22 مهر 1397
سیدرضا فندرسکی
بیجار از شهرهای شمال شرقی استان کردستان است. در این نوشتار به مبارزات مردم این شهر در سال 1357 خواهیم پرداخت.
روز 1 فروردین 1357 سیداحمد سادات‌خراسانی، از روحانیون تبعیدی در بیجار به ملاقات امام‌جمعه این شهر رفت. به گزارش ساواک وی در این ملاقات گفت امسال ما به دلیل شهید شدن عده‌ای از مردم قم عید نداریم. ادامه فعالیت‌های سادات‌خراسانی باعث شد محل تبعید وی به انارک نائین تغییر یابد.
مأموران شهربانی بیجار در بازرسی از منزل حجت‌الاسلام علی‌اکبر کوماسیان[1] چندین جلد کتاب، نوار سخنرانی و اعلامیه‌های انقلابی کشف کردند.
روز بیست‌وهفتم خرداد بازار و مغازه‌‌های بیجار به مناسبت چهلم شهدای قم و کازرون و پس از سخنرانی حجت‌الاسلام شیخ حسین رحیمی تعطیل شد.
روز بیستم مرداد 1357 در حین سخنرانی یکی از روحانیون بیجار که در لفافه از اوضاع کشور انتقاد می‌کرد عده‌ای از جوانان شعارهایی مانند درود بر خمینی سر دادند. به گزارش ساواک بیشتر تظاهرات در شهر بیجار ناشی از فعالیت‌های یکی از کسبه و محمدعلی الماسی، معاون بانک ملی این شهر بوده است. این دو به همراه چند نفر از فرهنگیان و کسبه جلساتی برگزار می‌کردند.
بر اساس رأی کمیسیون امنیت اجتماعی بیجار دو نفر از فعالان سیاسی این شهر به نامهای «معمار، کاسب» و «توکلی، دانشجو»، به یک سال تبعید در شهرهای لار و زابل محکوم شدند. معمار به محل تبعید اعزام شد اما توکلی به دلیل حمله شدید به شاه و خانواده‌اش در سخنان خود، همچنان زندانی بود. در سخنرانی‌های ماه رمضان یکی از روحانیان در مسجد قائم بیجار به تبعید این دو نفر اشاره کرد و از مردم خواست نسبت به این اقدام اعتراض کنند.
در یکی دیگر از سخنرانی‌های این ایام در مسجد قلعه‌تخت بیجار، حجت‌الاسلام شیخ حسین رحمانی به حمایت از تبعیدشدگان پرداخت، سپس حجت‌الاسلام حق‌شناس با حمله به شاه برای امام خمینی صلوات فرستاد. ساواک همه افرادی که در این مراسم صلوات می‌فرستادند یا مرگ بر شاه می‌گفتند شناسایی کرد.
بازار بیجار روز 9 مهر 1357 در اعتراض به ایجاد محدودیت برای امام خمینی از سوی دولت عراق تعطیل شد.
محمدعلی الماسی، از انقلابیون شهر، به منظور دور نگه داشته شدن از منطقه به کرمانشاه منتقل شد، اما در آنجا نیز به فعالیت‌هایش ادامه داد و سرانجام در تظاهرات روز 12 مهر در کرمانشاه به شهادت رسید. پیکر وی روز بعد در بیجار تشییع و به خاک سپرده شد و مردم پس از آن به راهپیمایی پرداختند. به مناسبت شهادت الماسی مراسمی روز بعد در مسجد قلعه‌تخت برگزار شد. برای کنترل اوضاع شهر تعدادی نیرو از سنندج به بیجار اعزام شد.
روز 15 مهر 1357 تعطیل عمومی اعلام شد و از این روز اعتصاب کارکنان اداره پست بیجار آغاز شد.
به گزارش روزنامه اطلاعات روز بعد به مناسبت شهادت محمدعلی الماسی تظاهرات آرامی در بیجار برگزار شد و تظاهرکنندگان خواستار مجازات مسببین کشتار خونین کرمانشاه شدند.[2]
در حالی که مراکز آموزشی بیجار در مهر و آبان دایر بود و وضعیت آنها عادی می‌نمود، روز 4 آبان تظاهراتی در بیجار برگزار شد و دو نفر از زندانیان سیاسی که به تازگی آزاد شده بودند در این راهپیمایی سخنرانی کردند.
سه روز بعد، پانصد نفر از دانش‌آموزانِ دو دبیرستان بیجار در خیابان‌های این شهر تظاهرات کردند و در پایان در مقابل فرمانداری این شهر متحصن شدند و خواسته‌های شانزده‌گانه خود را اعلام کردند.[3]
در اوایل آذر 1357 دانش‌آموزان دبیرستان پهلوی بیجار به تشویق چند نفر از کارمندان آموزش و پرورش این شهر تابلوی این دبیرستان را کندند و به جای آن تابلوی «دبیرستان علی شریعتی» را نصب کردند.
در تظاهراتی که در روز 11 آذر روی داد یک کودک با گلوله پلیس مجروح شد. یک‌صد نفر از اهالی شهر بیجار نیز در تحصن در مسجد جامع سنندج که در اعتراض به دستگیری دو تن از روحانیون این شهر برگزار شده بود شرکت کردند و با مردم سنندج ابراز همبستگی کردند.
در تظاهرات روز 23 آذر 1357 درگیری‌هایی بین مردم انقلابی و گروهی از موافقین حکومت پهلوی روی داد و عده‌ای از طرفداران شاه به منزل حجت‌الاسلام رحمانی، حمله کردند و خساراتی وارد آوردند. در نتیجه این درگیری‌ها اختلافاتی بین فرماندار و دادستان این شهر پیش آمد. به نظر ساواک، دادستان بیجار از انقلابیون حمایت می‌کرد و پیشنهاد کرد هر دو مسئول تعویض شوند.
روز 2 دی به دعوت حجت‌الاسلام رحمانی عده‌ای از مردم در مسجد سیدالشهدا(ع) واقع در قلعه‌تخت اجتماع کردند و سپس به راهپیمایی پرداختند. تظاهرات مشابهی در روز هفتم دی نیز روی داد.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. حجت‌الاسلام علی‌اکبر کوماسیان، شاعر و نویسنده متولد بیجار که سال 1380 در حادثه رانندگی درگذشت.
[2]. اطلاعات، ش 15731، ص 17
[3]. کیهان، ش 10599، ص 3
منابع:
ـ انقلاب‌اسلامی به روایت اسناد ساواک(دوره 25 جلدی)، مرکز بررسی اسناد تاریخی، تهران، 1377.
ـ روزنامه اطلاعات
ـ روزنامه کیهان
تعداد بازدید: 1232
