29 فروردین 1398
الهام صالح
ارتش در حفظ انقلاب اسلامی و دفاع از جمهوری اسلامی ایران نقشهایی اساسی بر عهده داشته و دارد، اما این نقش فقط به سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محدود نیست، بلکه پیش از آن نیز ارتش، در این زمینه عاملی مهم به شمار میرفت.
در دوران حکومت پهلوی، شاه به حمایت ارتش برای سرکوب انقلاب باور داشت
[1] و اینطور تصور میکرد که ارتش میتواند انقلاب را نابود سازد، اما اتفاقاتی که رخ داد، نشان داد که این باور اشتباه بوده است. اتفاقاتی مانند فرار نظامیان از پادگانها، خودداری آنها از حمله به مردم و پیوستن به مردم در راهپیماییها، نشانگر پیوستن ارتش به مردم و همراهی با انقلاب بود. امام خمینی(ره) نیز در پیامها و سخنرانیهای خود به آن اشاره میکردند: «با این وضعی که الان هست و قیامی که ملت کرده است، معلوم نیست ارتش وفادار به شاه باشد. چون ملت از خود آنهاست و آنها هم از ملتند. و ملت به وابسته همبستگیای که به هم دارند قدرتی دارند که بالاخره ارتش را جذب میکنند. این آمریکاییها هستند که به واسطه نفوذی که در ارتش دارند، ارتش را نگه داشته که از شاه محافظت کنند. والا خود ارتش معلوم نیست که وفادار باشند و اگر هم فیالجمله وفاداری باشد، ملت آنها را جذب خواهند کرد.» [2]
یکی از مهمترین تاثیرات ارتش بر پیروزی انقلاب اسلامی، پیوستن همافران به امام خمینی(ره) و بیعت با ایشان بود که در روز 19 بهمن 1357 اتفاق افتاد. بیعت همافران با امام خمینی(ره) و مخالفت آنها با دولت بختیار، راه را برای سایر قوای ارتش فراهم کرد. این بیعت، اتفاقی غیر قابل پیشبینی و شوکهکننده برای رژیم شاه بود تا حدی که بختیار دستور بمباران نیروی هوایی را صادر کرد، اما حضور مردم در اطراف نیروی هوایی، این اجازه را از دولت بختیار سلب کرد. شرکت ارتشیان در خنثی کردن کودتای 21 بهمن 1357، از دیگر همراهیهای ارتش با انقلاب اسلامی ایران به شمار میرفت.
امام خمینی(ره) نیز با علم به اینکه ارتش، حامی مردم است، حمایت خود را از ارتشیانی که به انقلاب پیوستهاند، اعلام کردند: «اکنون که نیروی ارتش عقبنشینی و عدم دخالت خودشان را در امور سیاسی ابراز و پشتیبانی خودشان را از ملت اعلام کردهاند، ملت عزیز و شجاع با کمال مراقبت، در صورتی که نیروی ارتش به پادگانهای خود رفتند آرامش و نظم را حفظ نمایند. اگر اخلالگران بخواهند فاجعه به بار آورند، آنان را به وظیفه شرعی و انسانیشان آگاه گردانند... اینجانب به امرای ارتش اعلام میکنم که در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی ملی اسلامی، ما آنان را از ملت و ملت را از آنان میدانیم.» [3]
امام خمینی(ره)، همواره بر حمایت متقابل ارتش و ملت از یکدیگر تاکید میکردند و در پیامهای خود مردم را از تعرض به ارتش بازمیداشتند: «الان که قوای انتظامی ملحق شد به ملت اسلام و در پناه اسلام واقع شد، چه قوای ارتشی و چه شهربانی و چه ژاندارمری و چه سایر قوایی که ملحق شده به ملت و در پناه اسلام واقع شدند، احدی از مردم حق تعرض به آنها ندارد. تعرض به آنها تعرض به دولت اسلامی است...»[4]
حمایتهای ایشان از ارتشیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همچنان ادامه داشت. در آن دوره زمزمههایی مبنی بر انحلال ارتش شنیده میشد، امام خمینی(ره) با درایت هر چه تمامتر به دفاع از ارتش پرداختند. ایشان بزرگترین حامی ارتش بودند و برای پایان دادن به نقشههای دشمنان انقلاب، پیامی را در 28 فروردین 1358 صادر کردند که در آن بر لزوم حفظ ارتش تاکید و روز 29 فروردین به عنوان روز ارتش نامگذاری شد: «روز چهارشنبه 29 فروردین روز ارتش اعلام میشود. ارتش محترم در این روز در شهرستانهای بزرگ با ساز و برگ به رژه بپردازند و پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران و حضور خود را برای فداکاری در راه استقلال و حفظ مرزهای کشور اعلام نمایند.» [5]
این پیام، موضوعات دیگری را هم دربرمیگرفت. استقبال و حمایت مردم از ارتش، بخشی از این پیام بود: «ملت ایران موظفند از ارتش اسلامی استقبال کنند و احترام برادرانه از آنان بنمایند. اکنون ارتش در خدمت اسلام است و ارتش اسلامی است و ملت شریف لازم است آن را به این سمت رسما بشناسند و پشتیبانی خود را از آنان اعلام نمایند. اکنون مخالفت با ارتش اسلامی که حافظ استقلال و نگهبان آن است جایز نیست. ما و شما و ارتش برادرانه باید برای حفظ و امنیت کشورمان کوشش کنیم و به شرارت اشرار و اخلال مفسدین خاتمه دهیم.» [6]
ارتشیان، مخاطب بخش دیگری از پیام امام خمینی(ره) بودند: «افراد ارتش موظفند در داخل ارتش حفظ نظم و سلسله مراتب و ضوابط را بکنند. توجه ننمودن به این مسائل موجب ضعف ارتش اسلامی میشود و نظام را از هم میپاشد. سربازان و درجهداران و افسران موظفند با ارتش به طور محبت و برادری رفتار نمایند و از دیکتاتوری که در رژیم طاغوت بود اجتناب نمایند. ارتش اسلامی باید با حفظ سلسله مراتب و نظام صحیح اسلامی و اطاعت کامل زیردست از مافوق و رعایت کامل مافوق از زیردست، اداره شود و تخلف از این امر ضد انقلاب است و مورد مواخذه خواهد بود.» [7]
امام(ره) در پیام خود بر عدم دخالت افراد خارج از ارتش در امور ارتش نیز تاکید داشتند: «افراد خارج از ارتش حق ندارند در امر ارتش دخالت کنند و ارتشی را در داخل ارتش یا خارج بدون مجوز دستگیر کنند، اگر شکایتی دارند، یا اطلاع از مجرمیت کسی دارند، روی موازین شرعی و قانونی رسیدگی خواهد شد. دخالت بیجا در داخل ارتش، موجب ضعف آنان میشود و مخالف انقلاب اسلامی است.» [8]
امام خمینی(ره) به ارتشیانی که در حکومت پهلوی مرتکب خطاهای کوچک شده بودند، قوت قلب داده و فرمودند که آنها را عفو کردهاند: «این قشر از ارتش که در خدمت اسلام و ملت هستند و وفاداری خود را از جمهوری اسلامی اعلام نمودهاند، اگر خدای ناخواسته در رژیم طاغوتی خلاف و گناه صغیره کردهاند، با برگشت به سوی خدای تعالی و جمهوری اسلامی مورد عفو خداوند رحمان و عفو ملت شریفاند و اینجانب آنان را عفو کردم و امید است آنان به دلگرمی و اعتماد به خدا و ملت شریف به خدمت خود صادقانه ادامه دهند و با قدرت در پادگانهای خود مستقر شوند.» [9]
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ارتش، نقشهای مهمی را در ایران ایفا کرد که ایجاد امنیت در مناطقی مانند کردستان که به علت حضور گروهکها دچار ناامنی شد، از همین نقشها به شمار میرود: «پس از صدور فرمان حضرت امام(ره) مبنی بر اعزام ارتش به کردستان و دفاع از حریم مقدس اسلام، ارتشیان پاکباخته و شیفته انقلاب مشتاقانه به ستیز با مزدوران خودفروخته و وابستگان به شرق و غرب پرداختند؛ و در این راه مقدس، چه بسیار افسران، درجهداران و سربازان دلاور جان خود را به اسلام و انقلاب تقدیم کردند؛ و بدین ترتیب در تناوری نهال جوان انقلاب نقش مهم و حیاتی خود را ایفا کردند.» [10]
از نقشهای دیگر ارتش در پشتیبانی از جمهوری اسلامی، شرکت در دفاع مقدس و دفاع از مرزها است. همین نقشها سبب شدند تا امام خمینی(ره)، روز ارتش را روز مردم بنامند: «گرچه روز ارتش در جمهوری اسلامی از روز مردم جدا نیست، بحمدالله تعالی ارتش آنچنان مردمی است و در خدمت مردم است، و مردم آنچنان با ارتش منسجم و پیوند ناگسستنی دارند که هر دو یک واحد را تشکیل میدهند و روز ارتش روز مردم است، لکن انتخاب یک روز برای ارتش به منظور تجلیل بیشتر و تقدیر، سزاوارتر و نمودار تکریم از چهره سلحشور و رزمنده آنان است.» [11]
پینوشتها:
[1]. عزیزی، حشمتالله، تاریخ شفاهی ارتش در انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
[2]. بصیرتمنش، حمید، هاشمی تروجنی، محمد، تاریخ معاصر ایران از دیدگاه امام خمینی(ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1386، ص 699 و 700.
[3]. خمینی(ره)، روحالله، صحیفه امام خمینی(ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1379، ج ۶، ص ۱۲۴.
[4]. مرندی، مهدی، ارتش از دیدگاه امام خمینی(ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1383، ص 169.
[5]. روزها و رویدادها، دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا، تهران: نشر رامین، 1376، ج 1، ص 194.
[6]. همان.
[7]. همان، ص 195.
[8]. خلیلی، اکبر، گام به گام با انقلاب، تهران: سروش، 1382، ج 2، ص 100.
[9]. همان.
[10]. روزها و رویدادها، ج 1، ص 196.
[11]. ارتش از دیدگاه امام خمینی(ره)، ص 90.
تعداد بازدید: 1269