12 بهمن 1398
الهام صالح
در ابتدا و با خواندن عنوان کتاب، اینطور به نظر می‌رسد که «روزشمار انقلاب اسلامی»، رویدادهای سال 1357 را دربردارد، اما این تصور اشتباه است. «روزشمار انقلاب اسلامی»، دربردارند گلچینی از مهم‌ترین رویدادهای تأثیرگذار در شکل‌گیری نهضت امام خمینی(ره) تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 است و نقش علما، مراجع دینی، اعلامیه‌ها و بیانیه‌های تأثیرگذار در جریان این رخداد را معرفی می‌کند.
در یک جمله، این کتاب، مهم‌ترین وقایع سال 1340 تا 1357 را به صورت ماهانه در 12 فصل که شامل عناوین ماه‌های سال است، بررسی می‌کند.
از ماه نخست آغاز می‌کنیم، از فروردین. رویدادهای این ماه از تهاجم مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه قم در سال 1342 آغاز می‌شود و آخرین آن ارسال نخستین پیام امام خمینی از تبعیدگاهشان در نجف است.
در این فصل درباره تهاجم مأموران پهلوی به مدرسه فیضیه قم در 2 فروردین 1342 نوشته شده است: «عصر روز دوم فروردین 1342 ش. برابر با 25 شوال 1382 ق. و مصادف با شهادت امام صادق بود. به همین مناسبت از طرف آیت‌الله گلپایگانی، مجلس سوگواری در مدرسه فیضیه قم برپا گردید. پس از شروع مراسم، ناگهان افرادی که خود را به شکل دهقانان و مردم عادی درآورده بودند، مجلس را بر هم زدند. با واکنش مردم و طلاب نسبت به این موضوع، نیروهای پلیس وارد عمل شده و به ضرب و جرح مردم و طلبه‌ها پرداختند.»
در بین مهم‌ترین رویدادهای فروردین می‌توان، «قیام مردم یزد علیه رژیم پهلوی در اربعین شهدای تبریز» در 8 فروردین سال 1357 را نیز مشاهده کرد: «با نزدیک شدن چهلم شهدای تبریز، مردم در شهرهای مختلف ایران، دست به تظاهرات زدند. مردم یزد نیز تظاهرات خود را از هشتم فروردین آغاز کردند. این اعتراضات در روزهای بعد ابعادی وسیع‌تر به خود گرفت. به دعوت آیت‌الله صدوقی، بازار تعطیل شد و مردم در مسجد جامع یزد تجمع کردند. این تجمع که با سخنرانی یکی از انقلابیون همراه بود، با تظاهرات مردم در خیابان‌ها ادامه یافت.»
فصل دوم کتاب یعنی «اردیبهشت»، شامل این رویدادها است: «اعزام روحانیون به سربازی پس از ماجرای حمله به مدرسه فیضیه» (ش1342)، «مصاحبه لوسین ژرژ با امام خمینی درباره مسائل سیاسی ایران» (1357ش)، «حمله به گروهی از کارگران «جهان چیت» کرج توسط ایادی رژیم پهلوی» (1350ش)، «تجمع اعتراض‌آمیز دبیران و آموزگاران تهران در میدان بهارستان» (1340 ش)، «شهادت مجید شریف واقفی از اعضای مجاهدین خلق» (1354ش) و ...
در بین مطالب ماه خرداد نیز می‌توان با اتفاقاتی مانند «سخنرانی تاریخی عصر عاشورای امام خمینی در مدرسه فیضیه قم» (1342ش)، «ارتحال جانسوز حضرت امام خمینی بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران» (1368ش)، و «بازداشت امام خمینی توسط رژیم طاغوت و قیام خونین مردم مسلمان ایران» (1342ش) مواجه شد.
«انتقال امام خمینی به پادگان عشرت‌آباد توسط ساواک» (1342ش)، مهم‌ترین اتفاق تیر است.
در بین اتفاقات ماه مرداد، «تظاهرات عظیم مردم اصفهان علیه رژیم پهلوی و اعلام حکومت نظامی در این شهر» (1357ش) در تاریخ 20 مرداد وجود دارد: «مردم اصفهان با تظاهرات بزرگ و وسیع خود، تمام سینماها، مشروب‌فروشی‌ها، بانک‌ها، ادارات دولتی و ساختمان حزب رستاخیر را به آتش کشیدند. در درگیری شدید و همه جانبه مردم با پلیس، عده‌ای کشته و زخمی شدند. مردم با قطع درختان در خیابان‌ها جهت جلوگیری از حرکت خودروهای مأموران انتظامی، سد معبر کردند. به دنبال این حوادث، دولت در اصفهان حکومت نظامی اعلام کرد.»
مهم‌ترین اتفاقات شهریور، که در کتاب از آنها نام برده شده، شامل این رویدادها است: «حرکت امام خمینی به سامراء» (1342ش)، «انتشار عکس امام خمینی در روزنامه‌های تهران» (1357ش)، «تظاهرات دانشجویان ایرانی در اعتراض به حمایت رسانه‌های جمعی آمریکا از رژیم پهلوی» (1357ش) و «شهادت مبارز انقلابی سیدعلی اندرزگو» (1357ش).
مطالب روزشمار مهر، از «محاصره منزل امام خمینی در نجف اشرف توسط رژیم بعث عراق» در 2 مهر 1357 آغاز می‌شود و آخرین آن «اعتصاب کارگران و کارکنان صنعت نفت ایران» در 29 مهر 1357 است.
برخی از اتفاقات آبان در اینها خلاصه می‌شود: «شهادت عالم مجاهد «حاج سید مصطفی خمینی» فرزند ارشد امام خمینی» (1356)، «بیانات افشاگرانه امام خمینی درباره کایپتولاسیون» (1343ش)، «کشتار دانش‌آموزان در دانشگاه تهران توسط مزدوران رژیم پهلوی و روز دانش‌آموز» (1357 ش)، «صدور پیام امام خمینی در محکومیت کشتار دانش‌آموزان در 13 آبان توسط رژیم» (1357 ش) و «تشکر امام خمینی از پیام‌های همدردی مردم در شهادت فرزندشان سیدمصطفی» (1356 ش).
«اعتراف شاه نسبت به اشتباهات رژیم پهلوی» در 15 آبان 1357، نیز یکی از مطالب این فصل است: «پس از برکناری شریف‌امامی و تشکیل دولت نظامی ارتشبد غلامرضا ازهاری، شاه برای توجیه این اقدام، بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و نطقی را که توسط یکی از سناتورهای مجلس تهیه شده بود، خواند... وی در این نطق، قول داد کاستی‌های گذشته را جبران کند و حکومتی را با نظر مردم به وجود آورد ولی برای رفع بحران فعلی، دولت نظامی موقت را ترتیب داده است. اما این اظهارات به کار فریب مردم نیامد.»
آذر و دی نیز جزو فصل‌های «روزشمار انقلاب» به شمار می‌رود که در هر یک از این فصل‌ها نیز به مهم‌ترین اتفاقات اشاره شده است.
«پیام مهم امام خمینی به مناسبت راهپیمایی بزرگ مردم در تاسوعا و عاشورای حسینی» (1357)، «برگزاری مراسم چهلم دانش‌آموزان شهید 13 آبان 57 در گلزار شهدای بهشت زهرا» (1357 ش) از اتفاقات آذر و «مصاحبه محمد حسنین هیکل با امام خمینی درباره علل شکل‌گیری انقلاب اسلامی» (1357 ش)، «معرفی شاپور بختیار به عنوان نخست‌وزیر رژیم پهلوی» (1357 ش) و ««تظاهرات خونین مردم مشهد و دیگر شهرها در اعتراض به رژیم پهلوی» (1357 ش) از اتفاقات دی هستند.
بهمن، ماهی است که آن را با پیروزی انقلاب اسلامی می‌شناسند. بنابراین «پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سقوط رژیم 2500 ساله شاهنشاهی» در 22 بهمن 1357، مهم‌ترین اتفاق این ماه به شمار می‌رود، اما در بهمن، اتفاقات دیگری نیز رخ داده که در روزشمار این ماه به آنها اشاره می‌شود: «تشکیل کمیته انقلاب اسلامی ایران به فرمان امام خمینی (1357ش)، «محاکمه و صدور حکم تعدادی از جنایتکاران رژیم پهلوی در دادگاه انقلاب اسلامی» (1357ش)، «برگزاری رفراندوم فرمایشی رژیم «محمدرضا پهلوی» با عنوان انقلاب سفید» (1341ش) و «اعلام همبستگی همافران با انقلاب اسلامی در حضور امام خمینی» (1357ش).
در این فصل درباره اعلام همبستگی همافران با امام خمینی، چنین نوشته شده است: «از شکننده‌ترین ضربات بر پیکر رژیم شاهنشاهی، حرکت شجاعانه پرسنل نیروی هوایی در نوزدهم بهمن ماه 1357 ش بود که به حق می‌توان آن روز را از ایام‌الله خواند. در این روز و به دنبال گسترش انقلاب اسلامی در تمام نقاط کشور و دعوت حضرت امام خمینی از نظامیان برای پیوستن به ملت، جمع کثیری از همافران و پرسنل نیروی هوایی ارتش، به محل اقامت امام رفته و پس از رژه در مقابل آن حضرت و دیدار تاریخی خود با امام، همبستگی خود را با انقلاب اسلامی ملت ایران به رهبری امام خمینی اعلام کردند.»
اتفاقات کتاب «روزشمار انقلاب اسلامی» با فصل «اسفند» به پایان می‌رسد. «صدور حکم امام خمینی مبنی بر تشکیل بنیاد مستضعان» در 9 اسفند 1357 و «تأسیس کمیته امداد امام خمینی به دستور امام خمینی در 14 اسفند 1357 از مهم‌ترین اتفاقات ماه اسفند به شمار می‌رود که در این کتاب از آنها نام برده شده است.
کتاب «روزشمار انقلاب اسلامی: ویژه بزرگداشت چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی» توسط جمعی از پژوهشگران اداره کل پژوهش‌های اسلامی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در قم، سال 1397 چاپ و منتشر شده است.
تعداد بازدید: 3738
