خاطرات

یادآوری نهضت برای مردم

یادم نمی‌رود، ما یک جلسه گذاشته بودیم در محرم سال 1350 که مجدداً یک نهضتی به وجود آوریم و حرکتی بکنیم که روحانیون در سرتاسر ایران همه یک چیز بگویند؛ راجع به امام حسین(ع) این حرف‌ها را... راجع به حضرت مسلم که شمشیر حضرت امام حسین(ع) بود... بعضی از آقایان علما اصلاً بعضی از این حرف‌ها را بلد نبودند به کار ببرند که بگویند ایشان رفت کوفه، چون چریک امام حسین(ع) بود دربه‌در شد.

علت مهاجرت امام از عراق به پاریس

قصه هجرت امام راحل ـ قدس الله نفسه زکیه ـ از نجف اشرف از آنجا شروع شد که چند سالی بین عراق و ایران به صورت غیرعلنی جنگ و درگیری بود و ایران در کردستان عراق به کردها که علیه دولت مرکزی شورش کرده و ضایعات زیادی از طرفین به جای مانده بود کمک می‌کرد.

از این زندان به آن زندان

در نجف در ضمن درس‌ها، حضرت امام بحث حکومت اسلامی را شروع کردند، به این صورت که در ضمن بحث بیع رسیدند به ولایت فقیه که ابتدا ولایت مؤمنین مطرح شد و بعد ولایت حضرت رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) و بعد به مناسبت وارد بحث ولایت فقیه شدند که مبنای بحث حکومت اسلامی قرار گرفت.

کمک به خانواده‌های شهدای سال 57

از سوم بهمن 57 در شورای تصمیم‌گیری مجاهدان انقلاب تصمیم گرفتیم که به خانواده شهدا و مجروحان و آسیب‌دیدگان انقلاب اعانه و مساعدت شود تا مشکلی از نظر مادی پیدا نکنند.

روایت شهید بهشتی از راهپیمایی 16 شهریور 1357

سال 57، روز چهارم شوال مصادف با روز شانزده شهریور، دومین راهپیمایی عمومی پرشکوه تهران به دعوت روحانیت مبارز انجام گرفت. هنگامی که جمعیت راهپیمایان به سر پیچ‌شمیران آمدند، نماز ظهر را به اتفاق خواندیم.

دستگیری تا آزادی: تلخیص روایت علی‌اکبر توکلی از قیام 17 دی 1356

علی‌اکبر توکلی: «آقایی آمد. جوان قدبلندی بود. سلام کرد و گفت شما آقای توکلی مداح هستید؟ گفتم بله. گفت ما در حسینیه پزندگان مجلسی داریم. این طور که من در ذهنم هست، گفت یک عده از خانم‌ها از تهران آمده‌اند.

موضع‌گیری امام موسی صدر نسبت به انتصاب ایران

در خرداد همان سال [1356] به لبنان رفتم و با گزارشی از اوضاع اروپا و نامه‌ای از امام صدر برای امام خمینی به نجف مسافرت کردم. البته این بار هم در بیروت سفارت عراق از دادن ویزای ورود به من خودداری کرد.

آقای شریعتمداری و اعتصاب کارکنان شرکت نفت

پس از اینکه در جریان مبارزه همه‌جانبه با رژیم شاه، اعتصابات سراسری،‌ مخصوصاً اعتصاب شرکت نفت و پالایشگاه آبادان شکل گرفت، جامعه مدرسین، مرا به خدمت آقای شریعتمداری فرستادند تا ایشان در مورد اعتصاب کارمندان شرکت نفت اعلامیه‌ای بدهد. البته امام، اعلامیه داده بود.

تربیت نوجوانان و جوانان ایرانی در نجف

من در نجف از همان سال‌های اول بر اساس سابقه‌ای که در ایران بعد از تأسیس «دبستان ملی رضوی» و «کانون بحث و انتقاد دینی» داشتم از آنجا که خیلی دلم برای نوجوانان و جوانان می‌سوخت نگران آینده آنان بودم و تلاش می‌کردم تا حد امکان بچه‌ها را به سمت صحیحی بکشانم.

تبعید بهای آزادی و آزادگی

سیزده ساله بودم که ازدواج کردم. شوهرم نوزده سال از من بزرگ‌تر بود. بعد از ازدواج، همسرم در شهرداری مشغول شد. یک سال از ازدواج ما نگذشته بود که تصمیم گرفتیم به دماوند، جایی که یکی از دوستانِ دورانِ‌ کودکی‌ام آنجا زندگی می‌کرد، برویم و سری به او بزنیم.

پیش زمینة آشنایی با امام خمینی

جریان آشنایی من با امام خمینی از آنجا شروع شد که من از سال‌ها پیش مطالعات اسلامی داشتم، ولی بیشتر توجه من به این جریان‌های آخر زمان بود که چه خواهد شد.

راهپیمایی روز تاسوعا در پاوه

راهپیمایی روز تاسوعا،‌ نوزدهم آذر 1357، که به دعوت آیت‌الله طالقانی در تهران و همه شهرهای کشور انجام شد، نقطه عطفی در تاریخ انقلاب بود. مردم پاوه هم برای مشارکت در این رحلت، که به تعبیر امام خمینی رفراندوم عمومی مردم برای پایان سلطنت شاه بود،‌به صورت عمومی اعلام آمادگی کردند و به دعوت سرتاسری لبیک گفتند.

تظاهرات دانشجویی در روز عاشورا

باید اشاره کنم که تا پیش از عمومی شدن تظاهرات و اعتراض‌های مردمی در سال‌های 1356 و 1357 شرایط مناسبی در جامعه، از نظر سیاسی و در مقایسه با دانشگاه، وجود نداشت. در تبیین این مطلب به خاطره‌ای از عاشورای سال 1353 اشاره می‌کنم.

دستگیری و زندان قم

دو تا پوستر دیگر داشتیم یکی حضرت امام را با سیاه‌قلم نقاشی کرده بودند، و عبای مبارکشان آمده بود روی سر جمعیت تظاهرکننده‌ای که مشت‌ها را گره کرده بودند.

نحوة ارسال پیام از زندان کمیته به زندان قصر

یک روز در یکی از سلول‌ها یک زندانی را دیدم، که جوان مذهبی صادق و مبارزی بود به اسم هاشمیان. او گاهی راجع به پرونده‌اش شروع می‌کرد به صحبت که: «بله عده زیادی بودیم، جمعی از ما رو گرفتن. دوران بازجویی بعضی تموم شده، بردن زندان قصر. مسائل ما هم لو رفته و تمام شده. من رو هم می‌خوان بفرستن همانجا».

مشکلات امام در نجف

امام در نجف با مشکلات زیادی روبه‌رو بودند. اولاً علمای بزرگی چون آیت‌الله حکیم و آیت‌الله شاهرودی در آنجا بودند و طبیعتاً امام باید حرمت آنها را نگه می‌داشت.

مبارزه در گیلان

من از شاگردان و علاقمندان امام بودم؛ ولی یک انقلابی شدید و یا مبارز نامدار نبودم. در تمام اعلامیه‌هایی که از طرف گیلانی‌ها علیه رژیم ستمشاهی[حکومت پهلوی] صادر می‌گردید و نیز اعلامیه‌هایی که به پشتیبانی امام نوشته و منتشر می‌شد، نامم به چشم می‌خورد. در راهپیمایی‌ها و تظاهرات‌ها هم شرکت می‌کردم.

رفاقت با خسرو گلسرخی در زندان

زندان‌ها سال 1351 و 1352 خیلی شلوغ شد. یک پسر جوانی به نام اصغر آهنین‌جگر شاعر بود و شعر نو می‌گفت. وقتی من به زندان قصر رفتم او آنجا بود. وقتی وارد شدم گفتند که حاج آقا ثانی هم شعرهایی می‌گوید. او با ما آشنا شد. گفتم: چه اشعاری گفتی، بگو ببینم.

توزیع جزوه‌های حکومت اسلامی و ضبط درس‌های امام

بعد از مدتی اطلاعیه‌های امام به مناسبت‌های مختلف شروع شد. امام زمانی که برنامه سخنرانی داشت دستور می‌فرمود که ضبط بیاورید.

الذین والذینه/ وقت ناهاره / گشنه‌مونه

روال راهپیمایی‌های ما [فاطمه کشاورزیان] به این صورت بود که پسرها از دبیرستان‌شان، واقع در پشت مدرسه ما (نام مدرسه: محبوبه متحدین) راه می‌افتادند به طرف مدرسه دخترانه تا همراه با هم به سمت جایی که باید راهپیمایی کنند، بروند.

افشای برنامه ساواک

یکی از دوستان ما به نام آقای موحدی رادیویی را برای من آورده بود که تمام اخبار و اطلاعاتی را که مأموران ساواک با هم رد و بدل می‌کردند، به خوبی می‌گرفت و من از آنجا چند مورد را یادداشت کردم و به وسیله‌ مرحوم شهید عراقی به امام رساندم.

عاقبت دعوا با نگهبان

زندان اوین هم بازجو و اتاق شکنجه و سلول انفرادی داشت. ولی خیلی به ما کاری نداشتند؛ جز یک بار. من یک شب در آبان‌ماه با یکی از نگهبان‌ها سر مسائل زندان دعوا کردم. صبح روز بعد که رئیس زندان آمد، اتفاق شب قبل را به او گزارش داده بودند.

وضعیت انتشار اشعار قبل از انقلاب (همکاری با مداحان)

هنگامی که با نهضت حضرت امام آشنا شدم؛ آقای شمسایی، آقای زورق و آقای بهجتی مرا با برخی از مداحان نیز آشنا کردند.

پاک‌سازی به دست مادر

سال 1351 برخلاف آن سالی که ما وارد دانشگاه شده بودیم جوی کاملاً امنیتی و نظامی پیدا کرده بود؛ چرا که تا آن سال چریک‌های فدایی خلق سپس سازمان مجاهدین خلق فعالیت‌های خودشان را بروز داده حتی بعضی از اعضایشان اعدام شده بودند.

فیلمبرداری از جنایت عوامل شاه در سردخانه

آن روز [9 دی 1357 در مشهد] تمام شهر به هم ریخته بود؛ بیمارستان یک‌جور، فروشگاه یک‌جور، از آن طرف سینما هم داشت می‌سوخت.

فعالیت دانشجویی و تظاهرات در دانشگاه‌ها

سال 52 بیشترین تظاهرات در 16 آذر صورت گرفت که معروف بود. بچه‌ها در جلوی در ورودی دانشکده حقوق به اعتراض تجمع کرده بودند. یک همکلاسی (حسن توسلی) با مشت شیشه را شکست و در حالی که دستش برید و خون از آن می‌ریخت، شعار «مرگ بر این حکومت فاشیستی» را سر داد و تظاهرات آغاز شد. (بعدها توسلی دستگیر شد و نهایتاً در برخورد و درگیری با ساواک در سال 55 کشته شد).

ادب کردن آمریکایی‌ها که ناموس سرشان نمی‌شود

سه شب متوالی به هتل لاله فعلی که در آن زمان نام اینترکنتینانتال را یدک می‌کشید رفتم و شاهد صحنه‌های رقت‌باری شدم که روحم را به شدت آزرده کرد.

تبعید حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی روشن به زابل

در حوزه کمالیه سر و کله‌ جناب «صباح» مأمور شهربانی پیدا شد. به سراغ من آمد و دوباره مرا به زندان برگرداند. تبعیدی را برای خود مسلّم دانستم.

«تلاش برای تغییر یا اجرای تئاتر»

صدیقه مقدسی: «ما از سال 1349 وارد کار انقلاب شدیم، برای کارهایمان با آقایانی مثل مقام معظم رهبری، شهید هاشمی‌نژاد، آیت‌الله شیرازی و... مشورت می‌کردیم.

نماز عید فطر سال 1357 در سقز

صحنه خیلی جالب دیگر عید فطر بود. اعلام کرده بودیم که روز عید فطر در حسینیه جمع می‌شویم و می‌رویم نماز را در بیابان می‌خوانیم.

2

...