03 تیر 1397
سیدرضا فندرسکی
نی‌ریز از شهرهای کوچک استان فارس است اما در دوران مبارزات انقلاب اسلامی خوش درخشید؛ این متن به مبارزات مردم این شهر در سالهای 1356 و 1357 می‌پردازد.
در بهمن 1356 دانش‌آموزان مدرسه شعله شهرستان نی‌ریز تحت تأثیر اندیشه‌های برخی دبیران انقلابی خود اعلامیه‌هایی به وسیله پست در برخی از منازل این شهر توزیع کردند. در این اعلامیه‌ها به قیام نوزدهم دی 1356 قم و کشتار مردم اشاره شده بود. ساواک پیش‌بینی کرد دامنه این فعالیتها در نی‌ریز گسترش یابد.
در اردیبهشت 1357 ساواک 17 پاکت پستی که از قم به مقصد شهرهای مختلف ارسال شده بود ضبط کرد. از این 17 پاکت، هشت پاکت به مقصد نی‌ریز و برای افراد انقلابی این شهر ارسال شده بود. ساواک همچنین از سرقت یک دستگاه ماشین پلی‌کپی و دو دستگاه ماشین تحریر از مدرسه راهنمایی تحصیلی فضل نی‌ریز در روز 9 مرداد خبر داد. با توجه به این که از این وسایل در تهیه و تکثیر اعلامیه‌ها استفاده می‌شد، ساواک همواره نسبت به اینگونه سرقتها حساسیت نشان می‌داد و آن را مسئله‌ای امنیتی قلمداد می‌کرد.
در نیمه مرداد 1357 یکی از سپاهیان دانش که به همراه سه نفر دیگر تابلوهای اصول نوزده‌گانه انقلاب سفید حکومت پهلوی را در شهرستان نی‌ریز آتش زده بود دستگیر و به دادگاه اعزام شد. این فرد پس از یک مجلس ختم نیز شعارهایی به طرفداری از امام خمینی و علیه شاه سرداده بود.
در روز 18مرداد پس از سخنرانی حجت‌الاسلام محمد فقیه، هفتصد نفر از مردم نی‌ریز با سردادن شعارهایی در خیابانها تظاهرات کردند. این تظاهرات با پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازی توسط مأموران پایان یافت.(1)
در روز 23 شهریور بیشتر مغازه‌های نی‌ریز مانند چند شهر دیگر استان فارس بسته شد. در نی‌ریز شایع شده بود که هزاران نفر در فاجعه هفده شهریور به شهادت رسیده‌اند و حکومت شاه از سربازان اسرائیلی برای کشتار مردم استفاده کرده است.
در روز 15 مهر گروهی از دانش‌آموزان در خیابانهای نی‌ریز تظاهرات کردند. دانش‌آموزان یک دبیرستان نیز در محوطه مدرسه شعارهای انقلابی سردادند.
روز 24 مهر 1357 به مناسبت چهلمین روز شهادت شهدای هفده شهریورِ تهران، مغازه‌ها و مدارس نی‌ریز، همانند بسیاری از شهرهای استان فارس تعطیل بود. روز سوم آبان نیز تظاهراتی برگزار شد که با دخالت مأموران حکومت پهلوی پایان یافت. تظاهرات مشابهی نیز در روز یازدهم آبان با حضور فرهنگیان و دانش‌آموزان برگزار شد.
به گزارش ژاندارمری، پنج‌هزار نفر از مردم نی‌ریز در روز پانزدهم آبان با در دست داشتن پلاکاردهایی دست به راهپیمایی زدند و پلیس نیز هیچ‌گونه ممانعتی به عمل نیاورد. روز بعد نیز عده‌ای از دانش‌آموزان راهپیمایی کردند.
در تظاهرات روز نوزدهم آبان که منجر به تیراندازی شد، سه نفر دستگیر شدند.
در نخستین روز آذر 1357 مغازه‌های نی‌ریز بسته بود و پس از برگزاری یک مجلس ختم، عده‌ای تظاهرات کردند. در روز پنجم، یازدهم و دوازدهم آذر نیز همین شرایط حاکم بود. از روز پانزدهم، کارکنان دادگستری نی‌ریز دست از کار کشیدند.
در روز عاشورا، 20 آذر 1357، دسته‌های عزاداری با خواندن نوحه و سینه‌زنی و دسته‌های دیگر با شعارهای انقلابی و حمل عکسهایی از امام خمینی و دکتر علی شریعتی به منزل حجت‌الاسلام سیدمحی‌الدین فال‌اسیری(2) و سیدمحمد فقیه(3)رفتند و پس از شنیدن سخنرانی متفرق شدند. عصر این روز نیز تظاهرکنندگان به پیاده‌روی در سطح شهر پرداختند. روز بعد، هزار نفر از جوانان در حالی که دفترچه‌های آماده به خدمت در دست داشتند، تظاهرات کردند و فریاد زدند به سربازی نخواهند رفت؛ آنان خواستار آزادی دو نفر از همشهریان خود بودند که به اتهام حمل اعلامیه در زندان به سر می‌برند.
در روز بیست‌وچهارم آذر پیکر خلیل اصغری که در سیرجان به شهادت رسیده بود در نی‌ریز تشییع شد و در امامزاده بزرگ این شهر به خاک سپرده شد. از روز 25 آذر مغازه‌ها، ادارات و بانکها در نی‌ریز بسته شد و قرار شد این تعطیلی تا سه روز ادامه یابد. بنا به گزارش ساواک در این ایام، رئیس شهربانی نی‌ریز در بیشتر وقایع مهم با سران انقلابیون شهر تماس دارد و با آنها همکاری می‌کند، به گونه‌ای که انقلابیونِ شهر وی را از نیروهای خود می‌دانند.
در روز بیست‌ونهم دی 1357 راهپیمایی بزرگی در نی‌ریز برگزار شد؛ هنگامی که تظاهرکنندگان از مقابل شهربانی عبور می‌کردند، سرگرد پورسعید، رئیس شهربانی به همراه نیروهای خود به آنها ملحق شد و تظاهرکنندگان وی را روی دست بلند کرده و شعار مرگ بر شاه سردادند.
پی‌نوشت‌ها:
1- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج 8، سندِ ص 329
2- از عالمان مشهور شیراز که در سال 1364 درگذشت.
3- امام جمعه نی‌ریز پس از انقلاب‌اسلامی و نماینده دو دوره مجلس‌خبرگان
منبع:
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، دوره 25 جلدی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، 1377 ش
تعداد بازدید: 1434
