26 فروردین 1398
زهرا قاسمی
کتاب «خاطرات و تأملات در زندان شاه»، خاطرات محمد محمدی، یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق است که در سال 1357 از سازمان جدا شده است.
محمد محمدی در سال 1341 وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و کم‌کم به مسائل سیاسی ورود کرد و در سال 1347 به سازمان مجاهدین خلق پیوست. پس از دستگیری نیروهای اصلی سازمان در سال 1350 و تغییراتی که ایجاد شد، او احساس کرد سازمان مجاهدین خلق امکان ادامه فعالیت‌هایش را ندارد. خودش نیز در فروردین 1351، به عنوان خرابکار ضد امنیت حکومت پهلوی، توسط ساواک دستگیر و پس از بازجویی در کمیته مشترک، در زندان قصر و بعد هم اوین زندانی شد. در آن زمان او مشاور حقوقی و رسمی سازمان مسکن و شهرسازی بود.
با قوت گرفتن گرایش‌های مارکسیستی در سازمان از سال 1354، محمد محمدی پس از 18 ماه بحث و گفت‌وگو با رهبران سازمان مجاهدین خلق در زندان، تصمیم به جدایی از سازمان گرفت.
در نگارش خاطرات، راوی سعی کرده که مطالب بدون دخالت نظر فعلی او و با در نظر داشتن فضای آن دوران نوشته شوند؛ او در سال 1358 طی مصاحبه‌ای، خاطراتش را بیان و ضبط کرده است. در زندان هم دفتری داشته که مطالبی را در آن نوشته است. متن کتاب بر اساس همان مصاحبه‌ها و دفتر یادداشت تنظیم شده است. خاطرات سیر خطی پیوسته‌ای ندارند ولی بر اساس تاریخ تقریباً منظم هستند. برای هر مطلبی که به نظر راوی حائز اهمیت بوده، خاطرات و مطالبی نوشته شده است.
کتاب در 15 فصل از دوران کودکی راوی آغاز شده و به جدایی او از سازمان مجاهدین خلق ختم می‌شود؛ بیشتر مطالب مربوط به دوران زندان هستند. جزئیات فعالیت‌های سازمان مجاهدین خلق از جمله تعلیمات ایدئولوژیکی، شرایط امنیتی، مسائل مالی و...، تحلیل‌ها و افکار راوی در زمان رویداد وقایع و گفت‌وگوها نیز در متن کتاب گنجانده شده است. جزئیات بازجویی‌ها، دستگیری همسر، هم‌صحبتی با مبارزان انقلابی از جمله آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، مهدی عراقی و...، شیوه اداره سازمان در زندان، اعدام زندانیان سیاسی نیز از جمله محورهای موضوعی مطالب بیان شده در کتاب هستند.
در پایان خاطرات راوی، 4 بخش به کتاب افزوده شده است: پیوست 1: سلسله مراتب سازمان مجاهدین خلق، پیوست 2: نقد و بررسی اندیشه‌های سازمان مجاهدین خلق (که بر اساس یادداشت‌های زندان نوشته شده است)، پیوست 3: نامه‌هایی از زندان (2 نامه برای خانواده) و بخش عکس‌ها و اسناد.
کتاب خاطرات و تأملات در زندان شاه در 588 صفحه و در قطع رقعی، در سال 1396 توسط نشر نی به چاپ رسیده است.
تعداد بازدید: 1052
