26 آبان 1394
الهام صالح
انقلاب اسلامی به روایتی دیگر/ تالیف غلامرضا خارکوهی/ انتشارات کتابخانه پیرداد/ 176 صفحه
جلد کتاب به 4 بخش تقسیم شده است؛ گوشه سمت راست بالای صفحه به تصویری از امام خمینی(ره) و مردم اختصاص دارد. در زیر این تصویر، بریده‌ای از روزنامه‌های سال 1357 به چشم می‌خورد. در گوشه پایین صفحه درست در کنار این بریده جراید، تصویری از فرح و محمدرضا پهلوی دیده می‌شود و بالای این تصویر، در زمینه‌ای سبز رنگ، عنوان کتاب ذکر شده:«انقلاب اسلامی به روایتی دیگر».
کتاب «انقلاب اسلامی به روایتی دیگر» با بخش هایی که «گفتار» نام گرفته، فرازهایی از تاریخ انقلاب اسلامی ایران را به عنوان بزرگ‌ترین رویداد قرن بیستم به صورت مستند مورد بررسی قرار می‌دهد. آنچه در این کتاب اهمیت دارد، این است که این گفتارها در طول 20 سال در مطبوعات ایران منتشر شده است. مولف کتاب سعی کرده هر گفتار را با نگاهی نو مورد بررسی قرار دهد. همچنین در چینش مقالات، بازه زمانی رویداد‌ها را نیز مورد نظر قرار داده است.
«انقلاب اسلامی به روایتی دیگر»، شامل 5 گفتار است؛ «گفتمان مکتبی انقلاب در گفتمان دکتر بهشتی»، «جستاری بر نقش منفی اسدالله علم در قیام 15 خرداد سال 1342»، «نگاهی به روزهای دربه‌دری شاه»، «بوران توطئه در نخستین سال پیروزی انقلاب» و «آمریکا در غرقاب جهنم طبس».
«گفتمان مکتبی انقلاب در گفتمان دکتر بهشتی»، نخستین گفتار کتاب را تشکیل می‌دهد. در این گفتار که با استفاده از نظریات آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی تدوین شده، مبارزات نهضت ملی از سال های 1329 تا نهضت اسلامی در بهمن 1357 مورد بررسی قرار گرفته و همچنین بر ضرورت استمرار هویت اسلامی انقلاب پس از پیروزی نیز تاکید شده است.
دومین گفتار این کتاب، «جستاری بر نقش منفی اسدالله علم در قیام 15 خرداد سال 1342» نام گرفته است. آغاز گفتار دوم درباره شخصیت اسدالله علم است و از او به عنوان یکی از مرموزترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران نام برده می‌شود. این که او چه کسی بود، از چه زمانی وارد دربار شد، چه پروسهای را تا رسیدن به مقام نخست وزیری طی کرد و چه نقشی در سرکوبی قیام 15 خرداد سال 1342 داشت، مباحثی است که در این گفتار مورد بررسی قرار می‌گیرد. پایان‌بخش این گفتار هم درباره برکناری علم از مقام نخست‌وزیری و انتصابش به سمت وزیر دربار در 17 آبان 1345 است.
در این گفتار نیز مانند سایر گفتارهای کتاب «انقلاب اسلامی به روایتی دیگر» از نوشته‌های مطبوعات به عنوان منبعی برای بررسی وقایع استفاده شده است. در همین بخش به قسمت‌هایی از گزارش روزنامه «الاهرام» درباره کشتار 15 خرداد 1342 اشاره شده است:«تهران از آتش خشم مردم شعله‌ور شد و زبانه‌های آتش به شهرهای دیگر کشید. نیروی نظامی و ارتش شاه با تانک و توپ و زره‌پوش به خیابان‌ها آمد... نیروی نظامی که به مسلسل سنگین مجهز می‌باشد کاخ شاه را احاطه کرده و راه‌هایی را که به کاخ منتهی می‌شود بسته است.»
گفتار سوم این کتاب با عنوان «نگاهی به روزهای دربه‌دری شاه»، عنوان‌هایی مانند اعتراض مردم مصر و مراکش، مکزیک تبعیدگاه جدید، بیماری شاه‌بازی سیاسی، اخراج شاه از آمریکا، پاناما جهنمی دیگر، در آغوش فرعون و مرگ در نهایت دربه‌دری را در بر دارد. این گفتار، با آخرین پرواز شاه از ایران آغاز می‌شود و در نهایت هم پس از شرح تبعیدهای خودخواسته یا ناخواسته شاه و همسرش به نقاط مختلف با مرگ وی به پایان می‌رسد.
در گفتار سوم، مطالبی به نقل از شاه، اطرافیانش و حتی خبرگزاری‌های رسمی جهان روایت شده است که مطلب خبرگزاری فرانسه، یکی از همین مطالب به شمار می‌رود: «یکی از ثروتمندترین افراد جهان که در سه قاره دنیا بیش از پانزده قصر و ویلا، یکی زیباتر از دیگری، دارد امروز چون شکاری که در چنگال شکارچیان افتاده باشد در جست‌وجوی یک پناهگاه امن است. این مرد، محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران است که دادگاه انقلاب اسلامی تهران اعدام او را جایز شمرده و ظاهرا افرادی در همه جا در تعقیبش خواهند بود تا حکم قاضی شرع را به اجرا بگذارند. شاه که با خانواده‌اش در باهاما به «جزیره بهشت» پناهنده شده و در پشت دیواری از ماموران مسلح زندگانی ترسناکی را می‌گذراند اینک دریافته است که پول همیشه امنیت به بار نمی‌آورد.»
یکی از بخش‌های کتاب که در گفتار سوم آورده شده، «تقویم وقایع مهم سیاسی زندگی محمدرضا پهلوی» است که این وقایع را به صورت فهرست‌وار و بر اساس زمان آنها به مخاطب ارایه می‌کند.
گفتار چهارم نیز با عنوان «بوران توطئه در نخستین سال پیروزی انقلاب» مباحثی مانند روند ستیز مخالفان با انقلاب، توطئه بر ضد مجلس خبرگان، مقابله با توطئه‌گران و عملیات تروریستی و بمب‌گذاری آنها را شرح می‌دهد. «تسخیر کانون توطئه» بخش پایانی این گفتار است که به موضوع تسخیر سفارت آمریکا می‌پردازد.
«آمریکا در غرقاب جهنم طبس»، پنجمین گفتار کتاب را تشکیل می‌دهد. در این گفتار، ضمن اشاره‌ای اجمالی به کودتای 28 مرداد 1332، عملیات نظامی آمریکا در طبس در سال 1359، مقدمات عملیات دلتا و شرح آن، اهداف و برنامه‌های این عملیات، علت‌های شکست آن و واکنش امام خمینی (ره) به این عملیات توضیح داده می‌شود.
این کتاب که با گفتار «گفتمان مکتبی انقلاب در گفتمان دکتر بهشتی» آغاز شده، با گفتار «آمریکا در غرقاب جهنم طبس» به پایان می‌رسد. مباحث مطرح شده در کتاب «انقلاب اسلامی به روایتی دیگر» سیری منطقی را طی می‌کنند. هر یک از گفتارهای کتاب به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم شده است که هم باعث می‌شود مخاطب بر اساس دسته‌بندی موضوعی، سریع‌تر به جزییات مطالب دسترسی داشته باشد و هم این‌که بخش‌های کوچک، خواندن کتاب را آسان‌تر می‌کند.
انتخاب عنوان این کتاب اما هوشمندانه نیست. شاید مولف بر این اساس که مطالب کتاب، در مطبوعات ایران منتشر شده چنین عنوانی را انتخاب کرده است. عنوان «انقلاب اسلامی به روایتی دیگر» برای مخاطب این ذهنیت را ایجاد می‌کند که با مطالبی متفاوت از آنچه خوانده یا شنیده، روبه‌رو خواهد شد، اما مطالب کتاب، حرف‌هایی جدید نیستند.
با این وجود، کتاب «انقلاب اسلامی به روایتی دیگر» علاوه بر نثر روان، دارای ویژگی‌های مثبت دیگری هم هست. در هر گفتار بخشی به نام «اشاره» وجود دارد که درباره مطالب هر گفتار، اطلاعاتی کلی را ارائه می‌دهد تا مخاطب بهتر با محتوای هر گفتار آشنا شود.
پانویس‌ها و ارائه فهرست منابع هم در پایان کتاب به مستند بودن مطالب آن کمک می‌کند، اما مهم‌ترین ویژگی کتاب، همان نثر روان است، نثری که بهره‌گیری از آن مخاطب را به خوبی در سیر حوادث قرار می‌دهد.
تعداد بازدید: 1527
