انقلاب اسلامی

مقالات

بازنگری پرونده بدنام ترین زن دربار پهلوى

روز چهارم آبان 1298 در بیمارستان احمدیه تهران زنى به نام تاج الملوك (دختر تیمورخان آیرملو) هنگامى كه همسرش در مأموریت بود در یك وضع حمل دو فرزند به دنیا آورد. یك پسر به نام محمدرضا و یك دختر كه اشرف خوانده شد. دوران كودكى اشرف در تنهایى سپرى شد زیرا هر گاه رضاخان هواى محبت كردن و سروكله زدن با بچه‏ها به سرش مى‏زد اول شمس كه دختر ارشد او بود و بعد محمدرضا كه پسر بود در آغوش او جاى مى‏گرفتند و تنها كسى كه به حساب نمى‏آمد، اشرف...

نقش انگلیس در اشاعه سانسور در ایران

مجموعه‌ حاضر حاوی اسنادی در زمینه نقش سفارت انگلستان در تهران در ترویج سانسور در رسانه‌های گروهی ایران است. سند‌ها عمدتاً حاوی دستورات وزیر مختار یا سفیر انگلیس در تهران به وزارت امور خارجه كشورمان است كه هدف سرپوش نهادن بر اقدامات نیرو‌های متفقین به طور اعم و انگلیسی‌ها به طور اخص در سالهای حضور نظامی اشغالگرانه‌شان در ایران را دنبال می‌كند. سند شماره 1 مكاتبه سفارت انگلیس در تهران با وزارت امور خارجه درباره تخطی...

مدرس:ارشاد از روی جهل فساد می آورد

نوشته حاضر ، نامه اعتراضیه شهید سید حسن مدرس خطاب به وزیر معارف و اوقاف راجع به مندرجات غیر اخلاقی و انحرافی یكی از مجلات منتشره در عصر رضاخان پهلوی به نام « جهان زنان» است . معرفی مجله "جهان زنان" مجله "جهان زنان" از جمله نشریات مستهجنی بود كه در سال های اول كودتای رضاخان منتشر می‌شد . این نشریه ابتدا در مشهد تحت نظر فرخ دین پارسا و فخر آفاق پارسا تأسیس گردید و شماره اول آن در 24 صفحه به قطع کوچک در مطبعه سربی طوس طبع و در...

نگاهی به تأثیر اندیشه های دكتر علی شریعتی بر انقلاب اسلامی

صدرا دیباجی صحبت از جامعه‌ای است كه نیمی از آن خوابیده‌اند و افسون شده‌اند و نیمی دیگر كه بیدار شده‌اند، در حال فرارند. ما می‌خواهیم این خوابیده‌های افسون شده را بیدار كنیم و واداریم كه «بایستند» و هم آن فراری‌ها را برگردانیم، و واداریم كه بمانند.» [1] دكتر علی شریعتی یكی از كنشگران فعال و پویای انقلابی بود كه اندیشه‌هایش قابلیت اثرگذاری بر انقلاب اسلامی را دارا بود. وی تحت تأثیر متفكران معروفی چون لوئی...

عبدخدایی: آیت‌الله صدر ترور رزم‌آرا را تائید کرد/ به ما می‌گفتند فداییان انگلستان!/ کسی پشت ترور علاء نایستاد

فاطمه رزاقی: مهدی عبدخدایی تنها بازمانده نسل نخست فداییان اسلام است؛ نوجوانی که علقه و عاطفه‌اش نسبت به نواب صفوی، انگشت اشاره‌اش را روی ماشه شلیک به دکتر حسین فاطمی قرار داد. بار‌ها از اعدام‌های انقلابی انجام‌ شده توسط فداییان سخن گفته و دفاع کرده است. این بار هم با او در این ‌باره گفت‌وگو کردیم؛ گفت‌وگویی که در خلال آن رد باریک اتهام‌ها و رقابت‌های سیاسی گروه‌های مبارز پس از ۶۰ سال هویدا شد؛ بی‌آنکه بخواهیم. ...

چگونه مسجد جامع كرمان را به آتش كشیدند

حادثه به آتش كشیدن مسجد جامع كرمان از مهمترین فرازهای جنایات رژیم پهلوی محسوب می شود . روز 24 مهر 1357 كه حدود 20 هزار نفر از مردم مسلمان كرمان به منظور بزرگداشت اربعین شهدای 17 شهریور تهران و اولین سالگرد شهادت آیة‌الله حاج سید‌مصطفی خمینی، به دعوت علما و روحانیون كرمان در مسجد جامع اجتماع كرده بودند و بازار و كلیة مغازه‌ها تعطیل بود، ناگهان حدود 300 نفر ظاهراً از ساكنین زاغه‌نشین كه به كولی‌ها معروف هستند، با در دست داشتن چوب و...

اندیشه سیاسی آیت‌الله طالقانی

معصومه پریور آیت‌الله سید محمود طالقانی از تبار نواندیشان دینی در عصر حاضر است كه مدت نیم قرن فعالیت در حیات سیاسی و اجتماعی و با تكیه بر قرآن، عمر خود را در راه احیای فكر و اندیشه دینی صرف كرد و در شکل‌گیری انقلاب اسلامی سهم مهم و قابل توجهی داشته است. این شخصیت برجسته از همان دوران كودكی تحت تأثیر تعالیم پدر و اوضاع زمانه، الفبای مبارزه با استبداد را فرا گرفت و این روند را تا واپسین سال حیات خویش ادامه داد. ایشان از زمان...

اسدالله علم وزیر کشور در کابینه علاء

مظفر شاهدی پس از عزل زاهدی، حسین علاء را که آلت فعلی بیش نبود و هیچ‌گونه خطری نیز از سوی او احساس نمی‌شد به جای زاهدی به نخست‌وزیری منصوب کردند. به‌ ویژه این که اسدالله علم در کابینه او با عنوان وزیر کشور نقش اصلی را ایفا می‌کرد. از این زمان به بعد انتخاب و عزل وزرا و به ‌ویژه نمایندگان مجلس شورای ملی و سنا صرفاً به میل شاه و مشاور اصلی‌اش اسدالله علم صورت می‌گرفت. چنانکه حسین علا نتوانست در انتخاب اعضای کابینه‌اش...

نگاهی به مفهوم « وطن » در شعر مشروطه

دكتر منصور میرزانیا انقلاب مشروطه كه بزرگترین حادثه سیاسی و اجتماعی ایران بعد از حمله مغول تا عصر حاضر بود منشأ تحولات بزرگ در زبان و فرهنگ ایران گردید كه یكی از آنها تحول در معنای بسیاری از واژه‌هاست « آزادی، وطن، قانون، مجلس، استبداد، منورالفكر، نماینده، نامزد، وكیل » و بسیاری دیگر واژگانی هستند كه در این دوره و اندكی پیش از آن دستخوش دگرگونی گردیدند. در این زمان « آزادی » مترادف با « دموكراسی » به كار می رفت در حالی كه...

عکس هایی از نواب صفوی که نابود شد

به گزارش مشرق به نقل از فارس، عباس میرهاشمی از جمله عکاسانی است که نامش با انقلاب و دفاع مقدس گره خورده است، آثارش به مهمترین مقطع تاریخی ایران یعنی سال‌های انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی مربوط می‌شود. او از همان دوران انقلاب یعنی سال‌ 57 در زمینه عکاسی فعال بوده است و آثار بسیاری را از مهمترین مقطع تاریخ ایران یعنی سال‌های 57 تا 67 در اختیار دارد. سال‌ها بعد از پایان جنگ تحمیلی، او و شش تن دیگر از عکاسان دوران جنگ تحمیلی یک هدف و...

درباره بزرگ‌مرد دانش و مبارزه - گفتگو با ملوک‌السادات حسینی بهشتی

«ملوک‌السادات حسینی بهشتی» فرزند ارشد خانواده شهید آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی در آستانه سی‌ویکمین سالگرد شهادت شهید بهشتی و هفتادودو تن از یارانش در گفت‌وگویی* از زندگی این شهید انقلاب سخن گفت که بخش‌های مرتبط آن با وقایع سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در پی می‌آید. در سال‌های 42ـ41 که با قیام 15 خرداد نیز مصادف بود شهید بهشتی جزو افرادی بودند که میان نسل جوان جایگاه و جاذبه ویژه‌ای داشتند و این جاذبه...

انقلاب ایران از نگاه یک مقام امنیتی فرانسوی

ترجمه: امید ساعدی تلخیص و ویراستاری:تحریریه ی حافظ اشاره: مطلب زیر خلاصه‌ی مصاحبه‌یی با آقای الکساندر دو مارانش Alexandre de Marenches رییس کل سازمان اطلاعات برون‌مرزی فرانسه در دوران انقلاب 1357 ایران توسط ژورنالیست معروف فرانسوی، خانم کریستین اُکرنت Christine Ockrent است که در سال 1986 در کتابی تحت عنوان Dans le secret des princes یا اندر اسرار فرمان‌فرمایان توسط انتشارات Stock در پاریس چاپ و منتشر شد. بخش‌هایی از آن کتاب که با اطلاعات و تحلیل یک مقام...

شهید دکتر مصطفی چمران در امریکا

امین رمضانی مقدمه شهید دکتر مصطفی چمران از چهره‌های ممتاز تاریخ معاصر کشور ماست. او عمری را به مبارزه با حکومت شاه گذراند و در این راه از جان و مال و حتی خانواده‌اش دریغ نکرد. شاید بتوان ضعف تاریخ‌نگاری پس از انقلاب دانست که برخی از فرازهای زندگانی او پررنگ‌تر و متعدد روایت شده‌است، حال‌آن‌که و برخی‌دیگر مهجور واقع‌شده‌اند. از فصل‌های مهم اما مهجورمانده‌ی حیات او، دوره‌ی حضورش در امریکاست. این دوره از این‌رو دارای...

جان امام را در بهشت زهرا چه کسی نجات داد

امام می‌آمد تا سیاهی‌ها را بزداید و نور ایمان را در قلوب امت بپراکند؛ اما نظامیان سرسپرده دولت بختیار در بهشت‌زهرا در روز ورود جهت ترور امام طرحی داشتند که با درایت یکی از یاران ایشان خنثی شد. به گزارش فارس، آنچه پیش رو دارید زندگی نامه سردار دلاور اسلام، فاتح جنگ های کردستان و علمدار نبردهای حماسی جبهه غرب، از بازی‌دراز تا گیلان غرب؛ شهید غلام علی پیچک. * مولود شعبان پاییز غارتگر از راه می‌رسد تا با بی رحمی بر...

جنبش زنان در ایران در میانه دو انقلاب

سپیده ثقفیان شروع طرح مطالبات زنان با تأکید بر متغیر جنسیت به شکل گسترده از انقلاب مشروطه آغاز شده است.مشارکت اجتماعی زنان و مداخله در جنبش مشروطه خواهی نقطه ی شروع گردهمایی حول محور تغییر در وضعیت زنان (جنبش زنان) قلمداد شده است. افسانه نجم آبادی از روش تاریخی تحلیلی استفاده کرده است تا شکل گیری گفتمان برابری خواهی در مقابل گفتمان قیمومیت را نشان دهد.(نجم آبادی :2004) وی با تحلیل نوشته های بازمانده از زمان مشروطه تقابل مفهوم...

از رکن دوم تا ساواک: خاطرات سرلشکر حسن علوی‌کیا

مجید رهبانی فضای نامحدود وِب مجالی فراخ و همگانی فراهم ساخته تا هرکس هرچه می‌خواهد بگوید و بنویسد. اما در میان انبوه حرّافی‌های اغلب بی‌مقدار، به شمار نه چندان کمی از شرح‌حال‌نویسی و خاطرات‌گوییِ کسانی بر می‌خوریم که هر یک به مناسبتی و در موردی ـ از سیاست و قضاء و اقتصاد گرفته تا فرهنگ و هنر و ورزش... در دوره‌ای از تاریخ معاصر ایران تأثیرگذار بوده‌اند. این زندگینامه‌ها و خاطرات صورت‌های متفاوتی دارند. برخی در چارچوب...

کوچک خان ، واقعه ی ملاسرا و دستگیری حیدرعمواوغلی

ناصر عظیمی در 5 اردیبهشت سال 1300خورشیدی(15 ماه می 1919 میلادی) یعنی یک سال و نیم پس از انقلاب اکتبر سرانجام « روتشتین »اولین سفیر شوروی به تهران رسید. در14 خرداد همین سال قوام السلطنه جای سید ضیاء الدین را به عنوان نخست وزیر گرفت. او با اتکا به قرار داد اسفند 1299 خورشیدی تحت عنوان قرار دوستی بین ایران و شوروی و با تمهیداتی که بعدها با همان الگو توسط خود او در دهه ی 1320 تکرار شد، خروج ارتش سرخ از گیلان را تا پایان تابستان سال1300 خورشیدی...

از قیام علیه فراموشخانه تا قیام پانزده خرداد

دکتر سید حمید روحانی در نهضت‌هایی که طی یک صد سال گذشته تا پیروزی انقلاب اسلامی به‌وجود آمده محرک و انگیزۀ دینی عامل اصلی خیزش‌ها بوده است. در قیام پانزده خرداد نیز مردم با هدف دفاع از اسلام و مرجعیت به پا خاستند و فداکاری کردند؛ درواقع جز دفاع از اسلام هیچ انگیزۀ دیگری در آن قیام تأثیر گذار نبود و این سیر تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه یافت. امام(ره) با عبرت‌آموزی از تاریخ، مبارزه با استبداد و استعمار را هم‌زمان آغاز...

نهضت نه گفتن!

مسعود رضایی سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲، دوره‌ای پرماجرا از تاریخ کشورمان است که نهضت ملی شدن صنعت نفت را باید قلۀ پرافتخار آن به‌شمار آورد. آنچه باعث می‌شود این رویداد را یکی از افتخارات ملت ایران بدانیم، فقط ملی شدن صنعت نفت از نظر اقتصادی نیست، که ظاهر مسئله تلقی می‌شود، بلکه واقعیت بس بزرگ‌تر و خطیرتر نهفته در پس آن است که همانا دستیابی ایرانیان به پیروزی ارزشمندی در مسیر استعمارستیزی و نفی سلطۀ بیگانگان است. نهضت ملی شدن...

مبارزات اسلامی زنان عصر مشروطه

دكتر سیروس برادران شكوهی یکی از ضرورت‌های تحقیق در تاریخ فعالیت‌های زنان، تحلیل محتوای متون تاریخی هر دوره است. این امر می‌تواند کمک مناسبی در برطرف ساختن ابهامات تاریخی باشد. تحلیل محتوای بسیاری از متون تاریخی دورۀ مشروطه، از جمله روزنامه‌ها، از ریشۀ دینی مطالبات مردم و حضور مؤثر علما در تحولات این دوره حکایت می‌کند. مطلب زیر پیش از این و در دورۀ پیشین نشریۀ زمانه چاپ شده بود و با وجود آنکه مطلوب ما در تحلیل محتوایی سهم...

تجدد و تدین زنان عصر مشروطه

زینب یاسری تاریخ نگاری روشن­فکری و حب و بغض­هایش، بازشناسی جریان­های فعال زنان در دورۀ مشروطه را به امری ضروری برای فهم درست فعالیت زنان در این دوره تبدیل کرده است. اینکه در ساختار سادۀ فعالیت­های فرهنگی دوره مشروطه چگونه شبکه­های پیچیده‌ای از فعالیت زنان سامان می یابد، نسبت فعالیت­های جریان های فراموسونری با گسترش انجمن‌ها،نشریات و مدارس زنان چگونه تحلیل می‌شود، نسبت فعالیت های سازمان یافتۀ زنان و فعالیت های سازمان...

كالبد شكافی احزاب اپوزیسیون پهلوی پس از كودتای 1332

حسین عطایی اصلی ترین واكنش شاه برای كنترل و نابودی گروه های مخالف، تأسیس ساواك در 1335 بود. انتشار ده ها جلد كتاب با عناوینی مثل فلان شخصیّت یا بهمان سازمان به روایت اسناد ساواك در سال های اخیر نشان دهندۀ دامنۀ گسترده و فراگیر فعّالیّت این سازمان است . امّا كار به اینجا ختم نشد. با ایجاد كمیتۀ مشترك ضدّ خرابكاری در 1350 كه جنبۀ ستاد هماهنگ كنندۀ برخورد با گروههای مخالف بود شاه به این سمت حركت كرد كه هر گونه مخالفتی را در نطفه خفه...

نگاهی به تأثیر اندیشه های دكتر علی شریعتی بر انقلاب اسلامی

صدرا دیباجی اندیشه ی دكتر شریعتی در مقابل با گفتمان اسلام محافظه كار، گفتمان ماركسیسم و سلفیسم و در فضای بیناگفتمانی جامعه شناسی و مذهب قرار داشت و بنابراین او را جامعه شناس دینی می خوانند و گفتمانش را متعلق به روشنفكری مذهبی می دانند. اندیشه ی دكتر شریعتی را باید در قالب گفتمان بازگشت به خویشتن مورد بررسی قرار داد. دغدغه ی روشنفكرانی كه در پی گفتمان غربزدگی راه حل مسأله را در واگرد به "خویشتن اصیل خویش" جستجو می كردند. ...

جمعيّت یاران متحد

مظفر شاهدی ازجمله اقدامات دکتر اقبال، طی سالهای پس از پایان دوره نخست‌وزیری‌اش، که با یاری و همفکری گروهی از دوستان و نزدیکان او انجام گرفت، تشکیل «جمعیت یاران» یا «جبهه یاران متحد» بود که ظاهراً به منظور فعالیتهای سیاسی تأسیس نشده بود. دکتر مصطفی الموتی از دوستان نزدیک دکتر اقبال درباره روند تشکیل، ماهیت و برخی از اعضای مهم جمعیت یاران چنین نوشته است: از زمانی که دکتر اقبال از نخست‌وزیری کناره گرفت عده‌ای از دوستان...

امام خمینی و مواجهه با اسرائیل و پهلوی

دکتر غلامعلی پاشازاده مقدمه از آغاز مخالفت‌های علنی امام خمینی(ره) با نظام پهلوی، مناسبات دولت پهلوی با اسرائیل به یکی از محوری‌ترین دلایل مخالفت امام تبدیل شد. امام قبل از تبعید در سال 1343، به نفوذ اسرائیلی‌ها در شئون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشور به شدت اعتراض می‌کرد و از وعاظ و روحانیون می‌خواست تا خطر اسرائیل را به مردم گوشزد کنند. پس از تبعید ایشان به عراق، روند زیاده‌طلبی‌های اسرائیل و مقاومت دولت‌های عربی...

مروری بر شکل‌گیری و گسترش یک شعار / اولین ‌بار چه کسی گفت مرگ بر شاه؟

سید نیما حسینی تاریخ ایرانی: مردم ایران در جریان انقلاب 1357 با سردادن شعارهای گوناگون مواضع خود را در قبال آنچه در سرزمینشان می‌گذشت، اعلام می‌کردند اما در میان صدها شعاری که در آن روزها ابداع و بر زبان‌ها جاری شد یکی به سبب صراحتی که داشت از دیگر شعارها متمایز بود و آن شعاری نبود جز «مرگ بر شاه». سال 56 سال مهمی درتاریخ مبارزات مردم بود. مرگ مشکوک دکتر علی شریعتی و حاج سیدمصطفی خمینی در کنار بازداشت هرروزه مبارزان طیف‌های...

سازمان زنان ایران؛ ابزار فرهنگی ـ اجتماعی حکومت شاه و نقش اشرف پهلوی

حمیرا رنجبر عمرانی پس از انقلاب مشروطه نهادها و سازمان‌های جدیدی عمدتاً از سوی حاکمیت بنا نهاده شد که بنا به اقتضای اجتماعی، سیاسی زمان عمل می‌کردند. یکی از این نهادها، جمعیت‌های زنان بودند. با وجود حرکت‌های زنان در طول مبارزات مشروطه و جمعیت‌هایی که در همان دوران با حساسیت‌های سیاسی، اجتماعی خاص خود تشکیل یافتند، پس از روی کار آمدن رضاخان، تغییرات عمده‌ای در روند حرکت‌های اجتماعی، سیاسی به وجود آمد. زمینه این...

«با یاد استاد»

جواد کامور بخشایش آیت‌الله عبدالرحیم عقیقی بخشایشی عالم دین ، قرآن‌پژوه و نویسندة معاصر پس از تحمل یک دوره بیماری ، پنجشنبه 17 فروردین 1391 چشم از جهان فروبست و در گلزار شهدای قم دفن گردید . او استاد حوزه و دانشگاه بود و در کنار تدریس به کار تألیف ، ترجمه و پژوهش هم مشغول بود و حدود صد جلد کتاب از خود بر جای گذاشت . نگاهی به آثار تألیفی وی نشان می‌دهد که عمده پژوهش‌های وی در حوزة دین و قرآن بوده و با توجه به آذربایجانی بودنش چندین...

ميرزاي نائيني و تقابل فقيهانه با استبداد

نويسنده: محمدعلي ندائي در زماني که جنبش مشروطيت به رهبري علماي نجف همچون آخوند خراساني و عالمان مجاهد مقيم تهران مانند سيدمحمد طباطبايي و سيدعبدا... بهبهاني در حال دست و پنجه نرم کردن با استبداد سلطنتي قاجار بود، در عرصه انديشه و نظر با سه طيف و جريان فکري مواجه و سه گونه برداشت از آن ارائه مي شد. در ميان چنين تلاطم هاي اجتماعي و تعارض هاي فکري، مجتهدي محقق و خلاق که از نزديک شاهد تلاش هاي مجاهدانه فقها به ويژه استاد برجسته اش...

تکاپوهاي تمدني مردم ايران درتاريخ معاصر

نويسنده: محمدعلي ندائي ويل دورانت، تمدن را نظمي اجتماعي توصيف مي کند که در نتيجه وجود آن خلاقيت فرهنگي امکان پذير مي شود و جريان مي يابد. وي در ادامه ظهور تمدن را هنگامي امکان پذير مي داند که هرج و مرج و ناامني پايان يافته باشد، زيرا به نظر او تنها هنگام از بين رفتن ترس است که کنجکاوي و احتياج به ابداع و اختراع به کار مي افتد و انسان خود را تسليم غريزه اي مي کند که او را به شکل طبيعي به راه کسب علم و معرفت و تهيه وسايل بهبود زندگي...

1
2
3
4
...
86
87
88
89
90
91
92
...
114
115
116
117