21 اردیبهشت 1395
الهام صالح
خاطراتشان را می‌توان آرام آرام ورق زد. با آنها به دوران کودکی‌شان رفت، از درس و مشق و مدرسه رفتنشان خواند، با پدر و مادرشان آشنا شد و در جریان فعالیت‌هایشان قرار گرفت.
کتاب‌ها این امکان را در اختیار ما قرار می‌دهند تا با خاطرات دیگران آشنا شویم، دیگرانی که هر کدام زندگی منحصر به فرد خود را داشته‌‌اند و در این زندگی برای کشور هم اقداماتی را انجام داده‌‌اند. حاج احمد فاسونیه‌‌چی، یکی از همین افراد است؛ کسی که از پیشگامان انقلاب اسلامی در ارومیه به شمار میرود و کتاب «پیر پیشگام» از فعالیتهای او می‌‌گوید.
«پیر پیشگام»، دارای 6 بخش است که «دوران کودکی و نوجوانی»، «به دنبال دانش»، «ناگهان ژاندارمری!»، «در آستانه انقلاب»، «سپیده دم پیروزی» و «اسناد و تصاویر»، عناوین این بخش‌ها را تشکیل می‌‌دهد.
فصل اول کتاب به طور کلی به دوران کودکی حاج فاسونیه‌‌چی می‌‌پردازد و به مخاطب درباره خانواده وی، علمای بزرگ ارومیه، آیت‌‌الله فقیه اردوبادی و حاج شیخ اسماعیل صاحب‌‌الزمانی، اطلاعاتی ارائه می‌‌دهد. یکی از اتفاقاتی که در دوره رضاخان در ایران رخ داد، کشف حجاب بود. این اتفاق بین خاطرات کودکی حاج فاسونیه‌‌چی هم خاطره‌‌ای پررنگ است که در فصل اول به آن اشاره می‌‌شود: «حدود سال 1318 بود، من هفت- هشت ساله بودم و خوب به یاد دارم که یک روز در جلو کارگاه جعبه‌‌سازی پدرم ایستاده بودم؛ در آن ساعت زنی چادری از آنجا می‌‌گذشت که ناگهان پاسبانی از راه رسید و با گستاخی تمام پیش آمد و چادر آن زن مسلمان را از سرش کشید و شروع کرد به اهانت و بد و بیراه گفتن به آن بانوی محجبه. مردی به نام «مشهدی» روبه‌روی کارگاه پدرم مغازه داشت با مشاهده این حادثه اسف‌بار، با صدای بلندی بر سر آن پاسبان بی‌‌غیرت فریاد زد که: ای نامرد، ای بی‌‌غیرت، کجا می‌بری چادر این خواهر مسلمان را؟... ولی پاسبان فرومایه اصلا گوش نکرد و چادر را با خود برد.»
بخش دوم که کوتاه‌‌ترین بخش کتاب است، به تحصیلات حاج فاسونیه‌‌چی می‌‌پردازد. در بخش سوم، ماجراهایی مانند «ورود به ژاندارمری»، «کودتای 28 مرداد»، «طرح ترور شاه»، «تبعید به لرستان» و «بازنشستگی زودهنگام» شرح داده می‌‌شود.
بخش چهارم کتاب به مبارزات مردم ارومیه اختصاص دارد و حال و هوای روز 22 بهمن 1357 در خیابان‌های ارومیه یکی از شیرین‌‌ترین خاطرات آن به شمار میرود: «خیلی روز باشکوهی بود. فضای آزادی از تمام خیابان‌ها و دیوارها و کوچه‌‌ها حس می‌‌شد. کف خیابان‌های بزرگ ارومیه مثل خیابان امام، نقل‌‌پوش شده بود، از بس مردم شیرینی و نقل پاشیده بودند، همه جا سفید سفید شده بود. انگار برف باریده بود! خدا می‌‌داند که مردم چقدر خوشحال بودند...»
بخش پنجم کتاب «پیر پیشگام»، حاوی خاطراتی از رویدادهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. در جریان پیروزی انقلاب، عوامل وابسته به حکومت پهلوی توسط مردم دستگیر شدند که در این فصل نیز به آن اشاره شده است: «یک روز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی... به ساختمان ساواک رضائیه حمله کردیم و آن را به تصرف درآوردیم. البته مقاومتی هم نشد. رئیس ساواک شخصی بود به نام «مبینی»، او و معاونش بی هیچ درگیری و برخوردی تسلیم شدند... او و معاونش را به مدرسه محمدیه آوردیم و تحویل حاج‌‌آقای حسنی دادیم. از آنجا هم به زندان فرستادند تا دادگاه انقلاب درباره آن دو تصمیم بگیرد. کمیته انقلاب اسلامی در محل ساواک مستقر شد.»
در جریان حملات گروهک دموکرات به ارومیه، این شهر با کمبود سلاح آر.پی.جی مواجه بود و به همین دلیل هم از شهید چمران که مسئولیت وزارت دفاع را بر عهده داشت، برای تجهیز کمک می‌‌خواستند. حاج فاسونیه‌‌چی در یکی از خاطراتش در بخش پنجم از این موضوع سخن می‌‌گوید: «مدتی گذشت شهید چمران به ارومیه آمد تا اوضاع متشنج استان و درگیری‌‌ها را از نزدیک ببیند. اتفاقا در همان روز دموکرات‌ها از تپه معروف «کاکل‌‌لی‌‌داغ» هجوم آورده بودند و ما برای مقابله با آنها به منطقه می‌‌رفتیم. دکتر چمران گفت: من هم با شما می‌آیم. گفتیم آقای دکتر شما وزیر هستید و این مقابله خطرناک است، شما بهتر است در ارومیه بمانید. ولی مرحوم شهید چمران که اهل این تعارف‌‌ها نبود، مجاهد بود و بی‌تکلف و ساده و در عین حال جدی و هوشمند و مقاوم.»
بخش ششم نیز دربردارنده اسناد و تصاویر است که نمونه پرونده‌‌سازی علیه فاسونیه‌‌چی توسط ژاندارمری حکومت پهلوی، نمونه تبلیغات و اعلانات بنیاد شهید در اوائل دهه 1360، نمونه سروده‌‌های ترکی فاسونیه‌‌چی و تشییع جنازه شهید محمد فاسونیه‌‌چی در سال 1360 برخی از این اسناد و تصاویر محسوب می‌‌شود.
یکی از مهم‌‌ترین نقاط ضعف کتاب «پیر پیشگام» که نمی‌‌توان به سادگی از کنار آن گذشت، اسامی به کار رفته در آن است. در روی جلد، پشت جلد، مقدمه و متن کتاب از راوی کتاب با عنوان «فاسونیه‌‌چی» نام برده شده، اما در عنوان بالای صفحات، با نام «فاسونه‌‌چی» مواجه هستیم. در مطلب «دستگیری عوامل وابسته به رژیم» از رئیس ساواک با نام «مبینی» یاد می‌‌شود، اما در چند سطر بعد، نام «مبین» به چشم می‌‌خورد. بهتر بود در به کار بردن اسامی، بیشتر دقت می‌‌شد.
طرح جلد «پیر پیشگام» به تصویری از حاج حمید فاسونیه‌‌چی اختصاص دارد. این تصویر در صفحه پس از بسم‌‌الله هم به چشم می‌‌خورد. عناصر گرافیکی در این کتاب به خوبی مورد استفاده قرار گرفته. صفحه شناسنامه و فهرست کتاب نیز به خوبی طراحی شده است.
در پشت جلد این کتاب نیز خلاصه‌‌ای از بیوگرافی راوی منتشر شده تا مخاطب آسان‌‌تر با شخصیت وی آشنا شود. حمید فاسونیه‌‌چی که در سال 1310 در شهر ارومیه به دنیا آمد، در سال 1328 برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد. وی از نخستین فعالان انقلابی و مذهبی ارومیه بود که در لباس یک ژاندارم بر خلاف جریان حکومت پهلوی حرکت کرد. «پیر پیشگام»، شرحی کوتاه بر فعالیتهای وی در جریان پیروزی انقلاب اسلامی است.
تعداد بازدید: 1577
