19 بهمن 1397
الهام صالح
زمانی که همافران که با امام خمینی(ره) بیعت کردند، پایه‌های نظام شاهنشاهی کاملاً زیر و رو شد. بیعت همافران به این معنا بود که امام خمینی(ره) در داخل ارتش نیز طرفداران بسیاری دارد. 19 بهمن؛ سالروز این اتفاق است که به نام روز نیروی هوایی نامگذاری شده است.
صبح 19 بهمن 1357، گروه‌هایی از طبقات مختلف مردم تهران در کنار همافران نیروی هوایی و 60 سرباز نیروی زمینی، به تظاهرات پرداختند که در آن از امام خمینی(ره)، و انقلاب اسلامی پشتیبانی کردند. در این تظاهرات، قطعنامه‌ای 7 ماده‌ای قرائت شد که بندهای آن به این شرح بود:
1ـ ما فرار شاه، بازگشت رهبر عالیقدر انقلاب امام خمینی به وطن و اعلام دولت موقت را گام‌های نخستین در راه پیروزی انقلاب ملت می‌دانیم، ولی در عین حال معتقدیم که ملت ما باید تا رسیدن به پیروزی نهایی که محو کامل نظام استبدادی و استقرار جمهوری اسلامی است، مبارزه خود را با همبستگی و شکیبایی کامل ادامه دهد.
2ـ ما تصمیم رهبر انقلاب را در مورد انتخاب جناب آقای مهندس مهدی بازرگان برای ریاست دولت موقت صمیمانه تاکید می‌کنیم.
3ـ ما از همه نیروهای انتظامی، ارتش، ژاندارمری و شهربانی می‌خواهیم که هر چه زودتر مراتب اطاعت خود را از مهندس بازرگان و دولت او که مورد تایید ملت است اعلام کنند.
4ـ ما از همه کارکنان نخست‌وزیری، وزارتخانه‌ها و موسسات دیگر دولتی که قبلاً نیز همبستگی خود را با ملت و جنبش انقلابی او اثبات کرده‌اند می‌خواهیم که تنها از حکومت جدید که مورد تایید ملت است اطاعت کنند و نشان دهند که دولت غیر قانونی را به هیچ وجه به رسمیت نمی‌شناسند.
5- ما به رئیس و اعضای دیگر دولت غیر قانونی اخطار می‌کنیم که بیش از این رو در روی ملت نایستند و برکناری خود را هر چه زودتر اعلام کنند.
6- ما از کسانی که با انتخابات فرمایشی به عنوان نماینده شورا و سنا به مجلس رفته‌اند می‌خواهیم که هر چه زودتر کناره‌گیری خود را از این سمت غیرقانونی اعلام کنند و خانه ملت را ترک گویند.
7- ما به همه دولت‌های جهان اعلام می‌کنیم که از این تاریخ تنها قراردادها و موافقت‌نامه‌هایی در نظر ملت ایران اعتبار قانونی دارد که به تصویب دولت موقت که مورد تایید ملت است رسیده باشد.
در صبح روز 19 بهمن، گروهی از همافران در مدرسه علوی به دیدار امام رفتند. حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق‌نوری درباره این ملاقات چنین گفته است: «گفته بودند همافران ابتدا با لباس شخصی می‌آیند، چون لباس‌های فرم آنها داخل ساک بود. آنها... لباس‌هایشان را عوض کردند، اونیفورم پوشیدند و به صورت رژه وارد مدرسه علوی شدند. فرمانده‌شان آمد و به من و آقای [مهدی] عراقی گفت: «خواهش این همافران این است که اگر عکاس‌های شما می‌خواهند عکس بگیرند از صورت ما نگیرند، چون شناسایی می‌شویم.» و گفت: «برای ما مهم نیست که ما را بشناسند اما زن و بچه ما را اذیت می‌کنند و برای ما خیلی سخت است که آنها را اذیت کنند؛ چناچه می‌خواهید عکس بگیرید، از پشت سر بگیرید؛ لذا حاج مهدی عراقی به عکاس‌ها دستور داد هیچ کس حق ندارد از جلو عکس بگیرد و باید از پشت سر عکس بگیرند.»
در این دیدار، فرمانده همافران، امام خمینی را فرمانده کل قوا نامید و از امام خواست تا همافران رژه خود را آغاز کنند. حجت‌الاسلام ناطق‌نوری در این‌باره نیز گفته: «فرمانده آنها با بلندگوی دستی درست مثل رژه رسمی که در مقابل مقامات و فرمانده کل قوا می‌روند، به امام عنوان فرمانده کل قوا خطاب کرد و اجازه خواست همافران رژه را در پیشگاه فرمانده کل قوا آغاز کنند. رژه اینها جلوی امام شروع شد در حالی که دولت بختیار با تشکیلاتش، هنوز هم وجود داشت، ما خودمان حیران بودیم که این جریان دیگر چیست؟ در داخل اتاق بی‌اختیار اشک شوق می‌ریختیم. خود همافران در حین رژه اشک می‌ریختند.»
امام خمینی در جمع همافران به سخنرانی پرداختند که بخش‌هایی از سخنرانی ایشان به این شرح است: «درود بر شما که قدر نعمت خدا را دانستید و به دامن قرآن پیوستید. درود بر شما که ترک کردید حکومت «طاغوت» را و به حکومتِ «الله» پیوستید. من امیدوارم که سایر اشخاصی که در آن خدمت هستند، آنها هم وظیفه خودشان را بفهمند و به ملت بپیوندند. ما صلاح همه شما را می‌خواهیم. ما می‌خواهیم که شما آزاد باشید. ما می‌خواهیم که مملکت را شما مستقل کنید. و ما می‌خواهیم که دیگران، کسان دیگر، کسانی که می‌خواهند در شما تصرف بکنند، اینها نباشند. دست اجانب کوتاه باشد. خداوند نصرت به همه شما عنایت کند. باید این نهضت را حفظ کنید تا انشاءالله به آخر نقطه و نهایت؛ که قیام یک حکومت عدل انسانی اسلامی است به جای یک حکومت طاغوتی.»
در بوشهر نیز حدود هزار نفر از پرسنل پایگاه ششم نیروی هوایی از ساعت 10 و 30 تا 11 و 30 در حمایت از امام دست به تظاهرات زدند و برقراری جمهوری اسلامی را خواستار شدند.
در بعدازظهر این روز جمعی از افسران و همافران اصفهان به دیدار امام خمینی رفتند. آنها از امام خواستند تا موجبات آزادی پرسنل زندانی نیروی هوایی فراهم شود. امام نیز در سخنان کوتاهی خطاب به آنها فرمودند: «الان شما به دامن ملت برگشتید. ملت شما را با آغوش باز می‌پذیرد و ما سعی داریم که شما را انشاءالله در موقعی که حکومت عدل پیدا شد با کمال خوشی پذیرایی کنیم.» در روز بیستم بهمن، افراد گارد جاویدان به همافران حمله کردند. قضیه از این قرار بود که در ساعت 8 شب، همافران با تماشای گزارشی درباره تظاهرات طرفداران بختیار، شروع به هو کردن کردند. آنها با دیدن تصاویر امام خمینی، فریاد «الله‌اکبر» سر دادند. این حرکت، خشم افسران و کارکنان ضداطلاعات نیروی هوایی را برانگیخت. در نهایت، درگیری شد و با افزایش شدت درگیری، فرمانداری نظامی کماندوهای گارد را به کمک افسران ضد اطلاعات فرستاد. همافران محاصره شدند و با فریاد الله‌اکبر از مردم کمک خواستند. مردم به خیابان‌های اطراف میدان شهناز (اکنون: امام حسین(ع)) و میدان ژاله (اکنون: شهدا) ریختند. مردم سعی داشتند به همافران کمک کنند، اما مورد هدف قرار گرفتند. این درگیری‌ها تا صبح ادامه یافت و در نهایت گاردی‌ها عقب نشستند.
خبر این درگیری‌ها از سوی رادیو تهران اعلام شد: «دیشب در یکی از مراکز آموزش نیروی هوایی در فرح‌آباد تهران درگیری مسلحانه‌ای بین هنرجویان و همافران و ماموران انتظامی رخ داد. به دنبال این رویداد در زمینه کشته‌شدن تعدادی از همافران و هنرجویان شایعاتی در شهر رواج یافت و در پی آن گروه‌های مردم به خیابان‌ها ریختند و در حالی که عده‌ای نیز از پنجره‌ها و پشت‌بام‌ها آنها را همراهی می‌کردند، به سوی مرکز آموزش نیروی هوایی رفته و در اطراف پایگاه اجتماع کردند. در حدود سحرگاه امروز تظاهرات گروهی از تظاهرکنندگان به خشونت گرایید و عده‌ای با اسلحه گرم به مقابله با نیروهای انتظامی دست زدند. تظاهرات بامداد امروز [21 بهمن] تهران در نواحی فرح‌آباد، شهر ری و و خیابان آذری گسترده بود و به استقرار نیروی انتظامی در نقاط مختلف پایتخت منجر شد تا از بروز خشونت جلوگیری شود. آخرین گزارش در زمینه اغتشاش‌های امروز تهران حکایت از آن دارد که تا ساعت یک بعدازظهر موج تظاهرات فروکش کرده و از صدای آژیر آمبولانس‌ها در خیابان‌های تهران کاسته شده است.»
بیعت همافران با امام خمینی(ره) و مخالفت آنها با دولت بختیار، راه را برای سایر قوای ارتش فراهم کرد. این بیعت تا حدی از اهمیت برخوردار است که از آن به عنوان مسیری برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز نام می‌برند.
منبع:
- روزهای حماسه و نور، جلد سوم، (روزشمار سال‌های 1356-57)، معصومه مرادپور آرانی، بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی
- گام به گام با انقلاب، جلد اول پیدایش انقلاب اسلامی، اکبر خلیلی، انتشارات سروش
- صحیفه امام، جلد 6، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
- انقلاب ایران به روایت رادیو BBC، به کوشش دکتر عبدالرضا هوشنگ مهدوی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تعداد بازدید: 1127
