هجده مهر 1357
اعتصاب اول مطبوعات در سال 1357
کارکنان تحریریه روزنامه اطلاعات در روز بیستم مهر 1357 اطلاعیه‌ای در اختیار خبرگزاری پارس قرار دادند. متن اطلاعیه چنین بود: «خواننده عزیر روزنامه اطلاعات، در اخبار ساعت چهارده دیروز (19 مهر 1357) رادیو ایران اعلام کردند که کارکنان روزنامه اطلاعات اعتصاب کرده‌اند و این روزنامه منتشر نخواهد شد. این خبر ممکن است در اذهان این تصور را ایجاد کند که نویسندگان و خبرنگاران و اصولا کارکنان این روزنامه به خاطر مسائل رفاهی مربوط به خود که قبلا از طریق سندیکای نویسندگان وخبرنگاران مطبوعات اعلام شده بود دست از کار کشیده‌اند، حال آنکه این تصور به هیچ وجه صحیح نیست و علت اعتصاب اعضای هیئت تحریریه روزنامه اطلاعات صرفا به خاطر سانسور مستقیم بود که رسما فرماندار نظامی در روزنامه بر قرار کرد و اعضای تحریریه این موسسه به عنوان اعتراض از این دخالت وسانسور مستقیم در امر تهیه وتنظیم و تیترگذاری اختبار روزنامه دست به اعتصاب زده‌اند و بدون شک چنانچه این وضع ادامه داشته باشد هیچ یک از اعضای تحریریه روزنامه به کار ادامه نخواهند داد. امیدواریم فرصتی پیش آید تا در اسرع وقت ماجرای مشروح این دخالت و پی‌آمدهای آن را به اطلاع شما برسانیم . نویسندگان - خبرنگاران عکاس روزنامه اطلاعات»
به نقل از محمد بلوری در کتاب «خاطرات مطبوعاتی» هم درباره این روزها چنین آمده است: «صبح 19 مهر ماه 1357 بود. ساعت 9و30 دقیقه در تحریریه کیهان سرگرم کار بودیم که دو تن از سرهنگان حکومت نظامی وارد تحریریه شدند. بدون اینکه خود را معرفی کنند، با راهنمایی مدیر مسئول روزنامه به اتاق شورای سردبیری رفتند. من آن هنگام مسئول شورای سردبیری بودم. خدمتکاری که خبر را به حروف‌چینی می‌برد، در گوشم گفت: «سرهنگان می‌گویند، خبرها را قبل از حروف‌چینی به ما بدهید.» ده دقیقه نگذشته بود که سکوتی در تحریریه حاکم شد. وقتی به پشت سرم برگشتم، دیدم که یکصد و شصت و اند نفر اعضای تحریریه دست از کار کشیده‌اند و در سکوت کامل ایستاده‌اند. بدین سان اعتصاب اول مطبوعات تهران که به اعتصاب شش روز معروف بود، شروع شد. قلم‌ها را زمین گذاشتیم. چند لحظه بعد، از روزنامه اطلاعات هم خبر دادند سرهنگان اینجا هم آمده‌اند.
مسئولان روزنامه به تکاپو افتادند و با دولت به گفت‌و‌گو نشستند. شریف‌امامی به دلیل اینکه خدشه در برنامه کذایی آشتی ملی او وارد می‌شد، راضی به تعطیل روزنامه‌ها نبود. بعد از یک ساعت شریف‌امامی با روزنامه تماس گرفت و گفت: «من با شاه صحبت کردم و موافقت او را گرفتم که سرهنگان از روزنامه‌ها بیرون بروند.» سرهنگان از سوی حکومت نظامی آمده بودند، برخاستند، کلاه‌هایشان را برداشتند و رفتند. مدیر روزنامه کیهان گفت: «خوب، حالا که رفتند کار شروع میشود.» حالت خاصی در بچه‌ها دیدم و احساس کردم که ممکن است چند نفر از بچه‌ها با این حرف کار را شروع کنند. گفتم: «سانسور ظاهرا رفت، ولی تا زمانی که سانسور ادامه دارد، اعتصاب ادامه خواهد داشت، مگر اینکه دولت تضمین دهد که آزادی قلم را رعایت کند.» آن زمان حتی در بسیاری از کلمات نیز مثل جنگ، گل سرخ، شب و… سانسور بود. از اطلاعات هم تماس گرفتند (آقای شمس ایلی) گفت: «سرهنگان رفته‌اند ما به کار ادامه می‌دهیم.» من گفتنم: «این جا اعتصاب دارد.» نزدیک ظهر بود شنیدم روزنامه اطلاعات چند نسخه‌ای منتشر کرده است. اما ناگهان شتابزده روزنامه‌ها را برگرداندند و درها را بستند. بعد خبر به آیندگان رسید، آنها هم گفتند که ما هم به اعتصاب پیوستیم و بدین ترتیب اعتصاب یک پارچه شد.
گفتیم که برای آگاهی مردم باید اطلاعیه بدهیم بعضی از دوستان معتقد بودند که به انتشار روزنامه ادامه دهیم تا خبرهای انقلاب را به اطلاع مردم برسانیم ولی اکثریت دوستان این عقیده را نداشتند. می‌گفتند: «اعتصاب و منتشر نشدن روزنامه‌ها بلندترین فریاد اعتراض ماست» و چنین شد. مردم با دسته‌های گل به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و آیندگان می‌آمدند و اعلام پشتیبانی می‌کردند. وقتی می‌خواستیم اعلامیه اعتصاب را صادر کنیم، به کیهان و اطلاعات دستور دادند، هیچ مطلبی از ما (اعتصاب کنندگان) چاپ نشود. وسیله چاپ نداشتیم. جلسه مشترک را در کیهان ترتیب دادیم که از اطلاعات و آیندگان هم آمدند. گفتیم: حتی به وسیله فتوکپی هم که شده باشد باید اطلاعیه را بین مردم پخش کنیم. یکی از بچه‌ها در خانه‌اش یک دستگاه استنسیل قدیمی داشت. فورا آن را به روزنامه آورد. بلافاصله اعلامیه‌ای خطاب به ملت ایران تنظیم شد. تحت عنوان «چرا اعتصاب کرده‌ایم» و به وسیله همان دستگاه تکثیر کردیم. به فاصله یکی دو ساعت این اطلاعیه به وسیله خود مردم دست به دست گشت و در تیراژ وسیعی تکثیر شد. گفتیم که این اعتصاب باید هویتی پیدا کند، نمایندگانی از روزنامه‌ها انتخاب کردیم به نام «هیئت اعتصاب» (از سه روزنامه بودند) نمایندگان کارگران چاپخانه‌ها، تحریریه، حروف‌چینی و کارکنان، عضو هیأت بودند و نماینده‌ای هم از سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات آمد...»
اعتصاب اول مطبوعات از 19 تا 22 مهر 1357 ادامه داشت. البته بیشتر مطبوعات به دنبال حمله نظامیان حکومت پهلوی به دفترهای روزنامه‌های مهمی مانند اطلاعات و کیهان از 15 آبان 1357 اعتصاب کردند و این اعتصاب 61 روز ادامه داشت. امام خمینی(ره) رهبر انقلاب اسلامی، در 16 دی ماه سال 1357 ضمن تشکر از روزنامه نگارانی که دراعتراض به سانسور مطبوعات دست به اعتصاب زده بودند خواهان پایان این اعتصاب شدند. متن پیام ایشان چنین است:
«بسمه تعالى
از اعتصاب کنندگان محترم مطبوعات که زیر بار سانسور دیکتاتورى نرفتند، تشکر مى‌کنم. و اکنون که دولت غیر قانونى جدید مدعى برداشتن سانسور است، آقایان به کار ادامه دهند و از اعتصاب بیرون آیند تا تکلیف ملت با دولت غیر قانونى معلوم شود. مقتضى است سایر اعتصاب کنندگان محترم به اعتصاب خود ادامه دهند، که امید است پیروزى نزدیک باشد، ان‌شاء‌اللَّه تعالى.
روح اللَّه الموسوی الخمینى»
