‌گذاری در راه ترويج آئين مسيح در ديگر سرزمين‌ها روی آورد که اين امر به يکی از عوامل مهم شروع عصر...

مأموريت منصور

سيد مصطفي تقوي پس از اينکه کشمکشهاي درون هيئت حاکمه آمريکا بر سر انتخاب شاه يا اميني، سرانجام به ترجيح شاه و ابقاي او انجاميد، با برکناري اميني، شاه اسدالله علم را به عنوان نخست‌وزير، مأمور اجراي اقداماتي کرد که به آمريکا وعده داده بود. مأموريت علم با بحران انجمنهاي ايالتي و ولايتي و بحران بزرگتر از آن، يعني قيام 15 خرداد 1342، رو به رو شد. به رغم سرکوبي خونين قيام، اما در عمل اين دولت علم بود که کارآمدي خود را از دست داد و...

به یاد امام‌جمعه‌های مبارز

مدافع حق ملت فلسطین فرزندی در خانه آیت اللّه سید ابوالحسن طالقانی به دنیا آمد (1) و پدر که عالمی سیاست مدار بود نام او را «محمود» گذاشت و پشت جلد قرآن نوشت: «سید محمود روز شنبه، چهارم ربیع الاول 1329 قمری به دنیا آمد». او در خانواده‌اي اهل علم ودین و داراي روحيه ضد ظلم رشد کرد. در محضر پدرش سيد ابوالحسن، آغاز به يادگيري مفاهيم اسلامي نمود و تحصيلات ديني خود را در مدارس رضويه و فيضيه تا درجه اجتهاد ادامه داد. وی در سال 1318 شمسی براي...

حرکت خودجوش مردمی

17 شهریور1357روزیست که در ذهن ملت ایران به عنوان رویدادی تلخ حک شده اما از نظر بسیاری از علما و اندیشمندان و حتی بسیاری از مردم و شاهدان آن واقعه نقطه عطفی در تاریخ مبارزات انقلاب اسلامی محسوب می‌شود. مردم در این روز به رژیم شاهنشاهی ثابت کردند در راه دین و انقلاب با قدم‌های استوارتری گام بر می‌دارند وحتی تلفات جانی بسیار نیز آنها را در این راه سست نخواهد کرد. در این روز ارتش شاه برای اولین بار تانک‌های خود را در میدان ژاله آن...

تا سه سال نمی دانستم با اندرزگو ازدواج کرده ام - گفتگو با همسر شهيد اندرزگو

گروه تاريخ انقلاب: همسر شهید اندرزگو راجع به شوهرش می گوید: حدود سه سال پس از ازدواج مان، در سفری که برای افغانستان‏ رفتیم، در آن‌جا وقتی جمع بودیم، خطاب به‌دوستانش گفت: "همسر من اسم اصلی و کار مرا نمی‏داند." رو کرد به من و گفت: "اسم اصلی من سیدعلی اندرزگوست، تیرخلاص را به حسن‌علی منصور، من زده‏ام و از سال 43 تا حالا فراری هستم و مأمورین‏ دولت به دنبالم." خانم "کبری‏ سیلسپور" در این مصاحبه، به بیان خاطراتش از ازدواج با...

پر تیراژترین عکس دوران انقلاب

قبل ترها اسمش را شنیده بودم، حتی وقتی که با میرهاشمی، مسئول انجمن عکاسان انقلاب و شجاعی طباطبایی، رئیس خانه کاریکاتور هم گپ و گفتی داشتم برای شنیدن خاطران عکس دوران جنگ علی فریدونی را برای مصاحبه پیشنهاد دادند. چند باری تلفنی صحبت کردیم و هر دفعه به یک بهانه قرار مصاحبه کنسل می شد، تا اینکه بالاخره ماه مبارک که تمام شد، قرار مصاحبه مان جور شد. فریدونی از آن جمله عکاسانی است که از دوران انقلاب عکاسی را با دل و جرات شروع کرده....

یک بخش جدید در مخوف‌ترین موزه ساواک

موزه شماره 2 موزه عبرت ایران که پیش از انقلاب شکنجه گاه ساواک بوده در آینده نزدیک با عنوان "دالان تاریخ" راه‌اندازی می‌شود. قاسم حسن پور، مدیر موزه عبرت ایران گفت: یکی از اقدامات مهم در موزه که شاید نقطه عطفی در تاریخ باشد، نشان دادن مقاطع مختلف تاریخ معاصر است که در قالب موزه شماره 2 بخشی از موزه عبرت ایران را به خود اختصاص می دهد. وی گفت: بسیاری از جوانان و نوجوانان در زمان بازدید از موزه می پرسند که زندانیان چرا و با چه هدفی...

شهيدي كه امام خميني خبر شهادتش را به خانواده اش داد - ‬گفتگو با فرزند شهيد

شهید سید علی اندرز گو در سال1318 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. وی كه سالها علیه حكومت شاه به مبارزه پرداخته بود در دومین روز از شهریور ماه سال 1357 هجری شمسی به درجه رفیع شهادت رسید. اعضای خانواده و خویشاوندان، سید مهدی را بسیار شبیه به پدر بزرگوارش می دانند و او از این بابت احساس مسئولیت مضاعفی می کند. او بارها در طی این مصاحبه تاکید کرد که باید حرمت این نام و نیز محبتّی که مردم نسبت به شهید اندرزگو دارند، با وسواس و دقت بسیار پاس...

خاطرات رهبر انقلاب از شهید اندرزگو

عمده‌ فعالیت شهید اندرزگو در مبارزه با رژیم غاصب پهلوی، واردات سلاح و تأمین اسلحه‌ مورد نیاز مبارزان و نیز وارد کردن اعلامیه‌های حضرت امام رحمة‌الله علیه به داخل کشور بود. همزمان با دوم شهریور ماه سالروز شهادت مبارز نستوه؛ شهید سیدعلی اندرزگو، حجت‌الاسلام سیدمهدی اندرزگو، فرزند این شهید بزرگوار خاطراتی را به نقل از رهبر معظم انقلاب درباره‌ آن شهید بازگو کرده که متن کامل آن به نقل از یایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار...

شهید لاجوردی، مبارزی در راه انقلاب

ساناز بقایی شهید سید اسدلله لاجوردی از مبارزان و شیر دلان معاصر درعرصه مبارزه علیه رژیم منفور شاه بود. در طول دوران زندگی پربار خود دست از تلاش و مبارزه در راه حق برنداشت و همواره پیرو بیانات امام خمینی(ره)بود. انس والفتی بسیار با قرآن ونهج البلاغه داشت وهمواره ساده زیستی را در زندگی پیشه کرد. تلاش‌ها و مبارزات سید بر ضد منافقان انقلاب و اسلام از نکات بارز زندگی اوست. در این مجال به فعالیت‌های قبل از انقلاب این شهید بزرگوار...

نگاهی به فاجعه سینما رکس

زهره زارعی سینما رکس کجاست؟ سینما رکس آبادان، واقع درخیابان شهرداری آبادان، نبش خیابان 8 متری بود؛ یک سینمای کهنه و قدیمی که در آن زمان درحدود 15 سال از زمان ساختش می گذشت. این سینما از چهار طرف به خیابان‌های اصلی وفرعی محدود می‌شد و در یکصد متری شهربانی ودر نزدیکی اداره دارایی قرار داشت. در طبقه دوم ساختمانی بود که در طبقه تحتانی آن مغازه‌ها و پاساژ قرار داشت و کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف سینما رکس، به نام کوچه دارایی،...

لمپن‌ها، حافظان حکومت شاه

زهره زارعی در غياب‌ سنت‌ دموكراتيك‌ رقابت‌ سياسى و نبود ساز و كارهاى مدنى مبارزه‌ بر سر كسب‌ قدرت‌ و نيز نبود راه‌هاى مسالمت‌آميز انتقال‌ قدرت، همواره‌ در لحظه‌هاى سرنوشت‌ساز، كسانى برنده‌ ميدان‌ بوده‌اند كه‌ بر خيابان‌هاى پايتخت‌ حكومت‌ كرده‌اند و حاكمان‌ خيابان‌ها فارغ‌ از تمامى مباحثات‌ و پلتيك‌هاى پايان‌ناپذير روشنفكرى بر سر توصيف‌ شرايط‌ موجود و مقوله‌ حاكميت‌ و قدرت، در ميانه‌ ميدان‌ عمل‌ ـ و...

جیره زندان را می‌دادم کتاب داستان می‌خریدم – حرف‌های محمد مهدی عبدخدایی

جوان‌ترین عضو فداییان اسلام، به دلیل آن که سن قانونی نداشت، اعدام نشد و بعد ازدوستانش، واحدی، نواب‌صفوی خلیل طهماسبی، مظفر ذوالقدر 10 سال را در زندان گذراند. زندان دهه 20 و 30 شاه که چپ‌ها و توده‌ای‌ها در آن فراوان بودند، تجربه‌های جدیدی به زندگی او اضافه کرده که یکی از آنها، خواندن کتاب‌های فراوان در فرصت‌های بی‌کاری زندان است. فضایی در سال‌های دهه 30 به وجود آمد که ادبیات ترجمه می‌شد و به ایران می‌آمد. چند نفر بودند از...

روشنفکران درعصر رضاخان

راضیه راه پیما چکیده: در بستر و روند تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی جدیدی که در عصر قاجاریه در ساختار سنتی جامعه ایران به وجود آمد، شکل گیری و پیدایش روشنفکران جدید از مهمترین رویدادها در تاریخ، فرهنگ و جامعه ایران است . این طبقه شکل گرفته نقش مؤثر خود را تا حال نیز ادامه دادند. شناخت و نقد و بررسی افکار و نقش روشنفکران ایران از آن رو اهمیت دارد که ماهیت و مبانی واکنش و مواضع مهم ترین نمایندگان تعقل جدید سیاسی، اجتماعی و...

نیم نگاهی به تأسیس پادشاهی پهلوی

در فاصله سال‌های 1919 تا 1930 ؛ دهه آغازین روابط ایران و امریکا و دوره ای پر حادثه که در آن، خاندان قاجار سرنگون شد و پهلوی‌ها به قدرت رسیدند تا کنون پژوهش تاریخی مفصلی درباره حوادث سال‌های 1919 تا 1930 ایران، بر اساس اسناد قابل اطمینان و به زبان انگلیسی انجام نشده است. علاوه بر این، علاقه و چشمداشت آمریكا به نفت ایران؛ و درگیر بودن با سیاست ایران از طریق مستشاران آمریكایی؛ و آثار باستانی ایران؛ و راه‌آهن ایران، در كنار رابطه دیرپای...

ارتشبد بهرام آریانا کیست؟

ارتشبد بهرام آریانا کیست؟ حسین منوچهری ( بهرام آریانا) فرزند صدر الدین در سال 1285 ش در تهران به دنیا آمد و در سال 1365 ش ، در سن 80 سالگی در پاریس در گذشت . او نسبت مادری خود را به منوچهر خان معتمد الدوله ارمنی والی اصفهان ، می‌رساندکه به علت حمایت از علی محمد باب شهرت دارد و از کارگزاران قسی القلب دوران قاجار‌ محسوب می شود . شهرت معتمد الدوله همچنین به خاطر شقاوت او در سرکوب ایلات و عشایر جنوب ، بویژه ایلات بختیاری و ممسنی است. با...

من جوجه جلال‎آل احمد بودم/ جلال گفت خمینی جیگر دارد این هوا!

بازخوانی گفته ها و خاطرات محمود گلابدره ای به مناسبت درگذشت او من جوجه جلال‎آل احمد بودم/ جلال گفت خميني جيگر دارد اين هوا! محمود گلابدره ای نویسنده عجیبی بود. با جلال آل احمد می گشت و همراه او بود. قبل از انقلاب در مبارزات مردم شركت داشت. آن روزها كه نویسنده ها نوشتن و گفتن درباره انقلاب و دفاع مقدس را ننگ و عار می دانستند او رمان «لحظه های انقلاب» و «اسماعیل اسماعیل» را نوشت. ده سال در آمریكا سر كرد كه به قول خودش بیشترش به...

اسدالله علم و نیرو‌های مخالف رژیم

مظفر شاهدی در طی سالهایی كه اسدالله علم تصدی وزارت دربار را به عهده داشت، گروهها، جناحها، و شخصیتهای مذهبی و غیرمذهبی مخالف رژیم سخت در حال بالندگی بودند. رژیم در طی این سالها (1350ـ1354/1971ـ1975م) هنوز اطلاع دقیقی از میزان قدرت نیروهای مخالف نداشت. اسدالله علم نیز هشدارهایی را كه سازمانهای جاسوسی و نمایندگان كشورهای خارجی در ایران از فعالیت نیروهای مذهبی به او می‌دادند چندان جدّی تلقی نمی‌كرد، زیرا به اعتقاد او پس از حوادث 15...

داریوش همایون و روزنامه آیندگان

داریوش همایون و روزنامه آیندگان داریوش همایون پس از آنكه به خارج گریخت، تلاشهای تازه ای را آغاز كرد: نخست به حمایت از رضا پهلوی برخاست و مشاور او شد،سپس به جمهور یخواهان گرایید و در پایان هوادار نظام سلطنتی مشروطه شد! او حتی كوشید بار دیگر (آیندگان) را در لس آنجلس با همکاری هوشنگ وزیری رو به راه كند و مرا هم به همكاری دعوت كرد؛ اما زود دریافت كه زمینه ای ندارد و بساطش را برچید. سفرهای او به خارج از ایران هم جالب است: در سال 1961 به...

طرحهای جدید شاه برضد مطبوعات

در دوران پهلوی اول روابط دولت با مطبوعات مشخص بود. روزنامه‌ها وظیفه‌ای جز تبلیغ و ترویج نظرات و اقدامات رضا شاه نداشتند و آن ‌را به خوبی انجام می‌دادند. از روزنامه‌هایی كه هنوز هوای «حكومت مشروطه» در سرشان بود، در ده سال آخر حكومت رضاشاه اثری نمانده بود كه مشكلی ایجاد كند. چنان‌كه پیشتر گفتم، دو روزنامه «ایران» و «اطلاعات» به طور منظم منتشر و در روزنامه‌فروشی‌ها عرضه می‌شدند. روزنامه دیگری هم به نام «كوشش» بود كه در شماری...

جنگ میان پاپ و پادشاه/ امام و شهادت حاج آقا مصطفی/ گوشه ای از تهجد امام

سال 1703 راهبی پارسا كه عمر خود را وقف كلیسا كرده بود به مقام پاپی رسید. گرگوری هفتم خود را رهبر مسیحیان می دانست. در این زمان آلمان دارای یك پادشاه فرانكی بود كه هنری چهارم نام داشت. امپراطوران آلمان و جانشین امپراطوران روم باستان و شارلمانی . . . جنگ میان پاپ و پادشاه در سال 1703 راهبی پارسا كه عمر خود را وقف كلیسا كرده بود به مقام پاپی رسید. گرگوری هفتم خود را رهبر مسیحیان می دانست. در این زمان آلمان دارای یك پادشاه فرانكی بود كه...

موج جدید تقلید از امام خمینی (ره) در نجف اشرف

وقتی آیت الله حكیم از دنیا رفت ، موج جدیدی از تقلید از امام در كشورهای مختلف به وجود آمد و بیت كوچك امام در نجف یك مرتبه به مركز ایاب و ذهاب و رفت و آمد همه ملل و اقوام تبدیل شد . حجت الاسلام محتشمی پور در خاطرات شفاهی خود می گوید : (( وقتی آیت الله حكیم از دنیا رفت ، موج جدیدی از تقلید از امام در كشورهای مختلف به وجود آمد و بیت كوچك امام در نجف یك مرتبه به مركز ایاب و ذهاب و رفت و آمد همه ملل و اقوام تبدیل شد . طبیعتا وجوهاتی هم كه...

آخرین روزهای رضاخان و ترس از مرگ

اعلیحضرت از شنیدن این سخنان سخت برآشفتند و فرمودند : «مگر من زندانی‌ام ! من آزادانه از كشور خود مهاجرت كرده‌ام و به من گفته بودند كه در خارج از كشورم به هر كجا كه می‌خواهم می‌توانم بروم. جزیره موریس كجاست ؟ چرا اجازه نمی‌دهند كه من به آمریكای جنوبی بروم ؟چرا مانع می‌شوید كه ما در بمبئی پیاده شویم و تا رسیدن كشتی اقلا در شهر بمانیم . "اگر نقاش ماهری وجود داشت كه می‌توانست زندگی روزانه رضاشاه را پس از وقایع 1320 ترسیم نماید و یا...

...

87

...