06 مهر 1398
زهرا قاسمی
امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران، در سال 1308 با خدیجه ثقفی ازدواج کرد که حاصل آن پنج فرزند دختر و پسر بود. دختر دوم ایشان، فریده نام داشت و در قم به دنیا آمد. در سال‌های اخیر، فریده مصطفوی، خاطراتی از زندگی‌اش را بیان کرده است. این خاطرات با محوریت امام خمینی و موضوعاتی چون خانواده، سبک زندگی، دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نقل شده‌اند.
خاطرات فریده مصطفوی که در یک گفت‌وگوی صمیمانه با خواهرزاده‌‌اش، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ مسیح بروجردی در میان گذاشته و بعداً به سفارش معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) پیاده و آماده چاپ گردیده، در چهارده فصل تنظیم شده است.
در فصل‌های اول تا سوم کتاب «گذر ایام در خاطرات خانم فریده مصطفوی، دختر امام(ره)» تحت عناوین «پیشینه»، «فرزندان» و «منزل‌ها»، به ترتیب خلاصه‌ای از موقعیت و جمعیت خانواده امام و خانواده همسرشان، تعداد فرزندان امام و فرزندان فریده مصطفوی و محل به دنیا آمدن آن‌ها، محل خانه‌های امام در دوران سکونت در قم و تهران، ارائه شده است. فریده مصطفوی در خاطراتش می‌گوید که آن‌ها تقریباً هر دو سال یک‌بار مجبور به تعویض خانه می‌شدند تا اینکه خانه‌ای را در محله یخچال قاضی قم می‌خرند و بخشی از دوران کودکی او در آن خانه سپری می‌شود.
در فصل چهارم با نام «سبک زندگی»، او از نحوه زندگی روزمره پدرش روایت می‌کند. بر اساس این خاطرات، عقاید امام خمینی مؤثرترین نقش را در شکل‌گیری شیوه زندگی خانواده داشته و همواره نظر ایشان مورد توجه خانواده بوده است. در دوران کودکی فرزندان، بازی‌های مرسوم و اسباب‌بازی‌ها، نوع پوشش بیرون از خانه، رفت‌وآمد به خانه دوستان و چگونگی انجام تکالیف دینی، تحت نظر امام بوده است.
در فصل پنجم با عنوان «تحصیلات و خدمات اجتماعی» راوی خاطرات تحصیل در مکتب‌خانه و حوزه علمیه و تدریسش را بیان می‌کند. همچنین به مطالعات و کلاس‌های جانبی و غیر درسی خود نیز اشاره می‌کند. فریده مصطفوی از کودکی به مکتب‌خانه رفته و در کنار دروس دیگر قرآن را نیز می‌آموزد.
در ادامه و در فصل ششم با عنوان «مسافرت‌ها» به سفرهای امام و سفرهای خود به تهران، مکه و کشورهای خارجی اشاره می‌کند. از مسافرت‌های معمول و به یادماندنی وی، مسافرت هر ساله به تهران و دیدن خانواده مادری در تابستان‌ها است. در زمان کودکی فرزندان و در روزهای بلند تابستان، امام به همراه خانواده به مشهد، تهران، محلات و شهرهای دیگر سفر می‌کردند.
در فصل هفتم با عنوان «ازدواج اولادها» ازدواج فرزندان امام و اطلاعاتی درباره خانواده همسران آن‌ها مطرح شده است.
در فصل هشتم با نام «مبارزات» فریده مصطفوی به نکاتی مانند یکپارچگی مردم در جریان مباره علیه حکومت پهلوی، عدم خودنمایی امام در مبارزات و معرفی معتمدین امام اشاره دارد.
با بالا گرفتن فعالیت‌های امام علیه حکومت پهلوی و سخنرانی‌های ایشان ضد محمدرضا پهلوی، به‌خصوص در جریان لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، احتمال دستگیری ایشان از طرف حکومت روز به روز بیشتر می‌شود. زمانی که امام را در خرداد 1342 دستگیر می‌کنند، همه اهل خانه شوکه شده و این مسئله برایشان خیلی سخت و سنگین بوده، اما در جریان مبارزات آهسته‌آهسته به این مسئله خو می‌گیرند.
دستگیری بعدی امام منجر به تبعید سریع ایشان به ترکیه می‌شود. زمانی که امام برای اقامه نماز شب بیدار می‌شوند، مأمورین به در خانه آمده و ایشان را دستگیر کرده و برای تبعید به ترکیه، مستقیم به فرودگاه می‌روند. یک هفته بعد آیت‌الله مصطفی خمینی، فرزند امام نیز به ایشان می‌پیوندد. در زمان تبعید آن‌ها به ترکیه گروهی از عوامل حکومت پهلوی به منزل امام آمده و هر کتاب یا کاغذی که پیدا می‌کنند با خود می‌برند. وقایع تبعید امام در فصل نهم با نام «نظری به دستگیری و تبعید پدر» گنجانده شده است.
در فصل دهم با نام «سکونت در عراق»، فریده مصطفوی از دوران زندگی امام در عراق و سفرهای خود به نجف برای دیدن پدر حکایت می‌کند. با تبعید امام و آیت‌الله مصطفی خمینی به نجف، او همراه مادر و خواهرها برای ملاقات امام راهی نجف می‌شوند. در مدت سه ماه اقامت در نجف، خانواده روحانیون برای دیدن آن‌ها به منزل امام می‌آمدند.
فصل‌های یازدهم و دوازدهم تحت عناوین «حادثه‌ای دلخراش» و «دو حادثه تلخ»، به ترتیب به شهادت آیت‌الله مصطفی خمینی در نجف و ماجرای کشف حجاب و واقعه 30 تیر اشاره می‌کنند. وقتی فرزند امام در نجف به شهادت می‌رسد، در خانه خانم مصطفوی از هفتم تا چهلم مراسم عزاداری برپا شده و او برای مراسم چهلم برادر، راهی عراق می‌شود.
در فصل سیزدهم با نام «پیروزی انقلاب» وقایع بازگشت امام به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی بیان شده‌اند. در ادامه هم به موضوعاتی مانند تأسیس مؤسسه عام‌المنفعه دوازده فروردین و مسائل دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پرداخته شده است.
فصل چهاردهم با عنوان «یادی از دیگران» توضیحی مختصر درباره برخی چهره‌ها و شخصیت‌هایی که در زندگی امام مهم یا مطرح بودند و امام درباره آن‌ها دیدگاهی داشتند، از نگاه فریده مصطفوی ارائه می‌دهد.
برخی خاطراتی که فریده مصطفوی نقل کرده، وقایعی است که خودش شاهد آن‌ها نبوده و بر اساس شنیده‌هایش از دیگران آن‌ها را روایت می‌کند.
در پایان کتاب، بخش «نمایه‌ها» ضمیمه گردیده است.
کتاب «گذر ایام در خاطرات خانم فریده مصطفوی، دختر امام(ره)» در سال 1397، با حجم 275 صفحه توسط انتشارات عروج و در قطع وزیری به چاپ رسیده است.
تعداد بازدید: 1277
