16 دی 1394
ساره جمالی
19 دى 1356 همچون یک حلقه واسطه، نهضت اسلامى را از دوران مقاومت 14 ساله که با قیام 15 خرداد 1342 آغاز شده بود، خارج ساخت و وارد یک مرحله نوین به صورتى عمومى و همگانى کرد. سوگ از دست دادن دکتر علی شریعتى و فرزند امام خمینی(ره)، آیت‌الله سید مصطفى خمینى در سال 1356 موجب شد تا زمینه براى تجمع و تشکل مردم براى ادامه مبارزه فراهم گردد. در مجالس ختم مرحوم حاج‌آقا مصطفى خمینى که به طرز با شکوهى در نقاط گوناگون کشور خصوصا تهران و قم برگزار شد، سخنرانان به افشاى جنایات حکومت پهلوی پرداختند و مردم را به ادامه نهضت، تحت رهبرى امام تا پیروزى نهایى دعوت کردند.
این تحولات بر حکومت پهلوی بسیار گران آمد، بنابراین با انتشار یک یادداشت، شدیدترین توهین‌ها را به ساحت امام خمینى(ره) و روحانیت علنی کرد. ص 7 شماره 15506روزنامه اطلاعات با تاریخ 17 دی 1356 این مطلب را با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» و در ظاهر به قلم احمد رشیدی‌مطلق در بر داشت.
این نوشته خشم مردم را برافروخت و مردم قم، بخصوص طلاب و روحانیون مبارز به خانه مراجع رفته و کسب تکلیف کردند. اولین گروه شرکت کننده در این حرکت تعدادی از اساتید و مدرسان حوزه علمیه قم بودند که درس‌ها را به عنوان اعتراض تعطیل کردند و دسته دیگر، طلاب مدارس علمیه بودند که تظاهرات را سازماندهی کردند. آنان در این مسیر با ماموران شهربانی قم که از پیش آماده شده بودند مواجه شدند و صحنه‌های خونینی به وجود آمد. این اعتراض‌ها تا چهلم شهدای روز 19 دی ادامه یافت.
انتشار خبر قیام مردم قم در دفاع از امام خمینى(ره) موجب شد تا دیگر شهرها نیز از این حرکت الهام بگیرند. لذا آنها نیز با بستن بازارها و مغازه‌ها و برگزاری مراسم ترحیم، به سوگ شهیدان 19 دى نشستند و ادامه همین روند موجب شد تا قیام مردم تبریز در 29 بهمن همان سال شکل گیرد.
واقعه قم ثابت کرد که شاه از حرکت مردم به رهبرى روحانیت، بیش از هر حرکت سیاسى دیگری وحشت دارد. این واقعه از سوی دیگر باعث تعمیق نهضت و شرکت هر چه بیشتر توده‌هاى مذهبى به ویژه جوانان در نهضت گردید و آهنگ حرکت انقلاب به صورت اربعین‌هاى پشت سر هم، شتاب فزاینده و گسترده‌ترى به خود گرفت و رهبرى امام خمینی(ره) در این حرکت به عنوان نقش اصلى مبارزه با حکومت پهلوی ظاهر شد.
امام خمینی(ره) در اولین موضع‌گیری در زمینه قیام نوزدهم دی 1356 مردم قم، در مسجد شیخ انصاری در نجف، اعمال خائنانة حکومت پهلوی و اوضاع محنت‌بار حاکم بر ارتش، دانشگاه و مجلس را شرح دادند و مردم را به حفظ هوشیاری و بیداری و گروه‌های انقلابی را به وحدت و مقاومت در برابر اعمال ضد اسلامی و ضد انسانی حکومت پهلوی دعوت کردند. امام همچنین در پیامی که بعد از این واقعه خطاب به ملت ایران فرستادند، ابتدا از تمامی گروه‌های مردمی به دلیل ایستادگی و مقاومت در اوج اختناق و فشار سیاست‌های حکومت پهلوی و همچنین حمایت از اسلام و دین، تشکر و قدردانی کردند و افزودند: «نهضت اخیر که پرتوى از نهضت 15 خرداد است و شعاعش در سراسر کشور نور افکنده، خود کوبندگى خاصى دارد که شاه را از خود بی‌خود کرده و او و دار و دسته چاقوکشش را به تلاش مذبوحانه واداشته، جنایات 29 محرّم امسال نقطه عطفى است به جنایات شاهانه 12 محرّم آن سال. شاه خواست ضرب شستى به ملت مسلمان نشان دهد...
شاه مى‌خواهد ثابت کند که نوکرى او تحکیم شده؛ و ملت نباید گمان کند [او] از پشتیبانى اجانب برخوردار نیست؛ ولى ملت با تظاهرات عمومى و تعطیل سرتاسرى دامنه‌دار و اظهار تنفر، بار دیگر ثابت کرد که او را نمى‌خواهد و از او و خاندانش بیزار است؛ و این رفراندم طبیعى سرتاسرى در حقیقت خلع او از سلطنت غاصبانه جابرانه است.»
منابع:
1. اکبری، محمدرضا، مواضع امام خمینی(ره) در برابر نظام سیاسی پهلوی و نهادهای آن، تهران: مرکز اسنادانقلاب اسلامی،1392
2. صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره)، 1378، ج 3
3. پایگاه خبری جماران(www.jamaran.ir)
تعداد بازدید: 1711
