29 فروردین 1394
در آخرین روزهای زمامداری حسین علاء ٬ لایحه تشکیل«سازمان اطلاعات و امنیت کشور» (س.ا.و.ا.ک) به تصویب مجلسین رسید. قبل از ساواک ٬ بختیار فرماندار نظامی تهران دو سازمان اطلاعاتی در اختیار داشت : «رکن دو ارتش» ٬ که وظیفه اش تصفیه مخالفین رژیم در ارتش بود و «کارآگاهی» ٬ که در کشف جریان های سیاسی مخالف عمل می کرد و نیروهای شهربانی را هم در اختیار داشت. آغاز به کار سازمان امنیت ابتدا پس از تصویب هیئت دولت در دهم مهرماه ١٣٣٥ بود که به نوشته مطبوعات از آن تاریخ«معاونین سازمان امنیت در فرمانداری نظامی مشغول کار شدند.» و اعلام شد که «تشکیل سازمان امنیت احتیاجی به اجازه مجلسین ندارد زیرا یک اداره عمومی است که اجازه تشکیل آن با هیئت وزیران است» لایحه قانونی که متضمن وظایف و اختیارات سازمان مزبور است نیازمند تصویب و رسمیت قانونی بود . در ١٩ آبان ١٣٣٥ خبر دیگری در همین زمینه انتشار یافت مبنی بر اینکه «مقدمات تأسیس سازمان امنیت فراهم شده و محل آن در خیابان ایرانشهر استقرار یافته و ٣٥ نفر از افسران و درجه داران ستاد ارتش در اختیار این سازمان قرار گرفته اند» در واقع ساواک پیش از تصویب لایحه قانونی عملاً فعالیت خود را آغاز کرد. لایحه مزبور ٬ که به موجب آن رییس سازمان مذکور معاون نخست وزیر بود و بودجه آن نیز جزء بودجه نخست وزیری محاسبه و تامین می شد ٬ در ١٠ بهمن ١٣٣٥ به تصویب سنا رسید. در 23 اسفند نیز مجلس شورای ملی ٬ بدون بحث و مخالفت ٬ قانون تشکیل ساواک را که سنا تصویب کرده بود ٬ تصویب نمود. در ماده ٢ این قانون ٬ وظایف ساواک بدین قرار عنوان شده بود:
الف - تحصیل و جمع آوری اطلاعات لازم برای حفظ امنیت کشور.
ب - تعقیب اعمالی که متضمّن قسمی از اقسام جاسوسی است و عملیات عناصری که بر ضد استقلال و تمامیت کشور و یا به نفع اجنبی اقدام می کنند.
ج - جلوگیری از فعالیت جمعیت هایی که تشکیل و اداره کردن آن غیرقانونی اعلام شده یا بشود و همچنین ممانعت از تشکیل جمعیت هایی که مرام و یا رویه آنها مخالف قانون اساسی است.
د - جلوگیری از توطئه و اسباب چینی بر ضدّ امنیت کشور.
ه - بازرسی و کشف نسبت به بزه های مندرج در دیگر قوانین مصوب در سال 1310 ، 1314 و ١٣١٧
بر طبق ماده ٣ این قانون ٬ مأموران سازمان اطلاعات و امنیت کشور از حیث طرز تعقیب بزه های مذکور در این قانون و انجام وظایف ٬ در زمره ضابطین نظامی محسوب می شدند و از این حیث دارای کلیه اختیارات و وظایف ضابطین نظامی بودند؛ ضمناً طبق همین ماده ٬ از تاریخ تصویب این قانون ٬ رسیدگی به کلیه بزه های مذکور در آن ٬ در صلاحیت دادگاه های دایمی نظامی قرار می گرفت. سرتیپ منوچهر هاشمی که مدت پانزده سال مدیرکل ضدجاسوسی ساواک بوده است در مورد لایحه تأسیس ساواک می نویسد: « از لحاظ قانونی و حقوقی انسانی بسیار مترقی و معتدل تر از قانون امنیت اجتماعی دکتر مصدق و قانون های مشابه در بسیاری از کشورهای دیگر بود. ولی... طی حیات بیست و دو ساله خود... از محدوده قانونی خود خارج شد و به مرور زمان به صورت قدرت فائقه فوق قانون درآمد و بدتر از آن ٬این قدرت فائقه به جای اینکه در خدمت کشور درآید ٬ کشور را در خدمت خود درآورد.» در واقع ساواک از ابتدا زیرنظر مستقیم شاه قرار گرفت و به گفته فردوست «هیچ مقامی به جز محمدرضا حق دخالت در امور ساواک را نداشت حتی نخست وزیر»
به این ترتیب ٬ از نیمه دوم سال ١٣٣٥ و رسماً با تصویب قانون ساواک از فروردین 1336 فرمانداری نظامی تهران ٬ که از ٢٨ مرداد نقش اساسی در سرکوبی حرکت های ملی و ضد رژیم داشت و متمرکزترین و فعّال ترین دستگاه پلیسی رژیم شده بود ٬ به صورت یک سازمان پلیس سیاسی درآمد. ساواک ٬ که از همان آغاز تأسیس به دلیل خشونت ها و شکنجه های معروفش شهرت جهانی پیدا کرد ٬ ارتباطی تنگاتنگ با انتلیجنس سرویس ، C.I.A. و «موساد» داشت؛ و ساختار تشکیلاتی و اداری آن نیز برگرفته از آنها و سازمان امنیت داخلی آمریکا موسوم به «اف. بی. آی» بود. فردوست در این زمینه می نویسد : « از سال 1335 ساواک توسط ١٠ مستشار آمریکایی طبق قواره سازمان خودشان سازماندهی شده است... ساواک ٢ وظیفه اطلاعاتی(خارجی) و امنیتی (داخلی) را به عهده داشت و تلفیقی بود از دو سازمان «سیا» و «اف. بی. آی»
آمریکا ٬ انگلیس و اسرائیل در سازماندهی ٬ آموزش و تجهیز ساواک از ابتدای شکل گیری نقش اساسی را دارا بودند و در واقع این سازمان را به یکی از ابزارهای اصلی تداوم وابستگی رژیم شاه به غرب تبدیل کردند.
نخستین رییس ساواک تیمور بختیار بود که به دلیل خوش خدمتی هایش ظرف چند سال ٬ از سرهنگی به سپهبدی رسید. وی که در شقاوت و بی رحمی شهره بود ٬ مورد تنفر مردم و آزادیخواهان قرار داشت. شاه نیز شخصاً از وی و قدرت رو به تزایدش در هراس بود. انجام اولین انتخابات پس از کودتا در اسفند ١٣٣٢ که رسوایی آن در جهان معروف شد ٬ سرکوب «حزب توده» و سازمان افسری آن ٬ سرکوب « فداییان اسلام» و قتل سید عبدالحسین واحدی با دست خود و... از موارد معروف کارنامه تیمور بختیار است.
منبع:سازمان مجاهدین خلق ، پیدایی تا فرجام ، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، ج 1 ص 130 تا 133
منبع بازنشر: نشریه الکترونیکی دوران
تعداد بازدید: 1123
