گزارش یک تظاهرات ضد آمریکایی

01 اسفند 1396

روح‌الله محمد‌صادق

در فاصله پیروزی انقلاب اسلامی تا تسخیر سفارت آمریکا چند تظاهرات ضد آمریکایی در تهران برگزار شد. در بین تمامی آنها، تظاهرات چهارم خرداد 1358 که مصادف با 25 می 1979 میلادی بود، از نظر میزان جمعیت شرکت‌کننده قابل توجه بود و بر اساس اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا در تهران، برآورد غیر رسمی از تعداد جمعیت، حدود 100 هزار[1] تا 200 هزار نفر بود.[2]

این اسناد همچنین خبر دادند که «تظاهرات اعتراض‌آمیز، نسبت به سیاست‌های ایالات متحده آمریکا در مورد ایران، بویژه بیانیه اخیر مجلس سنا در محکومیت دولت [آیت‌الله] خمینی - بازرگان، به اجرا درآمد»[3] و «مسیرهای تظاهرات هر دو روز 24 و 25 می در روزنامه‌های محلی چاپ شد... طبق این برنامه تظاهرات 25 می در برابر سفارت خاتمه... [می]یافت... رسانه‌های گروهی صبح 23 می [دوم خرداد] مسیرهای راهپیمایی اعتراض‌آمیز از سوی گروه‌های مخالف قطعنامه سنای آمریکا در مورد ایران را برای روزهای 24 و 25 می اعلام کردند[4] ... راهپیمایی‌های روز 25 می در ساعت 8 صبح از میدان‌های ژاله [اکنون: شهدا] و 24 اسفند [اکنون: انقلاب] در نزدیکی دانشگاه تهران آغاز شده و هر دو مسیر در برابر سفارت به هم خواهند پیوست و احتمالاً تظاهرکنندگان حدود ساعت 10 صبح به اینجا [سفارت آمریکا] خواهند رسید[5] ... این تظاهرات در حدود ساعت 8:45 آغاز شد و در ساعت 13 پایان یافت. این راهپیمایی هیچ‌گونه مجروح و یا تلفاتی به دنبال نداشت.»[6]

گزارش مشروح این تظاهرات که از اسناد سفارت آمریکا به دست آمده است، به این شرح زیر است: «طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار بود این تظاهرات در ساعت 10 آغاز شود که البته زودتر از این زمان آغاز گردید... در ساعت 8:40 سکوهای تلویزیونی در کنار سکوی مخصوص سخن‌گو در نزدیکی در ورودی روزولت [اکنون: خیابان مفتح] استقرار یافتند. آدمک‌های رؤسای جمهور [آمریکا و اشغالگران فلسطین] کارتر و بگین به صورت نمادین به دار آویخته شدند.

در ساعت 8:45 یک دستگاه اتوبوس بزرگ در حالی به منطقه وارد شد که حامل تعداد 61 سرباز مجاهدین [پاسدار] بود؛ این سربازان مجهز به تجهیزات نظامی از قبیل تفنگ‌های ژ- 3، یوزی و هفت‌تیرها[ی] ام - 1 بودند و همگی در موقعیت‌های استراتژیک نسبت به محوطه داخل ساختمان سفارت استقرار یافتند. در ساعت 8:50 گروهی متشکل از حدود هزار نفر در حالی که پلاکارد و پارچه نوشته در دست داشتند، در مقابل سفارت حاضر شدند.

تا ساعت 9:20 تمامی خیابان‌های منتهی به سفارت مملو از جمعیت شد. سپس یک آخوند با استفاده از بلندگو شروع به صحبت با جماعت حاضر کرد. تعداد تجمع‌کنندگان تا ساعت 9:25 حدود 4 هزار نفر تخمین زده می‌شد. پارچه نوشته‌‎ها حامل پیام‌هایی بر علیه ایالات متحده آمریکا بودند. از جمله: «سناتورهای احمق، خفه شوید»، «مجلس سنای آمریکا مجلس جنگ است»، «[در برابر] انحراف و تبعیض، انقلاب اسلامی برنده میدان است»، «مجلس سنای آمریکا منحرف است»، «ما از دولت آمریکا متنفر هستیم» و غیره.

سرهنگ مجللی، رئیس پلیس انقلابی ایران، در حالی که لباس فرم به تن داشت در مجاورت در ورودی موتورپول سفارت مشاهده شد... در ساعت 10:10 یک جماعت گسترده از مسیر دانشگاه در حالی به منطقه رسید که شرکت‌کنندگان آن در حال خواندن سرود ملی جدید ایران بودند... تا ساعت 10:40 سخنرانی‌های زیادی ایراد شد و آدمک عمو سام به همراه پرچم‌های ایالات متحده آمریکا، شوروی و اسرائیل به آتش کشیده شدند.

در ساعت 11:35 یک سخنرانی ضد اسرائیلی در حمایت از فلسطین ارائه شد و متعاقب آن آدمک‌های بگین و کارتر به آتش کشیده شد.[7] ... نطق‌ها در حالی که رئیس‌جمهوری و حکومت ایالات متحده و سناتور جاویتس را محکوم می‌کردند، التهاب ویژه‌ای نداشتند. در واقع سخنرانان به طور کلی بین موضوع اعتراض خود (قطعنامه مجلس سنا در 17 ماه می) و مردم آمریکا، تفاوت قائل بودند... سخنرانان خطاب به تظاهرکنندگان گفتند که از سوزاندن اشیاء خودداری کنند و پلیس کوشید که آنها را وادار کند در خیابان‌ها بنشینند و به نطق‌ها گوش فرا دهند. جمعیت به تدریج افزایش می‌یافت تا اینکه در ساعت 10 و 30 دقیقه هم خیابان روزولت در مشرق و هم تخت جمشید [اکنون: آیت‌الله طالقانی] در جنوب کاملاً تا چند بلوک پر شده بود... حالت روحی جمعیت چندان خصمانه نبود. در واقع چنین به نظر می‌رسد که یک نوع کوشش هماهنگی برای اجتناب از هرگونه حادثه‌ای به عمل می‌آمد. سخنرانان از تظاهرکنندگان خواستند کار تحریک‌آمیزی نکنند، زیرا ملت ایران با ملت آمریکا مخالفتی ندارد. فریاد زدن‌ها شامل شعارهایی از قبیل «مرگ بر کارتر و اسرائیل» و «پیروز باد اسلام و فلسطین»، «اسرائیل و آمریکا هیچ نیستند» بود.[8]

در ساعت 12 تجمع‌کنندگان کم‌کم پراکنده شدند. در حالی که دسته‌ای از تجمع‌کنندگان از طریق خیابان تخت‌جمشید در حال دور شدن از سفارت بودند، یک گروه از کمونیست‌ها در حالی که شعارهای ضد اسلامی و ضد آمریکایی سر می‌دادند، جلو آنها را گرفتند. یک کاروان موتورسوار، متشکل از 4 ردیف 23 تایی، به داخل جماعت کمونیست حرکت کرد و موفق شد آنها را پراکنده نماید. پس از متفرق شدن تجمع‌کنندگان در مقابل سفارت، گروه کمونیست مجدداً در مقابل در ورودی موتورپول سفارت گرد هم آمده و به بحث با گروه‌های مسلمان پرداختند... در ساعت 13 تظاهرات به پایان رسید... تعداد نیروهای حفاظت داخل سفارت حداکثر 150 نفر برآورد می‌شود. این در حالی است که اگر در محیط پیرامونی سفارت به ازای هر یک متر یک محافظ مستقر شود، حداقل سه برابر این تعداد نیروی محافظ نیاز خواهد بود... در ساعت 16 نیز جماعتی متشکل از حدود هزار تا 2 هزار نفر با تجمع در مقابل سفارت، اقدام به طرح شعارهای ضد آمریکایی نمودند.»[9]

نظرات تهیه‌کننده یکی از این گزار‌ش‌ها جالب توجه است. وی در حالی که این تجمع را «گسترده‌ترین راهپیمایی در این منطقه از شهر تهران» توصیف می‌کند، می‌نویسد: «نظم قابل ملاحظه‌ای بر این تظاهرات حاکم بود. دست‌های مشت کرده بالا می‌آمدند و شعارهایی به زبان فارسی و انگلیسی به صورت منظم و هماهنگ مطرح می‌شد... اینجانب پس از هماهنگی... [توانستم] قسمت‌های زیادی از تظاهرات را از طریق دیوار پیرامونی مشاهده نمایم... بر روی یکی از پارچه نوشته‌ها این عبارت حک شده بود «ما دشمن مردم آمریکا نیستیم؛ ما فقط با دولت احمق شما دشمنی می‌کنیم.» چنین به نظر می‌رسد که این دیدگاه، موضع خیل کثیری از مردم ایران نسبت به آمریکا باشد. تعداد زیادی از ایرانیان، هم در داخل سفارت و هم در خارج سفارت، به وابسته دفاعی نزدیک شده و پس از احاطه وی، به زبان فارسی و انگلیسی خاطرنشان می‌کردند که... دولت آمریکا، دولتی بد است و رئیس‌جمهور کارتر نیز بدتر.»[10]

یکی از تبعات این راهپیمایی، احتیاط بیشتر آمریکایی‌ها در انجام اقداماتی بود که حساسیت مردم ایران را در پی داشت. به عنوان نمونه آمریکایی‌ها در مورد دادن پناهندگی به محمدرضا پهلوی می‌نویسند: «اگر ما الان به شاه پناهندگی دهیم به طور حتمی تظاهرات عظیمی بر علیه سفارت انجام خواهد گرفت. اگر خوش‌شانس باشیم تا همان حد پیش می‌روند... ولی هیچ تضمینی برای این مسئله وجود ندارد...»[11]

 
تعداد بازدید: 1536

.نظر شما.

 

نام:
ایمیل:
نظر:
تصویر امنیتی: